Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
130
131 Turkon Xotun kim bo‘lgan? Tarixchi Juvayniyning yozishicha: «Turkon xotun qang‘li urug‘idan bo‘lgan xon Jonkishning qizi edi. Gurganch (Urganch) Turkon xotunning xos poytaxti hisoblan- gan, uning xos saroyi ham mavjud bo‘lgan. Tarixiy manbalarda ta’kidlanishi cha, Sulton Muhammad hukmronligi davrida Turkon xotun saltanat ishlarida yetakchi mavqeni egallagan, uning farmoyishlari va maslahatlari o‘g‘li tomonidan so‘zsiz bajarilgan. Turkon xotunning rahnamoligida saroy ahli, zodagonlar bir necha gu- ruhga bo‘linib, o‘zaro adovat qilganlar. Qipchoqlardan tashkil etilgan oliy martaba- li sarkardalar Turkon xotun bilan yaqin bo‘lib, aksariyati saroyda Sultonga qarshi bo‘lib turgan biron-bir guruhga boshchilik qilganlar. Saltanat ishlari deyarli Turkon xotun tomonidan boshqarilgan. Ko‘p hollarda Muhammad Xorazmshoh tarafidan e’lon qilingan hukm va farmoyishlar Turkon xotun tomonidan hech qanday asossiz, kengash siz bekor qilinar edi. Sulton onasi va haramini Mozandaronga olib ketib (mo‘g‘ullar hujumi davri haqi - da gap ketmoqda), u yerning qal’asiga bekitish uchun Xorazmga odamlarini yubor - di. Turkon xotun o‘g‘lining buyrug‘iga ko‘ra harakat qildi. Sulton oilasi va haramini olib ketayotganida askarlarni Xorazmda qoldirishdi. Harakat paytida asir qilib olin - gan turli mamlakatlarning podshohlarini buyruq bilan Jayhun daryosiga cho‘ktirib yuborganidan so‘ng bolalari, nevaralari, yaqinlarini xazinasi bilan vazir Nosiriddin - ning kuzatuvida Eron tomondagi Ilol (Tajan irmog‘idagi hudud) qal’asiga yubordi. Sulton ketidan ta’qib qilib Mozandaronga kelgan mo‘g‘ul sarkardasi Subutoy esla - tilgan qal’ani qamal qilish uchun askar chaqirdi. Taqdirni qarangki, yomg‘ir bulutlari o‘z yuklarini ustiga to‘kkan va o‘sha paytgacha hech kim suv tanqisligini ko‘rmagan Ilol qal’asi qurshovga olingan vaqtda yomg‘ir ham ularga dushmanlik qilib, yog‘may qo‘ydi. O‘n besh kundan so‘ng suv tugagach, og‘ir ahvolda qolgan Turkon xotun boshqa haram a’zolari bilan va vazir Nosiriddin bilan pastga tushdi. Ular qal’aning tubiga borgan vaqtda yashin ustiga yashin chaqib yomg‘ir yog‘a boshladi. Mo‘g‘ul askarlari Turkon xotunni yaqinlari bilan birga Toliqonda turgan Chingizxon yoniga olib bordilar. Turkon xotun mo‘g‘ul davlati poytaxti bo‘lgan Qoraqurumga olib ketil - gan va shu yerda vafot etdi». 1. Sulton farmonlarining onasi tomonidan bekor qilinishi qanday oqibatlarga sabab bo‘lgan? 2. Tarixchi Nasaviyning bergan ma’lumotlari asosida munosabatingizni bildi- ring. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|