Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
- Ma’lumot uchun 126
|
Mulohaza uchun
125 3 4 - 3 5 - m av z u l a r : XORAZMSHOHLAR DAVLATI VA UNING YUKSALISHI Xorazm vohasida hukmronlik qilgan mahalliy sulolalar qadimdan xorazm- shohlar umumiy nomi bilan yuritib kelingan. Masalan, af - rig‘iylar, ma’muniylar, oltintoshiylar boshqaruv kursisida xorazmshohlar unvoni bilan o‘tirganlar. Ammo Xorazm doirasidan tashqariga chiqib, bosh qaruvning saltanat darajasiga erishgan sulola bu — anush teginiylar hisoblanadi. Anushtegin saljuqiy Sulton Malik- shohning ko‘zga ko‘ringan va ishonch- li mansabdorlaridan sanalgan. Tax- minan, 1077-yili u Xorazm hokimligi vazifasiga tayinlanadi. 1097-yili esa, mazkur lavozim o‘g‘li Qutbiddin Mu- hammadga tegadi. U saljuqiylar dar- gohiga qaram bo‘lib, har yili o‘zi yoki o‘g‘li Otsiz orqali viloyatdan undiri- ladigan soliqni poytaxt Marvga olib borib turardi. Otsiz esa otasidan keyin Sulton Sanjar hukmi bilan Xo- razm hokimligiga tayinlanadi. Bu Marvdagi Sulton Sanjar maqbarasi Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar 1. Arab xalifaligi tomonidan o‘lkamizning istilo etilishi undagi hukmdorlar va qabilalar uchun qanday oqibatlarga olib kedi? 2. Ma’muniylarning mamlakatda tartib va osoyishtalik o‘rnatib, savdo-iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishiga turtki bo‘lgan omillarni ayting. Ma’lumot uchun 126 vaqtda o‘ttizga ham kirmagan Otsiz avvaliga otasi kabi saljuqiylar xonadoniga sidqidildan xizmat qiladi. Ammo u o‘z mavqeyi mustahkamlanib va, aksincha, raqobat- chilari zaiflasha borayotganini sezgach, saljuqiylarga qaramlikdan bosh torta boshlaydi. Bunga javoban Sul- ton Sanjar unga qarshi bir necha marta qo‘shin yubo- radi. Mag‘lubiyatga uchragan Otsiz qochishga majbur bo‘ladi. Gurganch Xorazm saltanatining birinchi va asosiy poytaxti bo‘lgan «O‘zaro sulh shartnomasiga ko‘ra, xorazmshoh Ot- siz Sulton Sanjarga tobelik bildirib, o‘rta asrlar odatiga ko‘ra, uning oyog‘i ostidagi yerni o‘pib, ta’zim еtishi shart edi. Lekin xorazmshoh bu kabi tobelik urfini bajarmadi. Sulton Sanjar huzuriga mulozimatga (xizmatga) keldi va otidan tushmagan holda sultonga salom berdi. Bu ham yеtmagandek, xorazmshoh sulton bilan uchrashuv joyini birinchi bo‘lib tark еtdi. Sulton Sanjar Otsizning bu «beodobligidan» jahli chiqsa ham, yaqinda o‘zi unga shafqat-muruvvat qilgani uchun ahdini o‘zgartirdi. Sul- ton bunga norozilik bildirmay, Marvga qaytib ketdi». Tarixchi Otamalik Juvayniy Xorazmdagi Qizilqal’a 127 Xorazmni qo‘lga kiritganidan keyin Sulton Sanjar uni Otsizning jiyani Sulay - monshoh boshqaruviga bergan. Biroq Sulaymonshoh u yerda o‘z hokimiyatini mustahkamlay olmagan. U Marvga qaytib ketishi bilanoq Xorazmga kelgan Otsiz mahalliy aholining qo‘llab-quvvatlashi orqali o‘z hoki - miyatini tiklagan. Otsiz Buxoroni egallaydi. U Bag‘dod xalifasidan «Xorazm viloyati va u tomonidan Xorazm - ga qo‘shib olingan hamda olinadigan g‘arbiy, sharqiy chegaralardagi viloyatlarning hukmdori», deb tan olin - gan yorliq oladi. Otsiz Marv, Nishopurni ham o‘zining tasarrufiga o‘tkazadi. Otsiz o‘zining ismi bitilgan oltin tangalarni zarb qi - lishni boshlab yuboradi. 1. Gurganj hozirgi qaysi hu- dudga to‘g‘ri keladi? 2. Anushteginiylar davlati hududini xaritadan ko‘rsa- ting. Ularning aynan min- taqada bu tarzda yoyilishiga qanday omillar turtki bo‘ldi? Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|