Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ijodiy faoliyat
|
Mulohaza uchun
Ma’lumot uchun Somoniylar davriga oid siyohdon Farsax yoki farsang – taxminan 6 kmga teng masofa o‘lchov birligi. Amalda farsax uzunligi turli hududlarda farq- langan. Markaziy Osi- yoda bu masofa odatda qadamlar bilan o‘lchan- gan va 12 000 qadamga teng bo‘lgan. 95 «Chek» so‘zi forscha atama bo‘lib , o‘sha vaqtda ham bu so‘z ayni ma’noda ishlatilgan. 95 Mulohaza uchun Ma’lumot uchun Tashqi savdo muomalasida sar roflik cheklaridan keng foy da lanilgan. Savdo- garlar o‘zi bilan ko‘p miq dor da pul olib yurmas edilar. O‘z pullarini ular shahardagi sarrofl ar dan biriga topshi - rib, undan tegishli hujjat – chek olardilar. Mo‘l jallangan shaharga borishlari bilan shu chekni sarrofga berib, unda ko‘rsatilgan miqdordagi pulni to‘laligicha qaytarib olish mumkin edi. Ichki bozorlarda «fals» deb atalgan mis chaqa, xalqaro savdo-sotiqda esa kumush tanga – dirham - lar ishlatilardi. Mis chaqalarni markaziy hukumat ham, shuningdek, sulola a’zolaridan bo‘lgan ba’zi vilo - yat hokimlari ham chiqarar edi lar. Kumush tan - galar faqat hukumat boshlig‘i nomidan Marv, Samar qand, Buxoro va Shoshdagi davlat zarb- xonalarida so‘qi lar edi. So mo niylar «ismoiliy», «muham ma diy» nomlari bilan yuri tilgan bir ne - cha xil kumush dir hamlar chi qar gan edilar. Ular orasida «ismoiliy» tangasi yuqori sifatli sof ku - mushdan zarb etilib, ular asosan xalqaro savdo aloqalarida ishlatilgan. Savdo garlar o‘z pullarini shahardagi sarrof- lar dan, ya’ni pul almashtiruvchilardan biriga topshirib, undan tegishli hujjat – chek olardilar. Ushbu ha- rakat sizga bugungi kundagi qaysi tizimni eslatdi? Ijodiy faoliyat Somoniylar davriga oid idish Pishiq g‘isht ma’muriy va jamoa bino - lari qurilishida asosiy material bo‘lib qol - di. Turar joy binolari qurilishida esa sinch - li konstruksiya keng tarqaldi. Pardoz ishlarida somonli loy suvoq qatorida ganchning har xil turlari ishlatilgan. Keyinroq sirlanmagan koshin va sopol plitkalar, sirlan - gan koshin va naqshlar o‘yilgan sirlangan yaxlit pishi - rilgan sopol taxtachalar — parchin (mayolika) ishlatish usuli kashf etildi. Eng qadimiy obidalardan Qadimiy Xorazmdagi Qa - vat qal’a, Samarqand (Afrosiyob)dagi somoniylar qas - rining bir qismi va Termiz yaqinidagi Qirqqiz qal’asini qayd etish mumkin. Bularning har uchalasi ham xom g‘isht va paxsadan bunyod etilgan. Afrosiyobdagi so - moniylar qasrining bir qismi hisoblanuvchi binoning old tomoni yogoch ustunli, peshayvonli bo‘lib, o‘rtada tomi gumbaz bilan yopilgan katta xona va uning ikki yoni - da yana qo‘shimcha xonalari bo‘lgan. Asosiy zal ohak - toshli ganchning ichiga tolasimon o‘simliklar qo‘shilgan materialdan juda nafis o‘ymakorlik usulida hashamdor qilib ishlangan. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|