İxtisasın adı: Tərəvəz ustası (Tərəvəzçilik mütəxəssisi) 58
Ədviyyatından
kartof
və
tərəvəzdən
hazırlanan xörəklərin tərkibinə qatqı kim əlavə
olunur.
Eləcə
də
tərəvəzlərin
konservləşdirilməsində, xiyarın duza və sirkəyə
qoyulmasında ədviyyat tərəvəzi kimi işlədilir.
Havuçdan hazırlanan ədviyyat iştahagətirici və
həzmedici xüsusiyyətlərə malikdir. Bundan əlavə
bitki bakterisid xassəli olmaqda müxtəlif
xörəklərin,
salatların
hazırlanmasında,
konservlərin hazırlanmasında ədviyyə kimi geniş
istifadə edilir.
Şəkil 1.44. Cırhavuç 1.7.11. Kəklikotu Dünyada 400 qədər növü vardır ki, onun da
Azərbaycanda 20-dən artıq növünə rast gəlinir
(Şəkil 1.45). Bitki çiçəkləmə dövründə efir yağı ilə
daha zəngin olur. Tərkibində 1-1,7 % efir yağı olur.
Bunun da 42 %-ni timol birləşmələri təşkil edir.
Efir yağının tərkibində 1,3 % timol və karvakrol
maddəsi vardır. Timol maddəsindən bir çox
preparatlar hazırlanır. Bir çox hallarda timol
birləşməlarindən
daxili
ishalda,
qarın
köpmələrində, qıcqırma əleyhinə və eləcə də ağız,
burun, qida borusunun dezinfeksiya olunmasında istifadə edilir. Kəklikotunun tərkibində
olan timol maddəsi ürək-damar, böyrək, qaraciyər, mədə-bağırsaq xəstəlikləri zamanı,
həmçinin hamilə qadınlara pis təsir edir. Odur ki, kəklikotundan istifadə zamanı bunlar
nəzərə alınmalıdır. Təbabətdə tənəffüs yollarının iltihabı zamanı, ağrıkəsici,
dezinfeksiyaedici, qurd qovucu dərman kimi geniş istifadə edilir. Kəklikotunun təzə və
qurudulmuş yarpağı ilə gülxətminin cövhəri nəfəsyolları xəstəlikləri, göy öskürək, həzm
prosesinin yaxşılaşdırılması, əsəb sisteminin sakitlədirilməsi, yel (revmatizm) və oynaq
ağrıları, böyrək sancıları, öd kisəsi yolları xəstəlikləri zamanı geniş istifadə edilir.
Tərəvəz, ət və balıq xörəklərinin hazırlanmasında işlədilir. Yarpaq və zoğları salata
qatılır. Ondan kolbasaya, sirkəyə, kokteyl və çaya ətir vermək üçün də istifadə olunur.
Kəklikotu qatılan xörəklər iştahanı artırır, həzmi yaxşılaşdırır. Yarpağından alınan kəklikotu
arağından konserv və araq-likör sənayesində istifadə edilir. Ətirli şərab və şirə hazırlamaq
üçün kəklikotu gözəl xammaldır. Kəklikotunu qurudub, narın döydükdən sonra ədviyyə kimi
şorabaya, xəmirə, qızardılmış ətə səpmək olar. Ev şəraitində pendir hazırladıqda məhsulun
uzun müddət qalması üçün onun tərkibinə kəklikotu tozu qatqı kimi əlavə edilir. Xalqımız
hələ qədim zamanlardan başlamış bu günə qədər onun çayını dəmləyib ətirli çay və
soyuqdəymədə tərlədici vasitə kimi geniş istifadə edir.
