Şəkil 1.43. Razyana Razyananın cavan budaq yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin
efir yağının tərkibi bioloji fəal maddələrlə zəngindir. Meyvədən dəmləmə şəklində tənəffüs
yollarının iltihabında yumşaldıcı vasitə kimi, həmçinin həzm prosesinin yaxşılaşdırılması və
köp yatırmaq üçün də istifadə olunur. Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə
nəticəsində baş verən xəstəliklərdə öskürək dərmanı kimi, mədə-bağırsaq xəstəliklərində
həzm prosesini yaxşılaşdıran bir vasitə kimi istifadə olunur. Eləcə də razyana meyvəsi
dəmləmə və bişirmə formasında öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edilir.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında
ağrıkəsici və köpün qarşısını alan vasitə kimi işlədirlər. Razyana bitkisinin qurusundan
müxtəlif xörəklərdə istifadə edilir. Razyanadan həmçinin xiyar, kələm, pomidor turşularının
hazırlanmasında, ətirliçay, qənnadı, ətriyyat, kosmetikada, əczaçılıq və sabunbişirmə
sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdirici içkilərə və şirin şərbətlərə xoş
ətir vermək üçün də əlavə edilir.
1.7.10. Cırhavuç Quru maddənin miqdarı yarpaqlardı 13-17,6 %, kök meyvəsində 16,8-33,3 %-dir. Şəkər
ən çox kökdə 10,6 % çatır. Kül yarpaqda daha çox 2,3-3,0 %, kök meyvəsində 0,7-1,5 % təşkil
edir. Vitaminlərlə zəngin olmaqla C vitamini yarpaqda 20-100 mq%, kök meyvəsində isə 5-28
mq% olur. Karotin miqdarı yarpaqda 13 mq% çatır. Efir yağının miqdarı 0,3-0,45, kök
meyvəsində 0,35-0,4%, toxumunda isə 1,5-2,5 % və daha çox olur. Bu bitki həm də pektin
maddəsi ilə zəngindir (Şəkil 1.44). Meyvəsinin tərkibində çoxlu miqdarda şəkərlər, kül, sulu
karbonlar və sairə maddələr var. Havuçun tərkibində olan kalium orqanizmdə su və qan
dövranının nizamlanmasında böyük rol oynayır. Havuç cövhəri həzm sisteminin normal
işləməsinə və əsəb sisteminin sakitləşməsinə təsir edir.
