Ызбекистон республикаси олий ва ырта

BIS = BS - MM + NE, 
bu erda
BIS - bozorning import sig‘imi; 
ME - milliy eksport, aniqlanishi 
ME = EX – RE
;
RE – reeksport hajmi. 
Nisbiy bozor ulushi korxonaning bozordagi ulushi va raqobatchilar ulushining 
nisbati sifatida aniqlanadi: 
NBU = O‘BU 
/ 
RBU 
bu erda:
O‘BU – o‘z bozor ulushi; 
RBU – raqobatchilar bozor ulushi.
 

---

83 
Bozorni 
segmentlash
bir 
tomondan 
korxonaning 
marketing 
faoliyati 
yo‘naltirilgan bozor qismi va obyektlarini aniqlashni, ikkinchi tomondan bozorda 
qarorlar qabul qilish jarayoniga boshqaruv yondashuvini, marketing elementlarini 
to‘g‘ri tanlashga asos yaratishni ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda bozorni 
segmentlash – bu bozorni ko‘rsatkichlari va u yoki bu faoliyat turiga (reklama, sotish 
kanallari va usullari) reaktsiyasi bo‘yicha bir-biridan farq qiluvchi qismlarga ajratishdir. 
Segmentlash obyekti birinchi navbatda iste‘molchilardir. Alohida tarzda ajratib 
olingan va umumiy tamoyillarga ega bo‘lgan holda ular bozor segmentini tashkil etadi. 
Segmentlar soni ko‘p bo‘lganda ularning har biri talablariga moslashish juda qimmatga 
tushishi mumkin. Shu sababli shaxsiy foydalanish tovarlariga nisbatan doimo yirik 
segmentlarni belgilash lozim.
Segmentlashda tovar o‘z xaridorini topishi lozim. Bozorning tuzilmasini tadqiq 
etish bunga eng kam xarajatlar bilan erishi imkoniyatini beradi. Bunda bozor 
kon‘yunkturasini bilish ham muhim bo‘lib, u mazkur tovar turiga talab va taklif 
o‘rtasidagi munosabat hamda narx darajasi va ular o‘rtasidagi munosabat bilan 
tavsiflanadi. Bozor kon‘yunkturasini o‘rganishdan asosiy maqsad sanoat va savdo 
faoliyati bozor holatiga qanchalik ta‘sir ko‘rsatishi, uning kelajakdagi rivojlanishi hamda 
aholining tovarlarga bo‘lgan talablarini to‘laroq qondirish uchun nimalar qilish 
kerakligini aniqlash hisoblanadi.