Izlanishlar, yechimlar

Ovoz sozlash mashqlari
1
2
3
4
5
6

---

109
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
7
Musiqa madaniyati darslarida qo‘shiq o‘rgatish bir necha bosqichda 
amalga oshiriladi:
1. 
Bolalar diqqatini qo‘shiqqa jalb qilish.
2. 
Qo‘shiq haqida o‘qituvchining kirish so‘zi (
qo‘shiq mualliflari, asarining 
mazmuni, tarixiy xususiyatlari haqida qisqacha hikoya qilish).
3. 
Qo‘shiqni tahlil qilish (
musiqiy ifoda vositalari, xarakteri va mazmunini 
suhbat yo‘li bilan belgilash
).
4. 
Qo‘shiqni musiqiy jumlalarga bo‘lib o‘rgatish 
(to‘g‘ri nafas 
olib, jumlani oxirigacha tejab yetkazish, ijrochilik sifatlari ustida ishlash).
5. Qo‘shiqning badiiy ijrosiga erishish 
(qo‘shiq haqidagi bolalar taassurotlari 
yuzasidan qisqa suhbat o‘tkazish ya’ni umumlashtirish). 
Jamoa bo‘lib kuylashda dirijyorlik harakatlariga amal qilish
Musiqa madaniyati fanida dirijyorlik harakatlariga amal qilgan holda jamoa 
bo‘lib kuylash – intonatsion aniqlik qobiliyatlarini rivojlantirib, musiqiy matnga 
aqliy yondashuvni shakllantiradi, ladni his qilishni tarbiyalaydi. Barcha o‘quv 
yillari davomida ushbu faoliyatning rivojlantirib borilishi lozimdir. 
Dirijyorlik harakatlariga amal qilgan holda jamoa bo‘lib sof, ifodali, aniq 
unisonda kuylashga erishilishi zarur (
dastlab yod olingan kuylar, keyinchalik – 
begona kuy va qo‘shiqlar
). 
Birinchi darslardanoq, o‘quvchilarni kuylash jarayonida to‘g‘ri o‘tirishiga, 
shuningdek, to‘g‘ri tovush hosil qilish, nafas olishlariga e’tibor berishi muhim. 
Musiqa ijodkorligi (
Metroritmni his qilishni tarbiyalash)
Lad va intonatsion malakani rivojlantirish singari, metroritmni his qilishni 
tarbiyalash ham muhimdir.
Metroritmni rivojlantirish ish jarayonining har bir turida mavjud (
dirijyorlik, 
jamoa bo‘lib kuylash, tinglash tahlillari va h.k.
), lekin yanada muvaffaqiyatliroq, 
samarali natijalarga erishish uchun ba’zida o‘rganiladigan asarning metroritmik 
darajasini tushunish, ajratib va alohida ishlab chiqish, shuningdek, maxsus ritmik 
mashqlardan foydalanish muhim.

---

110
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Boshlang‘ich ritmik mashqlarni tanlashda, ritmni his qilish, ayniqsa, 
bolalarning harakat-holati bilan bog‘liqligiga tayanish kerak.
Bolalarda boshlang‘ich nota cho‘zimlarini tasavvur qilishda, aynan mana shu 
harakatlarga asosiy e’tibor beriladi (chorak – «qadam», nimchorak – «yugurish»).