Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

1
100
Havo yllari
3300
5510
6900
8500
Transport ishida milliy va makrohududiy xususiyatlarni aniqlashda 
quyidagilar eng muhim mezonlar deb hisoblanadi:
1. Ishlab chiqarishning transport sig’imi, u mohiyatan tashishlar bilan ishlab 
chiqarish o’rtasidagi nisbatni ifodalaydi, shuningdek, hududning lchami va 
konfiguratsiyasi. 2. Aholining transport harakatchanligi, bu krsatkich aholi 
joylashuvi turi, urbanizatsiya darajasi, migratsiya darajasini ifodalaydi. 3. Ylovchi 
va yuk tashishlar nisbati, u z asosida xjalik tizimining turini, shu jumladan, 
ijtimoiy ynaltirilganlik darajasini ifodalaydi. 4. Tashish faoliyatida transport turlari 
nisbati, bu nafaqat transport tizimi, ayni paytda mamlakatyoki hudud xjaligining 
muhim tipologik xususiyati blishi mumkin.
Ana shu mezonlar asosida mamlakatlarning bir necha guruhini ajratish 
mumkin: sanoati rivojlangan davlatlar, ular orasida AQSH, Kanada, arbiy 
Yevropa, Yaponiyani ajrtaib krsatish mumkin; MDH davlatlari va Markaziy-Sharqiy 
Yevropa davlatlari, ular rejali xjalikdan bozor xo'jaligiga tish darvini boshdan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kechirmoqda; turli-tuman rivojlanayotgan davlatlar. Xjaliklarning transport 
sig’imi (YalMning 1 dollariga nisbatan t“km da) Shimoliy Amerikada 1,3 ni, arbiy 
Yevropada hammasi bo’lib 0,3 ni, Yaponiyada 0,4 ni tashkil etgan bo’lsa, 
Rossiyada bu ko’rsatkich 5,3, Markaziy-Sharqiy Yevropa davlatlarida rta hisobda
1.5 ga teng. Ushbu raqamlar mamlakatlarning transport sig’imi uchun 
mamlakatlarning ijtimoiy-iqtisodiy turi, xo’jalikning tarmoq tuzilishi, «og’ir», xom 
ashyoga oid sohalar roli hal qiluvchi, hudud maydonining nisbatan kam