Jahon ijtimoiy iqtisodiy geografiyasi B Bahritdinov va b 1
blgan va ular xalqlarga boshchilk qilgan dinlar kproq odamlarni jalb qila boshladi. Shu tarzda turli hududlarda messianlik jahon dinlari - xristianlik, islom, butparastlik paydo bldi (bu dinlar bugungi kunda ham dinga e’tiqod qiluvchi kishilarning uchdan ikki qismini tashkil etadi). Ularning har biri o’z xalqlarining qadimgi aanalari va o’ziga xosliklarini qamrab olgan holda, ayni paytda yangicha ijtimoiy munosabatlar qarortopishiga kmaklashgan. Bu dinlar nafaqat ularni davlat dini deb e’lon qilgan feodal davlatlar hududlarida, balki monarhlar, ruhoniylaming faol missionerlik faoliyati natijasida ham keng hududlarda tarqalib borgan, mintaqa va submintaqalar tarqalishiga, ma’naviy madaniyatlarning dastlabki mintaqalararo zaro singishiga katta hissa qshgan. Insoniyat yerning turli hududlarida deyarli bir paytda paydo blgan dehqonchilikning ilk choqlaridan uzoqlashgani sayin ushbu hududlaming rivojlanishi shunchalik notekis blib, ziga xos xususiyatlar paydo bo’lgan. Bundan tashqari, moddiy va ma’naviy dunyolardagi farqlar, imperiyalar va dinlarning zaro ta’sirchanligi xususiyatlari aynan feodalizm davrida, hududlar alohida rivojlanish ylidan davom etayotgan bir paytda ular o’rtasida shunchalik jiddiy tafovvutlarni vujudga keltiradiki, insoniyat hanuzgacha ulardan chiqib, umumiy taraqqiyot yo’liga o’ta olmaydi. G’arbiy Yevropada eng yirik imperiya Frank imperiyasi va german qabilalari yo’lboshchilari tomonidan yaratilgan Muqaddas Rim imperiyasi edi. Dastlabki imperiya buyuk Karl hukmronligi davrida (800-814) Elba daryosidan 0 ’rta Dunaygacha, Barselona va Shimoliy Italiyagacha chzilgan edi, ammo imperatorning o’limidan so’ng bu imperiya quladi. Ikkinchisi esa boshidan “omonat” bo’lib, uning tarkibiga bir necha yuz qirollik, buyuk va oddiy knyazliklar,
