Jahon tarixi

Yaponiyani birlashtirishning tugallanishi. 
1598-yilda Xidayosi 
vafot etdi. Uzoq kurashlardan so‘ng syogunlik hokimiyatini 
Tokugava Iayasu egalladi.
Shu tariqa 1603-yilda Yaponiyada uchinchi syogun sulolasi
— Tokugava xonadoni hukmronligi boshlandi. Bu sulola
Yaponiyada 1867-yilgacha hukmronlik qildi va Yaponiyani
birlashtirish ishini tugalladi.
Mamlakatda Tokugava sulolasining mutlaq hokimiyati o‘ma- 
tildi. Biroq bu sulola nomiga bo‘lsa-da, imperator hokimiyati 
daxlsizligini saqlab qoldi. Chunki yapon xalqi uchun imperator 
xudoning avlodi hisoblanardi. Shuning uchun ham imperator 
hokimiyatini bekor qilgandan ko‘ra, uning nomidan o‘z siyosatini 
yuritish oson kechardi.
0 ‘zini- o‘zi ajratib qo‘yish. 
Tokugava Xidayosining xristian- 
likni ta ’qib etish siyosatini davom ettirdi. 1614-yilda syogun 
xristian dinini taqiqlovchi qonun chiqardi. Qonun xristian 
dinini mamlakat dushmani deb e’lon qildi. Budda dinini 
hurmat qilmaydigan barcha shaxslarning Yaponiyadan chiqib 
ketishi talab etildi. Shu tariqa Yevropa mustamlakachilari 
Yaponiyadan quvib yuborildi.
80

---

Bu hoi Yaponiyaning Yevropa bilan munosabatlariga ta ’sir 
etmay qolmadi. Natijada Yaponiya tashqi dunyodan o ‘zini- 
o ‘zi ajratib qo‘ydi. Xo‘sh, bunday siyosat yuritilishiga nimalar 
sabab b o ‘ldi? A w alo, Tokugava xonadoni bunday siyosat 
tufayli markaziy hokimiyatga bo ‘ysunmaslikka intilayotgan 
kuchlar harakatiga barham berib, Yaponiyani birlashtirish 
ishini nihoyasiga yetkazish mumkin, deb hisoblardi. Ayni 
paytda bu siyosat Yevropa bilan savdo-sotiq ishlarini to ‘la 
o ‘z qo‘llariga olgan va shu tufayli markaziy hokimiyatga 
b o ‘ysunishni istam agan kuchlarning iqtisodiy qudratini 
sindirishi ham kerak edi.
Syogun o ‘z in i-o ‘zi ajratib 
q o ‘yish siyosati y o ‘U bilan
Yaponiyaning yevropaliklar mustamlakasiga aylanib qolish
xavfining oldini olish maqsadini ham ко ‘zjagan edi.
Syogunning bunday xavfsirashiga asos bor edi.