Jismoniy shaxslar

 
 
9.4. Soliq tayanch punktining tashkiliy va huquqiy asoslari 
O‗zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‗mitasining 2014 yil 7 
fevraldagi ―Soliq tayanch punktlari faoliyatini yanada takomillashtirish 
to‗g‗risida‖gi 46-sonli buyrug‗iga asosan Soliq tayanch punktining 
namunaviy Nizomi tasdiqlandi.
Nizom O‗zbekiston Respublikasining «Davlat soliq xizmati 
to‗g‗risida»gi Qonuni, Soliq kodeksi va O‗zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2010 yil 8 yanvardagi «Respublika soliq organlari 
tizimini yanada modernizatsiya qilish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi 

---

299 
PQ-1257-sonli, Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 12 yanvardagi 
«O‗zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‗mitasi faoliyatini tashkil 
etish masalalari to‗g‗risida»gi 14-sonli, 2000 yil 13 martdagi «Davlat 
soliq xizmati organlari faoliyatini tashkil etishni takomillashtirish 
to‗g‗risida»gi 87-sonli, 2000 yil 5 maydagi «Davlat soliq xizmati 
organlari faoliyatini huquqiy tartibga solishni takomillashtirish 
to‗g‗risida»gi 180-sonli qarorlariga muvofiq ishlab chiqilgan va soliq 
tayanch punkti maqomi, ish tartibi hamda vazifalarini belgilaydi. 
Soliq tayanch punkti davlat soliq inspektsiyasining hududiy quyi 
bo‗g‗ini bo‗lib, soliq to‗lovchilar hamda soliq solish obyektlarining 
to‗liq va o‗z vaqtida hisobga olinishini ta‘minlash, biriktirilgan 
uchastkada mol-mulk, yer va suv solig‗i to‗lovchi, shuningdek 
tadbirkorlik faoliyati bilan shug‗ullanayotgan jismoniy shaxslarni 
hisobga olish, soliqlarni o‗z vaqtida to‗lanishini nazorat qilish va bu 
boradagi qonunbuzilish holatlarining oldini olish maqsadida tuziladi. 
Soliq tayanch punkti aholi yashash joylarida, mahalliy davlat 
hokimiyati organlari qaroriga asosan ajratilgan binoda davlat soliq 
boshqarmasining buyrug‗i bilan tashkil etiladi. Davlat soliq 
inspektsiyasiga yaqin bo‗lgan hududlarda soliq tayanch punkti tashkil 
etilishi shart emas. 
Soliq tayanch punktiga biriktirilgan hududlar va uchastka soliq 
inspektorlari soni davlat soliq inspektsiyasi buyrug‗i bilan tasdiqlanadi. 
Bunda qishloq (mahalla, ovul) fuqarolar yig‗inlari yaxlit hudud-
larini ikkita soliq tayanch punktiga bo‗lib biriktirilishiga yo‗l qo‗yil-
maydi. Soliq tayanch punktiga biriktirilgan xodimlar o‗z faoliyatini 
«O‗zbekiston Respublikasi davlat soliq xizmati organlari uchastka 
soliq inspektori to‗g‗risida»gi Nizomga muvofiq amalga oshiradilar. 
Ularning xizmat vazifalari taqsimoti davlat soliq inspektsiyasi boshlig‗i 
tomonidan tasdiqlanadi. 
Soliq tayanch punktining asosiy vazifalari va funktsiyalari 
Soliq tayanch punktining asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi: 

soliq 
tayanch 
punktiga 
biriktirilgan 
hududdagi 
soliq 
to‗lovchilar, soliq solish obyektlari hamda soliq solish bilan bog‗liq 
obyektlarni to‗liq va o‗z vaqtida hisobga olinishini ta‘minlash hamda 
soliq to‗lovchilar tomonidan soliqlar va majburiy to‗lovlar belgilangan 
muddatlarda to‗lanishi ustidan nazorat qilish;

---

300 

aholi o‗rtasida soliq qonunchiligini targ‗ibot-tashviqot qilish, 
soliq to‗lovchilarning huquq va majburiyatlari borasida tushuntirish 
ishlarini olib borish; 

soliq qonunchiligi buzilishining oldini olish borasida ichki 
ishlar organlarining profilaktika inspektorlari, fuqarolar yig‗inlari va 
mahalla vakillari bilan doimiy hamkorlikda ish olib borish; 

davlat ro‗yxatidan o‗tmasdan xufiyona tadbirkorlik faoliyati 
bilan shug‗ullanayotgan, uy-joyga doir mulk huquqini ko‗chmas 
mulkka bo‗lgan huquqlarni davlat ro‗yxatidan o‗tkazishni amalga 
oshiruvchi organlarda o‗z vaqtida rasmiylashtirmagan fuqarolarni 
aniqlash va tegishli choralarni ko‗rish; 

hududda 
nazorat 
ishlarini 
amalga 
oshirayotgan 
soliq 
inspektorlari faoliyatini muvofiqlashtirish; 

soliq tayanch punktida soliq to‗lovchilar uchun zarur shart-
sharoitlar yaratish, ko‗rgazmali stendlar, normativ-huquqiy hujjatlar, 
e‘lonlar taxtasi bilan jihozlash. 
Soliq tayanch punkti zimmasidagi vazifalarni hal qilish uchun 
uchastka soliq inspektori quyidagi funktsiyalarni bajaradi: 

o‗ziga biriktirilgan hududdagi soliq to‗lovchilarning haqiqiy 
manzili, rahbar va hisobchilari to‗g‗risidagi hamda boshqa tegishli 
ma‘lumotlarni to‗plab boradi, shuningdek boshqa tumanda ro‗yxatdan 
o‗tib ushbu hududda faoliyat ko‗rsatayotgan shaxslarni aniqlab, ular 
ro‗yxatdan o‗tgan davlat soliq inspektsiyasiga ma‘lumot yuboradi; 

davlat ro‗yxatidan o‗tgandan keyin soliq to‗lashdan bo‗yin 
tovlagan holda faoliyat yuritayotgan shaxslarni aniqlaydi; 

davlat ro‗yxatidan o‗tmasdan faoliyat yuritayotgan shaxslarni 
aniqlaydi; 

soliq 
hisobotlari 
va 
deklaratsiyalarini 
topshirmayotgan 
shaxslarga ogohlantirish va chaqiruv qog‗ozi taqdim qiladi; 

jismoniy shaxslar tomonidan ixtiyoriy ravishda to‗lash muddati 
o‗tgan soliqlar, ma‘muriy va moliyaviy jarimalarni majburiy undirish 
maqsadida sudlarga 
murojaat 
qilish yuzasidan davlat soliq 
inspektsiyasi rahbariyatiga yozma taklif kiritadi; 

biriktirilgan hududda joylashgan barcha savdo nuqtalarining 
dislokatsiya sxemasini ishlab chiqadi; 

---

301 

soliq qonunchiligi buzilishining oldini olish borasida muntazam 
ravishda profilaktika inspektorlari, fuqarolar yig‗inlari va mahalla 
vakillari bilan hamkorlikda tadbirlar, suhbatlar o‗tkazadi; 

amaldagi qonunchilikka muvofiq zimmasiga yuklatiladigan 
boshqa funktsiyalarni bajaradi. 
Soliq tayanch punkti faoliyatini boshqarish va ta‟minoti 
Soliq tayanch punkti faoliyatini davlat soliq inspektsiyasi boshlig‗i 
buyrug‗i asosida ushbu soliq tayanch punktiga biriktirilgan uchastka 
soliq inspektorlaridan biri rahbar qilib tayinlanadi va u rahbarlik qiladi. 
Soliq tayanch punktida bir nafar uchastka soliq inspektori faoliyat 
ko‗rsatgan hollarda, shu uchastka soliq inspektorining o‗zi javobgar 
shaxs hisoblanadi. 
Soliq tayanch punkti rahbari: 
- soliq tayanch punkti zimmasiga yuklatilgan vazifalar bajarilishini 
tashkillashtiradi, biriktirilgan xodimlarga bevosita rahbarlik qiladi; 
- biriktirilgan xodimlar tomonidan mehnat intizomiga rioya 
etilishini nazorat qiladi. Ularning xatti-harakatlarida qonunbuzilish-
larga yo‗l qo‗yilganligi aniqlanganda, davlat soliq inspektsiyasi 
rahbariyatiga yozma ravishda axborot beradi; 
- soliq to‗lovchilarni hisobga olish borasidagi ishlar, aniqlangan 
xufyona iqtisodiyot yuritish holatlari to‗g‗risida davlat soliq 
inspektsiyasi rahbariyatiga axborot kiritadi; 
- biriktirilgan hududda joylashgan soliq to‗lovchilar faoliyati na-
zoratini samarali tashkil etish maqsadida davlat soliq inspektsiyasi bo‗-
linmalari bilan muntazam ravishda ma‘lumot almashuvini tashkil 
qiladi; 
- biriktirilgan hududda joylashgan yuridik va jismoniy 
shaxslarning ro‗yxatdan o‗tgan joyidan qat‘iy nazar, aniq manzili, 
rahbarlari va buxgalterlari to‗g‗risidagi hamda boshqa tegishli 
ma‘lumotlar to‗planishini ta‘minlaydi va nazorat qiladi; 
- soliq to‗lovchilarga soliq qonunchiligini targ‗ib qilish va 
tushuntirishlar berish borasidagi tadbirlarni tashkillashtiradi; 
- boshqa nazorat organlari va tashkilotlar bilan vakolati doirasida 
hamkorlikda ish olib borishni tashkil qiladi; 
- soliq tayanch punktiga biriktirilgan har bir xodimdan qilingan 
ishlar to‗g‗risida kunlik hisobot oladi va davlat soliq inspektsiyasiga 
axborot berib boradi; 

---

302 
- biriktirilgan hududda soliq nazorati ishlarini olib borayotgan 
boshqa funktsional bo‗limlarning xodimlariga ko‗maklashadi. 
Soliq tayanch punktiga biriktirilgan uchastka soliq inspektorlari 
o‗z zimmalariga yuklatilgan vazifalarni bajarishda O‗zbekiston 
Respublikasining amaldagi qonunchilik hujjatlari hamda «O‗zbekiston 
Respublikasi davlat soliq xizmati organlari uchastka soliq inspektori 
to‗g‗risida»gi Nizomda belgilab qo‗yilgan huquq va vakolatlardan 
foydalanadilar.