Jismoniy shaxslar
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.4. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad
solig„i bo„yicha imtiyozlar Soliq kodeksining 179-moddasiga muvofiq jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga soliq solinmaydi: moddiy yordam summalari: favqulodda holatlar munosabati bilan beriladigan moddiy yordam summalari – to‗laligicha; vafot etgan xodimning oila a‘zolariga yoki oila a‘zosi vafot etganligi munosabati bilan xodimga beriladigan moddiy yordam summalari – eng kam ish haqining o‗n ikki baravarigacha miqdorda; boshqa hollarda – soliq davri uchun eng kam ish haqining o‗n ikki baravarigacha miqdorda. yo‗llanmalar qiymatini yuridik shaxslar tomonidan to‗liq yoki qisman qoplash summalari, turistik yo‗llanmalar bundan mustasno: O‗zbekiston Respublikasi hududida joylashgan sanatoriy-kurort va sog‗lomlashtirish muassasalariga yo‗llanmalar qiymatini nogironlarga, shu jumladan mazkur korxonada ishlamaydigan nogironlarga to‗liq yoki qisman qoplash summalari; O‗zbekiston Respublikasi hududida joylashgan bolalar oromgohlari va boshqa sog‗lomlashtirish oromgohlari, shuningdek‚ ota-onalarning bolalari bilan dam olishiga maxsus mo‗ljallangan sanatoriy-kurort va sog‗lomlashtirish muassasalariga o‗z xodimlarining o‗n olti yoshga to‗lmagan (o‗n sakkiz yoshgacha bo‗lgan o‗quvchilar) bolalari uchun yo‗llanmalar qiymatini to‗liq yoki qisman qoplash summalari; 69 o‗z xodimlariga va ularning bolalariga ambulatoriya va (yoki) statsionar tibbiy xizmat ko‗rsatilganligi uchun ish beruvchi tomonidan to‗langan summalar, shuningdek‚ yuridik shaxsning davolash va tibbiy xizmat ko‗rsatganlik, nogironlik profilaktikasi va nogironlarning salomatligini tiklashga doir texnik vositalarni olish uchun qilingan xarajatlari. Xodimlarni davolaganlik, ularga tibbiy xizmat ko‗rsatganlik uchun yuridik shaxslar tomonidan sog‗liqni saqlash muassasalariga naqd pulsiz haq to‗langan taqdirda, shuningdek‚ sog‗liqni saqlash tashkilotlari tomonidan yozib berilgan hujjatlar asosida ushbu maqsadlar uchun mo‗ljallangan naqd pul mablag‗lari bevosita xodim- ga, xodim yo‗qligida, uning oila a‘zolariga, ota-onalariga berilgan yoki mazkur maqsadlar uchun mo‗ljallangan mablag‗lar xodimning bankdagi hisobvarag‗iga kiritilgan taqdirda, ushbu daromadlar soliq solishdan ozod qilinadi; O‗zbekiston Respublikasi fuqarolarining O‗zbekiston Respubli- kasidan tashqariga ishlash uchun yuborilishi munosabati bilan byudjet tashkilotlaridan chet el valyutasida olingan ish haqi summalari va boshqa summalar, qonun hujjatlarida belgilangan summalar doirasida; vaqtinchalik bir martalik ishlarni bajarishdan olingan daromad- lar, agar bunday ishlarga yollash vaqtinchalik bir martalik ish bilan ta‘minlash markazlari ko‗magida amalga oshirilayotgan bo‗lsa; soliqlar va boshqa majburiy to‗lovlarni to‗laganidan keyin xususiy korxona mulkdori, oilaviy korxona ishtirokchisi hamda fermer xo‗jaligi boshlig‗i ixtiyorida qoladigan foyda summasi; O‗zbekiston Respublikasining davlat mukofotlari va davlat pul mukofotlariga sazovor bo‗lgan jismoniy shaxslar olgan bir yo‗la beriladigan davlat pul mukofoti yoki shunga teng bahodagi esdalik sovg‗alarining qiymati, shuningdek‚ O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida bir yo‗la beriladigan pul mukofoti; xalqaro sport musobaqalarida sovrinli o‗rinlarni egallaganligi uchun sportchilar olgan bir yo‗la beriladigan pul mukofoti; donorlik uchun pul mukofotlari, shuningdek‚ qon yiqqanlik uchun tibbiyot muassasalari xodimlari oladigan summalar; jismoniy shaxslarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli bo‗lgan mol-mulkni sotishdan olinadigan daromadlar, bundan: 70 qimmatli qog‗ozlarni, yuridik shaxslarning ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) ulushlarini (paylarini); yashash uchun mo‗ljallanmagan joylarni; ketma-ket keladigan o‗n ikki oylik davr ichida bir martadan ortiq bitim tuzilgan taqdirda, uy-joylarni realizatsiya qilishdan olinadigan daromadlar mustasno. uy xo‗jaligida, shu jumladan dehqon xo‗jaligida yetishtirilgan hayvonlarni (qoramol, parranda, mo‗ynali va boshqa hayvonlar, baliq va boshqalarni) tirik holda hamda ularni so‗yib, mahsulotlarini xom yoki qayta ishlangan holda, sanoatda qayta ishlashdan tashqari, tabiiy va qayta ishlangan chorvachilik, asalarichilik va dehqonchilik mahsulotlarini sotishdan olinadigan daromadlar, bundan manzarali bog‗dorchilik (gulchilik) mahsulotlari mustasno. Mazkur daromadlar soliq to‗lovchi tegishli mahalliy davlat hokimiyati organi, fuqaro- larning o‗zini-o‗zi boshqarish organi, bog‗dorchilik, uzumchilik yoki polizchilik shirkatlarining boshqaruvlari tomonidan berilgan, realizatsiya qilingan mahsulot soliq to‗lovchi tomonidan unga yoki uning oila a‘zolariga ajratilgan yer uchastkasida yetishtirilganligini tasdiqlovchi belgilangan shakldagi hujjatni taqdim etgan taqdirda, soliq solishdan ozod qilinadi; xalqaro hamda respublika tanlovlari va musobaqalarida olingan buyum tarzidagi sovrinlarning qiymati; yuridik shaxsdan soliq davri mobaynida eng kam ish haqining olti baravari miqdorigacha bo‗lgan qiymatdagi: xodimlar natura shaklida olgan sovg‗alar; ilgari mazkur yuridik shaxsning xodimlari bo‗lgan ishlama- yotgan pensionerlar va mehnat qobiliyatini yo‗qotgan shaxslar, vafot etgan xodimning oila a‘zolari tomonidan olingan sovg‗alar va boshqa turlardagi yordam. jismoniy shaxslardan meros yoki hadya tartibida, shuningdek‚ tekin olingan pul va natura shaklidagi daromadlar, bundan fan, adabi- yot va san‘at asarlarining, adabiyot va san‘at asarlari ijrochilarining, shuningdek‚ kashfiyotlar, ixtirolar va sanoat namunalari mualliflarining merosxo‗rlariga (huquqiy vorislariga) to‗lanadigan pul mukofotlari mustasno; 71 davlat zayomining obligatsiyalari bo‗yicha yutuqlar, shuning- dek‚ O‗zbekiston Respublikasining davlat qimmatli qog‗ozlari bo‗yi- cha foizlar, lotereya bo‗yicha yutuqlar; jamg‗arma sertifikatlari, davlat qimmatli qog‗ozlari bo‗yicha daromadlar, shuningdek‚ banklardagi omonatlar bo‗yicha foizlar hamda yutuqlar; xalqaro hamda chet el tashkilotlari va fondlaridan, shuningdek‚ ilmiy-texnika hamkorligi sohasidagi O‗zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari doirasida bevosita jismoniy shaxs grant beruvchidan yoki O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan vakil qilingan fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish bo‗yicha organning xulosasi bo‗lgan taqdirda, yuridik shaxsdan – grant oluvchidan olgan grant summasi; mehnat shartnomasi bekor qilinganida eng kam ish haqining o‗n ikki baravari miqdori doirasida to‗lanadigan ishdan bo‗shatish nafaqasi, qonun hujjatlarida belgilangan boshqa nafaqalar, bundan vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqalari (shu jumladan oilaning bemor a‘zosini parvarishlash nafaqasi) mustasno, shuningdek‚ fuqarolarning o‗zini-o‗zi boshqarish organlari, xayriya va ekologiya jamg‗armalaridan jismoniy shaxslarga beriladigan yordam tusidagi to‗lovlar; olingan alimentlar; fuqarolarning sug‗urta tovoni sifatida oladigan summalari; qonun hujjatlarida davlat stipendiyalari uchun belgilangan miqdorlarda ta‘lim va ilmiy-tadqiqot muassasalari tomonidan to‗lanadigan stipendiyalar; uy-joy-kommunal xizmatlariga haq to‗lash bo‗yicha qonun hujjatlariga muvofiq har oylik kompensatsiya pul to‗lovlari; davlat pensiyalari; jamg‗arib boriladigan majburiy pensiya badallari, ular bo‗yicha foiz daromadlari, shuningdek‚ jamg‗arib boriladigan pensiya to‗lovlari; fuqarolarning soliq solinadigan va O‗zbekiston Respublikasida sug‗urta faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega bo‗lgan yuridik shaxslarga mol-mulkni sug‗urta qilish hamda hayotni uzoq muddatli sug‗urta qilish bo‗yicha sug‗urta mukofotlari to‗lovi uchun yo‗naltiriladigan ish haqi va boshqa daromadlarining summalari; 72 yuridik shaxslar muassislarining (ishtirokchilarining) ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik subyektiga – yuridik shaxsga uning majburiyatlarini bajarish uchun yo‗naltiriladigan daromadlari sum- malari. Ixtiyoriy tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish tartib-taomili to‗xtatilgan va faoliyat qayta tiklangan taqdirda, ushbu imtiyoz qo‗llanilmaydi va soliq summasi imtiyoz qo‗llanilgan butun davr uchun to‗liq miqdorda undiriladi; quyidagi jismoniy shaxslarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlari summalari: yosh oila a‘zolari tomonidan yakka tartibda uy-joyni qurish, rekonstruktsiya qilish va sotib olish uchun yoki ko‗p kvartirali uydagi kvartirani rekonstruksiya qilish va sotib olish uchun olingan ipoteka kreditlarini hamda ular bo‗yicha hisoblangan foizlarni qoplash uchun yo‗naltirilganda; qishloq joylarda namunaviy loyihalar bo‗yicha yakka tartibda uy-joy qurishni ushbu maqsadlar uchun kreditlar berish qonun hujjatlariga muvofiq zimmasiga yuklatilgan banklarning kreditlari hisobidan amalga oshirayotgan quruvchi shaxslar tomonidan olingan ipoteka kreditlarini hamda ular bo‗yicha hisoblangan foizlarni qoplash uchun yo‗naltirilganda. Yuqorida ko‗rsatilgan mol-mulk olingan (mol-mulkka bo‗lgan huquq davlat ro‗yxatidan o‗tkazilgan) sanadan e‘tiboran besh yil ichida sotilsa, mazkur bandda nazarda tutilgan daromadlarga belgilangan tartibda soliq solinadi. fuqarolarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromad- larining: O‗zbekiston Respublikasi oliy o‗quv yurtlarida ta‘lim olish uchun (o‗zining o‗qishi yoki yigirma olti yoshga to‗lmagan farzandlarining o‗qishi uchun) yo‗naltiriladigan summalari; O‗zbekiston Respublikasi Xalq bankidagi fuqarolarning shaxsiy jamg‗arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga ixtiyoriy ravishda yo‗naltiriladigan summalari. jismoniy shaxslardan tekin (shu jumladan hadya shartnomasi bo‗yicha) olingan ulushlar, paylar va aksiyalar tarzidagi daromadlar, agar mazkur ulushlar, paylar va aksiyalarni berish yaqin qarindoshlar o‗rtasida amalga oshirilsa. 73 paxta yig‗im-terimi bo‗yicha qishloq xo‗jaligi ishlariga jalb qilinadigan jismoniy shaxslarning bu ishlarni bajarganlik uchun olgan daromadlari. aksiyadorlik jamiyatlari chet ellik xodimlarining boshqaruv xodimi sifatida o‗z faoliyatidan olgan daromadlari. Soliq kodeksining 180-moddasiga muvofiq soliq solishdan quyidagi jismoniy shaxslar to‗liq ozod qilinadi: xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalarining boshliqlari va xodimlari, konsullik muassasalarining mansabdor shaxslari, ularning o‗zlari bilan birga yashaydigan oila a‘zolari, agar ular O‗zbekiston Respublikasining fuqarosi bo‗lmasa, O‗zbekiston Respublikasidagi manbalardan olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog‗liq bo‗lmagan daromadlaridan tashqari barcha daromadlari bo‗yicha; xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalarining ma‘muriy-texnik xodimlari hamda ularning o‗zlari bilan birga yashaydigan oila a‘zolari, agar ular O‗zbekiston Respub- likasi fuqarosi bo‗lmasa yoki O‗zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa‚ O‗zbekiston Respublikasidagi manbalardan olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog‗liq bo‗lmagan daromad- laridan tashqari barcha daromadlari bo‗yicha; xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalariga, konsullik muassasalariga xizmat ko‗rsatadigan xodimlar tarkibiga kirgan shaxslar, agar ular O‗zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‗lmasa yoki O‗zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, o‗z xizmati yuzasidan oladigan barcha daromadlari bo‗yicha; xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari xodimlarining uylarida ishlovchilar, agar ular O‗zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‗lmasa yoki O‗zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, o‗z xizmati yuzasidan oladigan barcha daromadlari bo‗yicha; xalqaro nohukumat tashkilotlarning mansabdor shaxslari – agar ular O‗zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‗lmasa, ularning ushbu tashkilotlarda olgan daromadlari bo‗yicha; konsert-tomosha faoliyati bilan shug‗ullanish huquqini beruvchi litsenziyasi bo‗lgan shaxslar – ushbu faoliyatdan olingan daromadlari bo‗yicha. 74 yakka tartibdagi tadbirkor bilan mehnat munosabatlarida bo‗lgan shaxslar – yakka tartibdagi tadbirkor bilan tuzilgan mehnat shartno- masiga ko‗ra bajargan ishlari uchun olgan daromadlari bo‗yicha. Quyidagi jismoniy shaxslar soliq solishdan qisman (daromad olingan har bir oy uchun eng kam ish haqining to‗rt baravari miqdoridagi daromadlar bo‗yicha) ozod qilinadi: ―O‗zbekiston Qahramoni‖, ―Sovet Ittifoqi Qahramoniˮ, ―Mehnat Qahramoniˮ unvonlariga sazovor bo‗lgan shaxslar, uchala darajadagi ―Shuhratˮ ordeni bilan taqdirlangan shaxslar. Mazkur imtiyoz tegishlicha ―O‗zbekiston Qahramoni‖ unvoni berilganligi to‗g‗risidagi guvohnoma, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni daftarchalari, orden daftarchasi yoki mudofaa ishlari bo‗yicha bo‗limning ma‘lumotnomasi asosida beriladi; urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonun hujjatlari bilan belgilanuvchi ularga tenglashtirilgan shaxslar. Mazkur imtiyoz urush nogironining (qatnashchisining) tegishli guvohnomasi yoki mudofaa ishlari bo‗yicha bo‗limning yoxud boshqa vakolatli organning ma‘lumotnomasi asosida, boshqa nogironlarga (qatnash- chilarga) nogironning (qatnashchining) imtiyozlarga bo‗lgan huquqi to‗g‗risidagi guvohnoma asosida beriladi. bolalikdan nogiron bo‗lib qolganlar, shuningdek‚ I va II guruh nogironlari. Imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma‘lumotnomasi asosida beriladi; sobiq SSSRni, O‗zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumini himoya qilish yoki harbiy xizmatning yoxud ichki ishlar organlaridagi xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarish chog‗ida yaralanganligi, kontuziya bo‗lganligi yoki shikastlanganligi oqibatida yoxud frontda bo‗lish bilan bog‗liq kasallik tufayli halok bo‗lgan harbiy xizmatchilarning hamda ichki ishlar organlari xodimlarining ota-onalari va beva xotinlari (beva erlari). Imtiyoz ―Halok bo‗lgan askarning beva xotini (beva eri, onasi, otasi)‖ yoki ―Ichki ishlar organlari halok bo‗lgan xodimining beva xotini (beva eri, onasi, otasi)‖ shtampi qo‗yilgan yoxud pensiya guvohnomasini bergan muassasa rahbarining imzosi va ushbu muassasa muhri bilan tasdiqlangan tegishli yozuvli pensiya guvohnomasi asosida beriladi. Agar mazkur shaxslar pensioner bo‗lmasa, imtiyoz ularga sobiq SSSR Mudofaa vazirligi, Davlat xavfsizlik qo‗mitasi yoki Ichki ishlar vazirligining, shuningdek‚ O‗zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, Milliy 75 xavfsizlik xizmati yoxud Ichki ishlar vazirligining tegishli organlari tomonidan berilgan harbiy xizmatchining yoki ichki ishlar organi xodimining halok bo‗lganligi to‗g‗risidagi ma‘lumotnoma asosida beriladi. Sobiq SSSRni, O‗zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumini himoya qilish yoki harbiy xizmatning yoxud ichki ishlar organlaridagi xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarish chog‗ida yoki frontda bo‗lish bilan bog‗liq kasallik tufayli halok bo‗lgan harbiy xizmatchilarning yoxud ichki ishlar organlari xodimlarining beva xotinlariga (beva erlariga) imtiyoz faqat ular yangi nikohdan o‗tmagan taqdirda beriladi; ikki va undan ortiq o‗n olti yoshga to‗lmagan bolalari bor yol- g‗iz onalar. Imtiyoz har bir bola uchun Fuqarolik holatlari dalolatno- malarini yozish (FHDYo) organlari tomonidan taqdim etiladigan ma‘lumotnoma asosida beriladi; ikki va undan ortiq o‗n olti yoshga to‗lmagan bolalari bor va boquvchisini yo‗qotganlik uchun pensiya olmaydigan beva ayol va beva erkaklar. Imtiyoz erning (xotinning) vafot etganligi to‗g‗risidagi guvohnoma, bolalar tug‗ilganligi to‗g‗risidagi guvohnoma, yangi nikohdan o‗tmaganlik hamda O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‗armasi tuman (shahar) bo‗limining boquvchisini yo‗qotganlik uchun pensiya olinmasligi haqidagi ma‘lumotnomasi taqdim etilgan taqdirda beriladi; bolaligidan nogiron bo‗lgan, doimiy parvarishni talab qiladigan farzandi bilan birga yashab, uni tarbiyalayotgan ota-onadan biri. Imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki sog‗liqni saqlash muassasasining doimiy parvarish zarurligini tasdiqlovchi tibbiy ma‘lumotnomasi, birgalikda yashashga taalluqli qismida – fuqarolarning o‗zini-o‗zi boshqarish organining ma‘lumotnomasi asosida beriladi. Soliq kodeksining 180-moddasi ikkinchi qismida nazarda tutilgan imtiyozlar tegishli hujjatlar taqdim etilgan taqdirda qo‗llaniladi. Imtiyozlarga bo‗lgan huquqlar kalendar yili davomida vujudga kelgan taqdirda, imtiyozlarga bo‗lgan huquqlar vujudga kelgan paytdan e‘tiboran qo‗llaniladi. Agar jismoniy shaxs Soliq kodeksining 180-moddasi ikkinchi qismida nazarda tutilgan bir nechta asos bo‗yicha imtiyozlarga bo‗lgan huquqqa ega bo‗lsa, unga xohishiga qarab faqat bitta imtiyoz beriladi. Soliq kodeksining 180-moddasi ikkinchi qismida nazarda tutilgan imtiyozni qo‗llash jismoniy shaxsning asosiy ish (xizmat, o‗qish) joyi 76 bo‗yicha, asosiy ish joyi bo‗lmagan taqdirda – yashash joyidagi davlat soliq xizmati organlari tomonidan jami yillik daromad to‗g‗risidagi deklaratsiya asosida soliqni hisoblab chiqarish chog‗ida amalga oshiriladi. Imtiyozga bo‗lgan huquq yo‗qotilgan taqdirda, jismoniy shaxs imtiyoz yo‗qotilgan paytdan e‘tiboran o‗n besh kun ichida bu haqda undan soliqni ushlab qoladigan yuridik shaxsga ma‘lum qilishi kerak. Soliq kodeksining 180-moddasi ikkinchi qismida sanab o‗tilgan imtiyozlar jismoniy shaxslarning foizlar va dividendlar tarzida olingan daromadlariga, shuningdek mol-mulkni ijaraga topshirishdan olingan daromadlariga ham tatbiq etiladi. Agar foizlar va dividendlar asosiy ish joyi bo‗yicha hisoblansa, imtiyozni qo‗llash asosiy ish joyi bo‗yicha amalga oshiriladi, agar foizlar va dividendlar asosiy bo‗lmagan ish joyi bo‗yicha hisoblansa, imtiyoz jami yillik daromad to‗g‗risidagi dek- laratsiya asosida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‗ini hisoblab chiqarish chog‗ida jismoniy shaxsning yashash joyidagi davlat soliq xizmati organlari tomonidan qo‗llaniladi. Shunga o‗xshash tartib mol-mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlarga nisbatan ham qo‗llaniladi. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|