K. B. Urazov qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining

Foyda (daromad) solig‘i bo‘yicha imtiyozlar sifatida soliqqa tortiladigan
daromad summasidan chegirib tashlanadigan harajatlarning turlari, imtiyoz
me’yorlari Soliq kodeksi va foyda (daromad) solig‘ini hisoblash va to‘lash
bo‘yicha yo‘riqnomada ochib berilgan.
Foyda (daromad) solig‘i (Nf) summasi korxonaning soliqqa tortiladigan
foydasi summasini (Stf) soliq me’yoriga (Sm) ko‘paytirish va 100 foizga bo‘lish
yo‘li bilan topiladi, ya’ni:
Nf = Stf *Sm : 100% 
Hisob-kitob asosida hisoblangan daromad (foyda) summasi buxgalteriya
hisobida quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 9810 «Daromad(foyda) solig‘i bo‘yicha harajatlar»
Kredit 6410 «Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz»
Pudratchi tashkilotlarni byudjetga daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha
qarzlarining to‘lanishiga quyidagicha yozuv qilinadi:
Debet 6410 «Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz»
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti»
Yagona soliq to‘lovining hisob-kitobi va hisobi. Mikrofirma va kichik
korxonalar maqomidagi qurilish tashkilotlari uchun yagona soliq to‘lovi yagona
soliq, byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi, Respublika yo‘l jamg‘armasi va
Maktab ta’limini rivojlantirish jamg‘armasiga majburiy ajratmalarni to‘lash o‘rniga
joriy etilgan. Ushbu soliqni to‘lovchi qurilish tashkilotlarida materiallar (ishlar,
xizmatlar) harid qilinganda ta’minotchi va subpudratchi tashkilotlarga to‘langan
QQS summasi material boyliklar (ishlar, xizmatlar) qiymatiga kiritiladi.
Yagona soliq to‘lovini to‘lovchi qurilish tashkilotlari ixtiyoriy tarzda
ro‘yxatdan o‘tgan joyidagi davlat soliq xizmati organlariga navbatdagi chorak
boshlanishiga qadar bir oydan kechiktirmay, yangi barpo etilayotgan mikro va
kichik korxona maqomidagi qurilish tashkilotlari esa - faoliyatni amalga oshirishni
boshlashga qadar topshiriladigan ariza asosida qo‘shilgan qiymat solig‘ini
to‘lashlari mumkin. Yagona soliq to‘lovi to‘lovchilari tomonidan qo‘shilgan
qiymat solig‘ini to‘lashdan bosh tortish navbatdagi yil boshlanishiga qadar bir
oydan kechiktirmasdan ro‘yxatdan o‘tgan joyidagi davlat soliq xizmati organlariga
taqdim etiladigan ariza asosida navbatdagi yilning boshidangina amalga oshiriladi.

---

Yagona soliq to‘lovini to‘lash ob’ekti bo‘lib qurilish tashkilotlarining barcha

faoliyat turlaridan olgan yalpi tushumi hisoblanadi. Yagona soliq to‘lovi summasi
yalpi tushum summasini ushbu soliqning belgilangan me’yoriga ko‘paytirish yo‘li
bilan topiladi. Bunda, ixtiyoriy tarzda qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lovchilar
uchun yagona soliq to‘lovi summasi byudjetga to‘lanadigan qo‘shilgan qiymat
solig‘i summasiga, biroq yagona soliq to‘lovi summasining 50 foizidan ortiq
bo‘lmagan miqdoriga kamayadi.
Yagona soliq to‘loviga tortiladigan yalpi tushum tarkibiga quyidagilar
kiritiladi:
1.O‘z kuchlari bilan bajarilgan qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-qurilish,
ishga tushirish-sozlash, loyihalash-qidiruv ishlarining hajmi.
2.Asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar, ya’ni: a) undirilgan yoki qarzdor
e’tirof etgan jarimalar, penyalar, neustoykalar hamda xo‘jalik shartnomalarining
shartlarini buzganlik uchun boshqa jazo turlari; b) hisobot yilida aniqlangan o‘tgan
yillar daromadlari; v) renta daromadi, qurilish tashkiloti huzuridagi oshxonalardan
tushumlar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklardan tushumlar; g) asosiy
vositalar va boshqa mol-mulkni sotishdan daromadlar; d) kreditorlik va
deponentlik qarzini qonun bilan belgilangan tartibda hisobdan chiqarishdan
olingan daromadlar; ye) tovar-moddiy boyliklarini qo‘shimcha baholash; j) tekin
moliyaviy yordam, shu jumladan, tekinga olingan mol-mulk; z) qisqa muddatli
ijaradan daromadlar; i) ilgari chiqarib tashlangan harajatlarni qoplash tariqasida
olingan daromadlardan tashqari boshqa operatsion daromadlar;
3.Moliyaviy faoliyatdan daromadlar, ya’ni: a) olingan royalti va kapital
transferti; b) O‘zbekiston Respublikasi hududi va undan tashqarida boshqa xo‘jalik
yurituvchi sub’ektlar faoliyatida ulushli ishtirok etishdan olingan daromadlar,
aksiyalar bo‘yicha dividendlar hamda obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlar
bo‘yicha daromadlar; v) mol-mulkni uzoq muddatli ijara (lizing)ga berishdan
daromad (marja); g) chet el valyutasidagi operatsiyalar bo‘yicha kursdagi farqdan
daromadlar (musbat va manfiy kurs farqlari o‘rtasidagi saldo), bunda manfiy kurs
farqi summasi musbat kurs farqi summasidan oshib ketgan holda oshib ketish
summasi yagona soliq to‘lovini hisoblab chiqayotganda soliq solinadigan bazani
kamaytirmaydi; d) qimmatli qog‘ozlar, shu’ba korxonalar va hokazolarga
qo‘yilgan mablag‘larni qayta baholashlarni o‘tkazishdan daromadlar; ye)
moliyaviy faoliyatdan boshqa daromadlar;
4.Favqulodda daromadlar.
Soliq solinadigan yalpi tushum hisoblab chiqilayotganda quyidagilar yalpi
tushumdan chiqarib tashlanadi:
a) ixtyoriy ravishda o‘z arizasiga ko‘ra qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchilar
uchun qo‘shilgan qiymat solig‘i summasi;
b) davlat subsidiyalari summasi;
v) davlat obligatsiyalari va boshqa davlat qimmatli qog‘ozlari bo‘yicha
daromadlar;
g) to‘lov manbaida soliq to‘langanligini tasdiqlaydigan hujjatlar
(ma’lumotnoma) mavjudligida dividendlar va foizlar.

---

Yagona soliq to‘lovi har chorakda o‘sib boruvchi yakun bilan hisob-kitobni

topshirish muddatidan kechiktirmay to‘lanadi.
Yagona soliq to‘lovi bo‘yicha hisob-kitoblarning buxgalteriya hisobi 6410
«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz» schyotida yuritiladi. Belgilangan tartibda
hisoblab chiqilgan yagona soliq to‘lovi buxgalteriya hisobida quyidagi yozuv bilan
aks ettiriladi: