Huquqbuzarlik sub’ekti – bu huquqqa zid aybli qilmishni sodir etgan shaxs, ya’ni huquqbuzardir. Har qanday shaxs ham huquqbuzarlik sub’ekti hisoblanmaydi, faqat o’z qilmishiga javob bera oladigan, aqli raso shaxsgina shunday sub’ekt sifatida tan olinadi.
Huquqbuzarlikning sub’ektiv tomoni. Bu jihat ayblov bilan bog’liq. Sodir qilingan qilmishiga nisbatan shaxsning ruhiy munosabati sifatida ayb turli shakllarga ega. U qasddan va ehtiyotsizlikdan sodir bo’lishi mumkin. Qasd o’z navbatida – to’g’ri va egri qasdga bo’linadi.
5. YURIDIK JAVOBGARLIK: TUSHUNCHASI, BELGISI, TURLARI
Yuridik javobgarlik - bu huquqbuzarga nisbatan huquq normalarida ko’zda tutilgan sanktsiyalar asosida davlatning majburlov choralarini qo’llashdir. Bu choralar: shaxsiy (ozodlikdan mahrum etish); mulkiy (jarima); tashkiliy (muayyan huquqdan mahrum etish; ishdan bo’shatish) xarakterga ega bo’lishi mumkin.
Yuridik javobgarlik huquqbuzarlikning turlariga ko’ra quyidagilarga bo’linadi: jinoiy-huquqiy, fuqarolik-huquqiy, ma’muriy-huquqiy, intizomiy-huquqiy.
Jinoiy va fuqarolik huquqiy javobgarlikni belgilash sud tomonidan amalga oshiriladi.
Yuridik javobgarlik kuyidagi belgilari bilan xarakterlanadi:
yuridik javobgarlik davlat majburlov choralari bilan bog’liq;
yuridik javobgarlik huquqbuzarlik bilan bog’liq;
yuridik javobgarlik huquqbuzar uchun salbiy oqibatlarni keltirib chikaradi (ozodlikdan, ota-onalikdan mahrum bo’lish yoki sodir etilgan qilmishi uchun jarima to’lash va xokazo);
normalarning sanktsiyasida o’rnatilgan bo’ladi;
6. YURIDIK JAVOBGARLIKNI ISTISNO QILUVCHI HOLATLAR
Yuridik javobgarlikni istisno qiluvchi holatlar:zaruriy mudofaa; oxirgi zarurat; buyruqni yoki boshqacha tarzdagi rasmiy vazifani bajarish; muomalaga layoqatsizlik va h.
Yuridik javobgarlik-huquqbuzarga nisbatan huquq normalarida ko’zda tutilgan sanktsiyalar asosida davlatning majburlov choralarini qo’llash bo’lib, bunda aybdor shaxs muayyan huquqlardan (shaxsiy, tashkiliy va xokazo) mahrum etiladi.
