KAZUS № 1 2006 yil oktabr oyida London sudi italiyalik ZARA kompaniyasini fransiyalik zargar Paskal Morabitoning yaratgan soxta soatlari uchun aybdor deb topdi. Sud yetkazilgan zararni qoplash to‘g‘risida qaror chiqardi; omborda qolgan barcha soxta soatlar ikki oy ichida yo‘q qilinishi buyurilgan; kechiktirilgan har bir kun uchun 150 evro jarima belgilangan; Sud qarori Figaro gazetasida eʼlon qilinishi va ZARA rasmiy veb-saytida uch oy davomida namoyish etilishi buyurilgan.
Xalqaro intellektual mulk huquqi deganda nimani tushunasiz?
Avvalo ushbu savoldan oldin biz intellectual mulk huquqi ozi ni nima degan savolfa javob berishimiz kerak. Intellektual mulk huquqi - insonlar tomonidan tomonidan aqliy va jismoniy mehnat natijasida yaratilgan ixtirolar, badiiy asrlar, sanoat namunalari va fioydali model va boshqa moddiy yoki nomoddiy buyumlar kiradi. Xalqaro intellectual mulk huquqi esa intelektual mulk huquqidan foydalanish hamda himoya qilish sohasidagi davlatlar fuqarolari o`rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi normalar yig`indisi hisoblanadi. Ushbu sohani tartibga solish boyicha tuzilgan ilk xalqaro shartnoma “Adabiyot va sanat asarlarini muhofaza qilish to`g`risida”gi 1886-yilgi Bern konvensiyasining 4-moddasida keltirilgan.
Ushbu kazusda qanday intellektual mulk huquqlari buzilgan?
Mazkur holatda ZARA kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilayotgan soatlar sanoat mulki obyektlari sirasiga kiradi va sanoat namunasi hisoblanadi. Sanoat Mulki obyektlariga yana ixtiro va foydali modellar kiradi. Mazkur norma 1883-yilgi sanoat mulki obyektlarini muhofaza qiish bo`yicha Parij konvensiyasida ham qayd etilgan. Xo`sh nima uchun sanoat namunasi, chunki soat bilamizki ZARA kompaniyasi tashkil etilishdan oldin yaratilgan va unga tegishli patent olingan. Endi sanoat namunasi o`zi nima degan savolga javob berib o`tsak, Yuridik nuqtai nazardan, sanoat namunasi - bu mahsulotning tashqi koʼrinishini koʼrsatadigan belgisi yoki dizayni. Sanoat dizayni mahsulot uchun badiiy yoki estetik yechim hisoblanadi. Sanoat dizayni shakli yoki hajmi kabi fazoviy xususiyatlarga va bezak, chiziqlar yoki rang kabi ikki oʼlchovli xususiyatlarga ega boʼlishi mumkin. Sanoat namunalarini himoya qilishning asosiy sabablari bu yerda sanab oʼtilgan:
Investitsiyalarning qaytarilib olishga yordam beradi: himoya jozibali va innovatsion mahsulotlarni yaratish, ishlab chiqish va sotish uchun qilingan sarmoyalarning qaytarilib olishga yordam beradi.
Ustuvor huquqlarni taʼminlaydi: Sanoat namunalarini himoya qilish va shu bilan ularga mutlaq huquqni olish uchinchi shaxslarning ruxsatsiz nusxasini olishni yoki taqlid qilishni oldini olish yoki toʼxtatish uchun muhimdir.
Marketing va tijoratlashtirishni osonlashtiradi: Sanoat namunalari isteʼmolchilarning eʼtiborini jalb qilishga qaratilgan jihati boʼlganligi sababli, ular kompaniyaning markasi va tijorat aktivlarining muhim elementi boʼlib, ular kompaniya va uning mahsulotlarining bozor qiymatini oshirishi va marketing va tijoratlashtirishni osonlashtirishi mumkin.
Daromad ishlab chiqaruvchisi: sanoat dizayni huquqlari boshqa korxonaga sotilishi yoki litsenziyalanishi mumkin, bu esa keyinchalik huquq egasiga daromad keltiradi.
Yuqoridagilardan xulosa qilib aytishimiz mumkinki, bu holatda sanoat namunasiga bo`lgan huquq buzilgan. 1883-yilgi Parij konvensoyasining 4-moddasiga binoan sanoat Mulki obyektlari ya`ni sanoat namunasi ham patent huquqi bilan muhofaza qilinadi.
