Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az adam.az www.az.wikipedia.org 4 70 illiyi
- İ n t e r n e t d ə
- Elgiz Kərimov 1971-1992 YANV AR
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org www.milliqahraman.az www.muallim.edu.az 23
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.americansights.ru www.az.wikipedia.org 17
|
Ə d ə b i y y a t Rəhimli, İ. Rafael Dadaşov //Rəhimli İ.S. Üç əsrin yüz otuz ili (Akademik Milli Dram Teatrı bu gün).- Bakı, 2003.- S.102-104. Səlimqızı, C. Sənətkarlar dilə gəldi: Rafael Dadaşov: “Ya- radıcılıq düşərgələrinin keçirilməsi Azərbaycanda da ənənəyə çevrilməlidir” /C.Səlimqızı //Mərkəz.- 2012.- 22 noyabr.- S.14. İ n t e r n e t d ə www.anl.az adam.az www.az.wikipedia.org 4 70 illiyi Aktyor 15 Teatr.Kino Eldar Quliyev 1941 YANV AR Eldar Tofiq oğlu Quliyev 1941-ci il yanvar ayının 18-də Bakıda anadan ol- muşdur.
1960-1966-cı illərdə Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsində Sergey Gerasimovdan sənətkar dərsi al- mışdır. 1967-ci ildən “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında çalışan rejissor kifayət qədər tanınmış bədii, sənədli film və ssenarilərin müəllifidir. İlk ekran əsəri 1967-ci ildə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında lentə alınan “Biri vardı, biri yoxdu...” adlı ilk qısametrajlı film olmuşdur. 1969-cu ildə ilk böyük ekran əsəri olan “Bir cənub şəhərində” filmi ilə özü- nü təsdiqləmiş və bu filmlə Azərbaycan kinosunda yeni bir mərhələnin təməli qoyulmuşdur. Bu film dünya ekran- larına çıxandan bir müddət sonra üç Azərbaycan filmi ilə birgə YUNESKO- nun kinoşedevri adlandırılmışdır. Kinorejissorun 1979-cu ildə çəkdiyi “Babək” filmi istər professionallığı- na, istər kütləviliyinə, eləcə də ba- tal səhnələrinin miqyasına görə heç də xaricdə istehsal olunan məşhur və bəyənilmiş kinolardan geri qalmır. Mü- hüm faktlardan biri də budur ki, film həmin illərdə 60-a yaxın ölkə tərəfindən satın alınmışdır. E.Quliyevin yaradıcılığında mənəvi- əxlaqi məsələlərin, müasirlərimizin xarakterlərinin psixoloji tədqiqi əsas yer tutur. Ölkəmizdə tarixi filmlərin ya- radıcısı kimi də tanınmış kinorejissorun “Səmt küləyi” (1974), “Sevinc buxta- sı” (1977), “Babək” (1979), “Nizami” (1982) və “Təxribat” (1989) filmləri ek- ranlarımızda bu gün də uğurla nümayiş etdirilir. Kinorejissor E.Quliyev bədii filmlərə quruluş verməklə yanaşı faşizm üzərində böyük qələbənin 60 illiyinə həsr edilmiş xüsusi layihə üzrə Bakının və bakılıla- rın bu qələbəyə verdiyi töhfələrdən bəhs edən “Unudulmuş qəhrəman” adlı pub- lisistik filmi, “Abşeron ritmləri” film- konsertini (1970), “Səməd Vurğun” (Y.Əfəndiyevlə birlikdə), “Dostuma məktub” (H.Mehdiyevlə birgə) sənədli filmləri, 2006-cı ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin dövlət başçısı olduğu vaxtlarda gənclərə qarşı olan yüksək diqqətindən bəhs edilən “Heydər Əliyev. Dünyaya pəncərə” filmi çəkilmişdir. Onun ssenariləri əsasında “Bizim Nəsibə xanım” və “Özüm və zaman haqqında” (T.İsmayılovla birgə), “Şəhidlik zirvəsi” (X.Muradov və O.Mirqasımovla birgə) sənədli filmləri lentə alınmışdır. Tanınmış kinorejissor “İstanbul rey- si” və bir çox filmin həm də ssenari müəllifi olmuşdur. Çəkdiyi filmlərin bir neçəsi kinofestivallarda mükafatlara la- yiq görülmüşdür. “Debüt” studiyasının bədii rəhbəri, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Kino kafed- rasının professorudur. Eldar Quliyev Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafın- dakı xidmətlərinə görə dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Dövlət mükafatı laureatı olmuş, 1982-ci ildə “Azərbaycanın Xalq artisti” fəxri adına layiq görülmüşdür. Qırmızı Əmək Bay- rağı Ordeni, 2011-ci ildə “Şöhrət” və “Şərəf” ordenləri ilə təltif edilmişdir.
16 Milli Qəhrəmanlar Elgiz Kərimov 1971-1992 YANV AR Elgiz Kərim oğlu Kərimov 1971-ci il yanvar ayının 5-də Bərdə rayonun- da anadan olmuşdur. 1987-ci ildə orta təhsilini başa vurmuş, həmin il də hərbi xidmətə çağırılmışdır. Əsgəri borcunu yerinə yetirdikdən sonra doğma yurdu- na qayıtmışdır. Elgiz erməni işğalçılarının vətənimizə hücumu ilə barışa bilməmiş və 1991-ci ildə könüllü özünümüdafiə batalyonla- rından birinə yazılmışdır. Əsgəran yaxın- lığında gedən şiddətli döyüşlər zamanı xüsusi fəallıq göstərmişdir. 1992-ci il 12 mart tarixində o mühasirəyə düşmüş, dö- yüşçü dostlarını xilas etmək üçün Nax- çıvanik kəndinə gəlmiş, bir saata yaxın davam edən döyüş zamanı ermənilərin mühasirəsi yarılmış, döyüşçülər azad edilmişdi. Bu döyüşdə Elgiz Kərimov ağır yaralanmış və 21 yaşında vətən uğ- runda qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Preziden- tinin 7 iyun 1992-ci il tarixli 833 saylı Fərmanı ilə Kərimov Elgiz Kərim oğlu ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq görülmüş- dür. Bərdə rayonunda dəfn edilmişdir. Ə d ə b i y y a t Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularına “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Kərimov Elgiz Kərim oğlu - sıravi - Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 7 iyun 1992-ci il //Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Məlumatı.- 1992.- №13.- S.25.- (Ölümündən sonra). Əsgərov, V. Kərimov Elgiz Kərim oğlu //Əsgərov V. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Yenidən işlənmiş II nəşr.- Bakı, 2010.- S.149. Kərimov Elgiz Kərim oğlu //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları: biblioqrafiya /Azərbaycan Milli Kitabxanası; tərt. ed. H.Həmidova.- Bakı, 2008.- S.113. Seyidzadə, M. Kərimov Elgiz Kərim oğlu //Seyidzadə M. Milli qəhrəmanlar zirvəsi.- Bakı, 2010.- S.114. Zeynalov, R. Kərimov Elgiz Kərim oğlu (1971-1992) //Zeynalov R. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 1996.- S.53. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org www.milliqahraman.az www.muallim.edu.az 5 45 illiyi Milli Qəhrəman 17 Milli Qəhrəmanlar Şamil Ramazanov 1976-1995 YANV AR Şamil Ağasəf oğlu Ramazanov 1976-cı il yanvar ayının 19-da Ağsu rayonunun Rəhimli kəndində anadan olmuşdur. 1983-1993-cü illərdə bura- da orta məktəbdə təhsil almışdır. 19 mart 1994-cü ildə Ağsu rayonunda hərbi xidmətə çağırılmışdır. Gəncə şəhərindəki “N” saylı hərbi hissədə təlim keçən Şamil komandirlərin ver- diyi tapşırıqları layiqincə yerinə yetir- miş, tez bir zamanda bütün silahlardan istifadə etməyi öyrənmişdi. 1995-ci il məlum 13-17 mart hadisələri zamanı silahlı dəstənin zərərsizləşdirilməsi zamanı cəsur əsgər qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezi- dentinin 4 aprel 1995-ci il tarixli 307 saylı Fərmanı ilə Ramazanov Şa- mil Ağasəf oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir. Milli Qəhrəman Ağsu rayonunun Rəhimli kəndində dəfn edilmişdir. Ağsu rayonunun mərkəzi kinoteatrı qəhrəmanın adını daşıyır.
18 Milli Qəhrəmanlar Yalçın Nəsirov 1976-1995 YANV AR Yalçın Canhəsən oğlu Nəsirov 1976- cı il yanvar ayının 23-də Astara rayonu- nun Sərək kəndində anadan olmuşdur. 1982-1992-ci illərdə Sərək kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1994-cü il aprel ayının 19-da Milli Orduya çağırıl- mışdır. İki ay daxili qoşunların tərkibində təlim keçərək, hərbi xidmətini Tərtər və Şamaxı rayonlarında davam etdirmiş- dir. O, Vətənimizi azad və bütöv, güclü görmək arzusu ilə yaşayırdı. 1995-ci il mart ayının 13-dən 17-nə kimi dövlət çevirilişinə cəhdin qarşısı- nın alınmasında iştirak etmişdir. Mar- tın 17-dən 18-nə keçən gecə dəstənin zərərsizləşdirilməsi zamanı Yalçın ağır yaralanmış, xeyli qan itirdiyindən həyatını xilas etmək mümkün olmamışdı. Yalçın Nəsirov mart ayının 24-də aldığı yaradan Sabunçu rayon xəstəxanasında vəfat etmişdir. Azərbaycan Respublikası Preziden- tinin 4 aprel 1995-ci il tarixli 307 saylı Fərmanı ilə Nəsirov Yalçın Canhəsən oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir. Astara rayonu Sərək kənd orta məktəbi qəhrəmanın adını daşıyır. Ra- yondakı “Qəhrəmanlar” parkında büstü qoyulmuşdur.
19 Siyasət.Hüquq.Hərbi iş 310 illiyi Bencamin Franklin 1706-1790 YANV AR Bencamin Franklin 1706-cı il yan- var ayının 17-də Bostonda anadan ol- muşdur. 17 uşaqlı ailənin 15-ci övladı olmuşdur. Müstəqil təhsil almışdır. Mad- di sıxıntı üzündən məktəbə yalnız 2 il gedə bilmiş, 12 yaşından qardaşı- nın mətbəəsində çalışmağa başlamış- dır. 1727-ci ildə Filadelfiyada şəxsi mətbəəsini yaratmışdır. 1731-ci ildə Amerikada ilk dəfə olaraq pulsuz kütləvi kitabxana yaratmışdır. Həmin dövr üçün bu görünməmiş addım idi. 1743-cü ildə Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin və Filadelfiya Akademi- yasının yaradıcısı olmuşdur. 1737-1753 illərdə Pensilvaniyanın, 1753-1774-cü illərdə isə bütün Şimali Amerika koloniyalarının poçtmeysteri vəzifəsini icra etmişdir. 1776-cı ildə İngiltərəyə qarşı itti- faq yaratmaqdan ötrü Fransaya səfir göndərilmişdir. Xüsusi diplomatik ba- carığı nəticəsində fransız-amerikan da- nışıqları uğurla başa çatmışdır. 1783-cü ildə Versal danışıqlarında Böyük Britaniyanın Amerikanı suveren və müstəqil olduğunu rəsmən tanıması da onun əməyinin nəticəsidir. 1785-ci ildə vətəninə qayıdanda qa- nunverici yığıncağın prezidenti seçil- mişdir. Bir çox ölkələrin, o cümlədən Rusi- ya Elmlər Akademiyasının üzvü (1789- cu ildə, Rusiyanın ilk amerikalı üzvü) seçilmişdir. Bencamin Franklin Amerika Konsti- tusiyasının müəlliflərindən biri olmuş- dur.
Elmdə elektrik və optika sahəsindəki tədqiqatları ilə tanınır. O, Pensilvaniya- da ilk yanğınsöndürmə idarəsinin yara- dıcısıdır. ABŞ-ın baniləri arasında yeganə şəxsdir ki, Amerika Birləşmiş Ştatla- rının yaranmasında əsas rol oynayan hər üç sənədə imza atmışdır. Bun- lar ABŞ İstiqlal Bəyannaməsi, ABŞ Konstitusiyası və 13 Britaniya koloni- yasının müstəqillik uğrunda apardığı müharibəni bitirən 1783-cü il Versal sülh müqaviləsidir. 1928-ci ildən Franklinin portreti ABŞ-ın 100 dollarlıq pul əskinaslarının, müxtəlif illərdə poçt markaları- nın üzərin-də təsvir olunur. Bir çox şəhərlərdə büstü, abidəsi qoyulmuşdur. O, yalnız dövlət qulluqçusu və qu- rucusu kimi deyil, həm də alim kimi o dövrün ən məşhur simalarından idi. Belə ki, müasir dövrdə ən çox müzakirə edilən insan hüquqları ilə bağlı elmi ya- naşmanın banilərindən biri olmuşdur. Franklin yaşamaq hüququ, azadlıq hü- ququ və mülkiyyət hüququnu insanın təbii ayrılmaz hüquqlarından sayırdı. Onun elmi pamfletləri və məqalələri əsasında günümüzdə ən inkişaf etmiş dövlətlər insan hüquqları sahəsində öz daxili strategiyalarını müəyyən edirlər. Bencamin Franklin 1790-cı il aprel ayının 17-də Filadelfiyada vəfat etmiş- dir.
Ə d ə b i y y a t Dombrovski, V. Frank- linin həyatı: bioqrafik povest /V.Dombrovski, A.Şmulyan; tərc. ed. Z.Balıyev.- Bakı: Gənclik, 1979.- 156 s. Время - деньги! /Б.Франклин.- Москва: АСТ, [2015].- 317 с. Айзексон, У. Бенджамин Франклин. Биография /Уолтер Айзексон; пер.: В.Кузин, Д.Айше.- Москва: «Манн, Иванов и Фербер», 2013.- 480 с. Иванов, H. Отцы- основатели. Рождение США /Н.Иванов, П.Черкасов, А.Исеров.- Москва: АСТ-Пресс, [2013].- 126 с. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.americansights.ru www.az.wikipedia.org 17 Dövlət xadimi 20 Tarix Əbdülkərim Əlizadə 1906-1979 YANV AR Əbdülkərim Əli oğlu Əlizadə 1906-cı il yanvar ayının 11-də Bakı yaxınlığın- dakı Bilgəh kəndində anadan olmuşdur. 1927-ci ildə Leninqrad Şərq İnstitu- tuna qəbul olmuş, 1930-cu ildə həmin institutu bitirmişdir. 1935-1941-ci illərdə SSRİ EA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunda, eyni za- manda Leninqrad Şərq İnstitutunda və Leninqrad Dövlət Universitetində ça- lışmışdır. 1935-ci ildə namizədlik dis- sertasiyası müdafiə etmişdir. 1941-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan EA sistemində işləmiş, 1944-1950-ci illərdə Tarix İnstitutunun direktoru ol- muşdur. Ə.Əlizadə 1954-cü ildə tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi almış, 1955-ci ildə Azərbaycan EA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir. 1950-1957-ci illərdə qədim və orta əsrlər tarixi şöbəsinin, sonra şərqşünaslıq şöbəsinin müdiri, ictimai elmlər üzrə akademik katib olmuşdur. 1958-1963-cü illərdə akademiyanın Şərqşünaslıq İnstitutunun ilk direkto- ru olmuşdur. 1963-cü ildən ömrünün sonuna kimi Şərqşünaslıq İnstitutunun Mətnşünaslıq və məxəzləri çapa hazır- lama şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Akademik Ə.Əlizadə görkəmli şərqşünas İ.P.Petruşevski ilə birlikdə Azərbaycanın orta əsrlər tarixşünaslı- ğının əsasını qoymuşdur. Azərbaycanın və qonşu Yaxın Şərq ölkələrinin Səlcuqilər və monqollar dövrü tari- xinin tədqiqatçısıdır. Alimin 1956-cı ildə nəşr olunmuş “XIII–XIV əsrlərdə Azərbaycanın sosial-iqtisadi və siya- si tarixi” adlı sanballı monoqrafiya- sı (rus dilində) və 60-dan artıq elmi məqaləsi Azərbaycanın və eləcə də qonşu Şərq ölkələrinin orta əsrlər ta- rixinin öyrənilməsi sahəsində xü- susi əhəmiyyət kəsb edir. Onun rəhbərliyi ilə onlarla elmlər doktoru və elmlər namizədi yetişmişdir. Nizami Gəncəvinin “İsgəndərnamə” əsərinin “Şərəfnamə” hissəsinin elmi-tənqidi mətnlərini hazırladığı üçün 1948-ci ildə ona SSRİ Dövlət mükafatı verilmişdir. Nizami Gəncəvinin “Sirlər xəzinəsi”ni, Rəşidəddinin “Cami Ət-Təvarix”, Məhəmməd ibn Hinduşah Naxçıvani- nin “Dəstur Əl katib fı təyin əl məratib”, A.A.Bakıxanovun “Gülüstani İrəm” və bir sıra başqa əsərlərin elmi-tənqidi mətnlərini hazırlamışdır. Şərqşünasların Münhen (1957), Moskva (1960), Tehran (1966, 1969), Ankara (1961, 1970), Varşava (1955), Təbriz (1969) konqreslərinin və digər elmi məclislərinin iştirakçısı olmuş, Azərbaycanın tarix elminin yeniliklərini, nailiyyətlərini dünya alimlərinə çatdır- mışdır. Ə.Əlizadənin 60-a qədər elmi əsəri nəşr olunmuşdur. Əsərləri ingilis, alman, ərəb, türk, fars və bir sıra başqa dillərə tərcümə olunmuşdur. Akademik 1960-cı ildə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına, 1978-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatına la- yiq görülmüş, “Qırmızı Əmək bayrağı”, “Qafqazın müdafiəsi”, “Böyük Vətən müharibəsində şərəfli əməyə görə”, “Şərəf nişanı” orden və medalları ilə təltif olunmuşdur. Əbdülkərim Əlizadə 1979-cu il de- kabr ayının 3-də Bakıda vəfat etmişdir. Paytaxtın mərkəzi küçələrindən biri akademikin adını daşıyır.
Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|