Kbt я25 uot (059) Baş redaktor

14

Akademik

26

Kimya.Biologiya.Tibb

YANV

AR

Məryəm Mahmudbəyova

1921-1992

Nəsibə Hüseynova

1926

 

 

95 

 illiyi

90

 

 illiyi

Ə d ə b i y y a t 

Mahmudbəyova Məryəm 

//Azərbaycan Sovet En-

siklopediyası: 10 cilddə.- 

Bakı,  1982.-C.6.- S.396.

Mahmudbəyova Məryəm 

Fərəməz qızı //Naxçıvan 

ensiklopediyası.- Bakı, 

2002.- S.291.

Məryəm      Fərəməz  qızı    Mahmud-

bəyova  1921-ci  il  yanvar  ayının  2-də 

Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur.

1953-cü ildə Q.M.Musabəyov adına 

Azərbaycan  Elmi-Tədqiqat  Virusolo-

giya  və  Gigiyena  İnstitutunda  işləmiş, 

1966-cı ildə tibb elmləri doktoru alim-

lik  dərəcəsi  almışdır.  1976-1979-cu 

illərdə  Azərbaycan  Elmi-Tədqiqat 

Qanköçürmə  və  Hemotologiya  İnstitu-

tunda  İmmun-hemotologiya  şöbəsinin 

müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Tədqiqatı 

müasir  təbabətin  aktual  məsələlərinin 

(bioloji  aktivliyi  yüksək  olan  mikro-

molekulların,  zülalların,  nuklein  turşu-

sunun  həll  olunan  antigen  fraksiyaları-

nın) öyrənilməsinə həsr olunmuşdur.

Musabəyovanın antigen quruluşa aid 

tədqiqatlarından  immun  preparatların 

istehsal texnologiyası sahəsində, habelə 

xəstəliklərin  profilaktika  və  diaqnosti-

kasında geniş istifadə edilir.

Azərbaycan  səhiyyəsi  sahəsindəki 

xidmətlərinə  görə  1973-cü  ildə 

“Azərbaycanın  Əməkdar  həkimi”  fəxri 

adına layiq görülmüşdür. 

Məryəm  Mahmudbəyova  1992-ci 

ildə Bakıda vəfat etmişdir. 

Nəsibə Ağa  İsmayıl  qızı  Hüseynova  1926-cı  il 

yanvar ayının 25-də Bakıda anadan olmuşdur.

1943-cü ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna 

(indiki ATU) daxil olmuş, 1948-ci ildə Moskvada-

kı N.İ.Piroqov adına II Tibb İnstitutunu bitirmişdir. 

Həmin ildən Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun 

uşaq  xəstəliklərinin  propedevtikası  kafedrasının 

kliniki  ordinatoru  vəzifəsində  çalışmışdır.  1950-

1951-ci  illərdə  Laçın  şəhərindəki  qadın  və  uşaq 

məsləhətxanasının  müdiri,  1955-1959-cu  illərdə 

Ana və Uşaqların Mühafizəsi Elmi-Tədqiqat İns-

titutunda  baş  elmi  işçi,  şöbə  müdiri  vəzifəsində 

çalışmışdır.1959-cu ildən Azərbaycan Dövlət Tibb 

İnstitutunun  Hospital  pediatriya  kafedrasının  do-

senti  olmuş,  1969-cu  ildə  tibb  elmləri  doktoru 

alimlik dərəcəsi almış, 1970-ci ildən isə həmin ka-

fedranın professorudur.

1959-1961-ci illərdə İraqda həkim işləmiş, 1971-

1976-cı illərdə Bakı şəhərində baş pediatr, 1976-cı 

ildə Azərbaycan  Respublikası  Səhiyyə  Nazirliyi-

nin baş uşaq qastroenteroloqu olmuşdur.

Əsasən  uşaqların  qidalanması  məsələlərinə 

dair  tədqiqatlar  aparmışdır.  200-dən  artıq  elmi 

məqalənin və metodiki tövsiyələrin müəllifidir.

1970-1992-ci illərdə  ATİ-nin müalicə-profilak-

tika  fakültəsinin  Uşaq  xəstəlikləri  kafedrasının 

müdiri, 1992-ci ildən həmin kafedranın professoru 

vəzifəsində çalışmışdır.

1986-cı  ildə  “Əmək  Veteranı”  medalı,  1990-

cı  ildə  “Azərbaycanın  Əməkdar  həkimi”  fəxri 

adını  almış,  2010-cu  il  20  sentyabr  tarixində 

Azərbaycanda tibb təhsilinin və elminin inkişafın-

dakı  xidmətlərinə  görə Azərbaycan  Respublikası 

Prezidentinin Sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə 

təltif edilmişdir.

Ə d ə b i y y a t 

Hüseynova Nəsibə Ağa İsmayıl qızı //Azərbaycan qadını ensiklo-

pediyası /red. hey. R.Mehdiyev [və b.]; baş red. İ.Vəliyev; [müəl. 

X.Abbasov [və b.]].-Bakı, 2002.- S.182.

2

   Mikrobioloq-immunoloq

   Həkim

25

27

27

Kitabxanaşünaslıq.Biblioqrafiya

Respublika Elmi Kənd Təsərrüfatı 

Kitabxanası 

1921

YANV

AR

Müstəqil  Azərbaycan  Respubli-

kasında  qədim  və  zəngin  tarixə  ma-

lik  olan  sahəvi  kitabxanalardan  biri 

də  Respublika  Elmi  Kənd  Təsərrüfatı 

Kitabxanasıdır  (REKTK).  Kitabxana 

cəmiyyətimizin intellektual-mənəvi po-

tensialının  artmasında,  aqrar  siyasətin 

və kənd təsərrüfatı elminin təbliğində, 

elm  və  texnikanın  inkişafında  əvəzsiz 

rol  oynayır.  Respublika  Elmi  Kənd 

Təsərrüfatı  Kitabxanası  1921-ci  ildə 

Xalq  Torpaq  Komissarlığı  (XTK) 

tərəfindən yaradılmış və l923-cü il ap-

rel ayının 12-də XTK-nın 47/213 saylı 

əmri ilə Mərkəzi Kənd Təsərrüfatı Ki-

tabxanası  kimi  fəaliyyətə  başlamışdır. 

1967-ci ildən Azərbaycan SSR Nazirlər 

Sovetinin Respublika  Kənd Təsərrüfatı 

Nazirliyi  nəzdində  Respublika  Elmi 

Kənd Təsərrüfatı  Kitabxanası  kimi  öz 

fəaliyyətini davam etdirir. 

REKTK  Respublika  Prezidentinin 

fərman  və  sərəncamlarını  təbliğ  edən, 

respublikanın nazirlik, şirkət, idarə və 

müəssisələrinə, elmi-tədqiqat və layihə 

institutlarına,  elm  və  texnika,  kənd 

təsərrüfatı  sahəsində  tədqiqat  aparan 

ayrı-ayrı  mütəxəssislərə,  tələbələrə, 

aspirantlara  və  magistratura  pilləsində 

təhsil  alanlara  məlumat-biblioqrafiya 

va kitabxana xidməti göstərən respub-

lika mərkəzi hesab olunur.

1982-ci ildən Respublika Elmi Kənd 

Təsərrüfatı  Kitabxanası  respublikada 

kənd təsərrüfatı ədəbiyyatı üzrə depo-

zitar mühafizə mərkəzidir. 

Kitabxana  -  M.F.Axundov  adı-

na  Azərbaycan  Milli  Kitabxanası, 

Azərbaycan  Tibb  Universitetinin  Ki-

tabxanası, Bakı Dövlət Universitetinin 

Elmi  Kitabxanası,  Respublika  Elmi 

Pedaqoji Kitabxanası və s. ilə sıx əlaqə 

qurmuşdur.  REKTK-sı  Azərbaycan 

Respublikasında  kənd  təsərrüfatı  ki-

tabxanaları üzrə elmi metodiki mərkəz 

hesab olunur. 

REKTK  ənənəvi  kitab  təbliği  və 

kitabxana-biblioqrafiya xidmətlərindən 

əlavə xarici ölkələrin jurnallarını, dövri 

və ardı davam edən nəşrlərini, avtore-

feratları,  plakatları  və  digər  sənədləri 

özündə əks etdirən, metodiki fəaliyyətlə 

məşğul olan böyük müəssisədir.

Kitabxananın  fondunda  1  005  655 

nüsxə  milli  və  xarici  dillərdə  olan  ki-

tab,  jurnal,  ensiklopediya,  lüğətlər 

və  digər  nəşrlər  toplanmışdır.  Sahəvi 

aspektlər  üzrə  fondun  tərkibi  ictimai-

siyasi,  kənd  təsərrüfatı  və  elmlər  üzrə 

qarışıq ədəbiyyatlardan ibarətdir. Nadir 

nüsxələr fondunda 3000 nüsxəyə yaxın 

ədəbiyyat  mühafizə  olunur.  Kitabxana 

Azərbaycan  Respublikası  ərazisində 

yerləşən 51 şəbəkə və 39 filial kitabxa-

naya mərkəzləşdirilmiş formada meto-

diki köməklik göstərir.

Respublika  Elmi  Kənd  Təsərrüfatı 

Kitabxanası kitabxanalararası mübadilə 

yolu  ilə  MDB-nin  47  kənd  təsərrüfatı 

kitabxanaları ilə kitab mübadiləsi apa-

rır,  eləcə  də  Polşa,  Koreya,  Fransa, 

Almaniya, Türkiyə  və  başqa  ölkələrin 

kitabxanaları ilə sıx əlaqə yaradır. Ha-

zırda Respublika Elmi Kənd Təsərrüfatı 

Kitabxanasında 5 şöbə (Elmi-metodik, 

Xidmət,  Komplektləşdirmə,  kitabişləmə 

və 

kataloqlaşdırma, 

Məlumat-

biblioqrafiya, 

Depozitar 

fondun 

mühafizəsi), 3 bölmə fəaliyyət göstərir. 

21

Ə d ə b i y y a t 

Cəfərov, A. Respublika 

Elmi Kənd Təsərrüfatı 

Kitabxanasında oxucula-

ra kitabxana xidmətinin 

müasir vəziyyəti və inkişaf 

istiqamətləri /A.Cəfərov 

//Kitabxanaşünaslıq və 

informasiya.- 2010.- №3.- 

S.67-75.

Qardaşov, R. Respublika 

Elmi Kənd Təsərrüfatı 

Kitabxanasının biblioq-

rafik fəaliyyətinin əsas 

istiqamətləri /R.Qardaşov    

//Kitabxanaşünaslıq və 

Biblioqrafiya.- 2008.- 

№1(22).- S.184-188. 

Quliyeva, V. Respublika 

Elmi Kənd Təsərrüfatı 

Kitabxanası müstəqillik 

illərində /V.Quliyeva        

//Kitabxanaşünaslıq və 

İnformasiya.- 2014.- №3.- 

S.125-130.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.static.bsu.az

www.files.preslib.az

95 

 illiyi

28

1

Tarixdə bu gün

Yeni il

YANV

AR

Dünya xalqlarının böyük əksəriyyəti 

yeni  ilin  başlanğıcını  dekabrın  31-dən 

yanvarın 1-nə keçən gecə qeyd edirlər. 

Yeni il Yer kürəsinin bütün guşələrində 

dini  etiqadlarından  asılı  olmayaraq 

müxtəlif  xalqlar  tərəfindən  geniş  qeyd 

olunan  ən  məşhur  bayramlardandır. 

Yeni  ili  bayram  etməklə  insanlar  belə 

hesab  edirlər  ki,  bütün  uğursuzluq  və 

kədərli  anlar  köhnə  ildə  qalır,  yeni  il 

yeni arzular və ümidlər gətirir.

Yeni il bayramı Azərbaycanda da ge-

niş qeyd edilir. Bu bayramın öz tarixçəsi 

var. Bəzi fərziyyələrə görə Yeni ili ilk 

dəfə qədim çinlilər qeyd ediblər. Digər 

mənbələrdə  bu,  qədim  germanlar  və 

romalıların  adı  ilə  bağlanır.  Başqa  bir 

mənbə  isə  ənənənin  Mesopotamiyada 

yarandığını  sübut  etməyə  cəhd  etmiş, 

bayramın yaranmasının azı 25 əsrlik ta-

rixi olduğunu iddia etmişdir.

Yeni ilin yanvarın 1-dən hesab olun-

ması  xristianlığın  tarixi  ilə  bağlıdır. 

Rəvayətə görə, İsa peyğəmbər dekabrın 

24-də  anadan  olduğu  üçün  xristianlar 

bu günü İsa Məsihin doğulması şərəfinə 

Milad  bayramı  kimi  qeyd  edirlər.  Mi-

lad bayramının ilkin mənbəyi hər il qış 

günəş  duruşu  zamanı  (21-25  dekabr) 

“xilaskar allahın doğulması” ilə əlaqədar 

keçirilən qədim bütpərəst mərasimi ol-

muşdur. Milad bayramını ilk dəfə Roma 

xristian icmaları keçirmişdir. Bu bayram 

431-ci ildə qanuniləşdirilmişdir. Bizim 

istifadə etdiyimiz təqvim də məhz mi-

ladi təqvim adlanır. Bu təqvimə əsasən 

yeni il yanvarın 1-dən başlanır.

Yeni ilin rəmzlərindən biri Şaxta ba-

badır.  Şaxta  babanı  müxtəlif  ölkələrdə 

müxtəlif  cür  adlandırırlar.  Bütün  hal-

larda  Şaxta  baba  uşaqların  sevimli-

sidir.  Yeni  il  gecəsində  onlar  evlərə 

heç  vaxt  əliboş  gəlmir,  torbalarındakı 

hədiyyələrlə uşaqları sevindirirlər.

Dekabrın 31-i gecəsi insanlar bayram 

süfrəsi ətrafında toplaşırlar. İlin başa çat-

dığını  göstərən  saat  zənginin  təntənəli 

sədaları altında sağlıqlar söyləyir, sonra 

isə şampan şərabı ilə dolu qədəhləri toq-

quşdurur, yeni ildə bir-birinə xoş günlər 

və sağlamlıq arzulayırlar.

Yeni  il  bayramını  al-əlvan,  bərli-

bəzəkli yolkasız təsəvvür etmək qeyri-

mümkündür.  Əlbəttə,  bu  yolka  təbii 

küknar  ağacından  olsa  və  yarpaqları 

ətir  saçsa  daha  gözəl  olardı.  Amma 

təbiəti  qorumaq  naminə  süni  yolka-

larla  da  keçinmək  olar.  Çoxları  yolka 

bəzəmək  ənənəsini  də  xristian  diniylə 

əlaqələndirir.  Əslində  isə,  həyat  rəmzi 

olan yolkanın bəzənməsi tarixi xristian-

lıqdan əvvəl başlamış və hansısa bir dinlə 

bağlı deyil. Yeni il yolkası haqqında ilk 

yazılı  məlumat  XVI  əsrə  təsadüf  edir. 

Həmin  mənbələrə  görə,  o  vaxt  alman 

şəhəri  olan  Strasburqda Yeni  il  gecəsi 

həm  kasıb,  həm  də  adlı-sanlı  zadəgan 

ailələrində şam ağacları rəngli kağızlar, 

meyvələr  və  şirniyyatla  bəzədilirmiş. 

Vaxt keçdikcə bu adət bütün Avropaya 

yayılır.  Amerikaya  isə  yolkanı  bura-

da  məskunlaşan  almanlar  gətirmişlər. 

1851-ci  ildə  burada  ilk  dəfə  təntənəli 

şəkildə yolka fənərlərinin yandırılması 

mərasimi keçirilmişdir. O vaxtdan hər il 

Yeni il bayramında Ağ evin qarşısında 

bu mərasim keçirilmiş, beləcə yolka bü-

tün dünyada məşhurlaşmışdır.

Ə d ə b i y y a t

 

Əlibalaqızı, S. Dünyada 

Yeni il: Fərqli ənənə və 

mərasimlər /S.Əlibalaqızı                 

//Mədəniyyət.- 2014.- 30 

dekabr.- S.15.

İkramqızı, F. Yeni il gəzə-

gəzə... /F.İkramqızı //İki 

sahil.- 2012.- 26 dekabr.- 

S.22.

İkramqızı, F. Yeni ili necə 

qarşılamalı? /F.İkramqızı 

//İki sahil.- 2013.- 29 

dekabr.- S.13.

Mustafayev, O. Dün-

ya xalqlarının yeni il 

ənənələri /O.Mustafayev 

//Azərbaycan müəllimi.- 

2012.- 28 dekabr.- S.12.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.az.wikipedia.org

www.sun.az

www.teqvim.az

1

29

Tarixdə bu gün

25

illiyi

İstiqlal Muzeyi

1991 

YANV

AR

Azərbaycan İstiqlal Muzeyi 1991-ci il 

yanvar ayının 9-da yaradılmışdır. Muzeyin 

yaradılmasında məqsəd ən qədim zaman-

lardan  müasir  dövrə  qədər  Azərbaycan 

xalqının  mədəni-tarixi  həyatındakı  mü-

hüm hadisələri və xalqımızın azadlığı uğ-

runda çarpışan fədailərin mübarizə yolunu 

əks etdirməkdir. Muzeydə 20 000-dən ar-

tıq eksponat mövcuddur. Burada rəsm və 

heykəltaraşlıq  əsərləri,  xəritələr,  şəkillər, 

kitablar,  pul  əskinazları  və  başqa  ekspo-

natlar nümayiş etdirilir. Azərbaycanın ilk 

dövlət  muzeyi  olan  İstiqlal  Muzeyinin 

əsası 1919-cu ilə qoyulmuşdur. 

Muzey  6  zaldan  ibarətdir.  1-ci  zalda 

Azərbaycanın  dövlət  rəmzləri  -  nümayiş 

olunur.  Burada  XVIII  əsrin  II  yarısın-

da  Azərbaycanın  xanlıqlara  bölünməsi, 

Azərbaycan uğrunda Rusiya ilə İran ara-

sında  gedən  müharibələrə  (1804-1828), 

Gülüstan  (1813)  və  Türkmənçay  (1828) 

müqavilələrinin  bağlanmasına  dair  mate-

riallar da yer almışdır. Həmçinin, işğal al-

tında olan Cəbrayıl və Füzuli rayonlarının 

tarix-diyarşünaslıq  muzeylərinin  ekspo-

natları da nümayiş olunur.

2-ci ekspozisiya zalı XIX əsrin II yarı-

sından XX əsrin əvvəllərinədək olan dövrü 

əhatə edir. Burada mədəniyyət və elm, neft 

sənayesinin inkişafı ilə bağlı xeyli sayda 

materiallar yer almışdır. 1918-ci il 31 mart 

soyqırımına həsr olunmuş fotofaktlar, ar-

xiv  materialları,  sənədlər,  Azərbaycan 

Xalq  Cümhuriyyətinin  fəaliyyətini  əks 

etdirən materiallar bu ekspozisiya zalında 

nümayiş etdirilir. 

İstiqlal  Muzeyinin  3-cü  zalı  Cənubi 

Azərbaycanın  Məşrutə  hərəkatını  əks 

etdirən  materiallarla  zəngindir.  Burada 

1905-1911-ci  illər  azadlıq  hərəkatının 

rəhbəri Səttarxan və onun silahdaşlarının, 

fədai  dəstələrinin  fəaliyyəti,  həmçinin  o 

dövrdə  Azərbaycanın  iqtisadiyyatının, 

mədəniyyətinin inkişafını əks etdirən ma-

teriallar yer almışdır. 

Repressiya  illərini  və  Böyük  Vətən 

müharibəsində  ön  və  arxa  cəbhədə 

qəhrəmanlıq  göstərən  azərbaycanlıların 

qəhrəmanlığını  əks  etdirən  materiallar 

muzeyin 4-cü ekspozisiya zalında nüma-

yiş olunur. 

Qarabağ hadisələri muzeyin 5-ci zalın-

da əks olunmuşdur. Burada 1988-ci ildən 

başlayaraq  Ermənistanın  Azərbaycana 

qarşı  işğalçılıq  müharibəsi  nəticəsində 

zəbt olunmuş rayonları,  1990-cı ilin qan-

lı  yanvar  hadisələrini,  Xocalı  faciəsinin 

dəhşətlərini  əks  etdirən  fotolar,  müxtəlif 

sənədlər, nümayiş olunur. 

Müasir  Azərbaycan  tarixi  muzeyin 

6-cı  ekspozisiya  zalında  nümayiş  etdiri-

lir.  1993-cü  il  iyun  ayının  15-də  Heydər 

Əliyev  Bakıya  gəlişi  -  Milli  Qurtuluş 

Günü  tarixindən  başlayaraq  ölkəmizin 

keçdiyi  inkişaf  yolu  haqqında  muzeyin 

ziyarətçilərinə geniş məlumat verilir. Bu-

rada  müstəqil  Azərbaycanın  dövlət  və 

ordu quruculuğunu, xarici siyasətini, iqti-

sadiyyatını, Azərbaycanın tarixi üçün çox 

əhəmiyyətli  olan  “Əsrin  müqaviləsi”nin 

(1994)  bağlanması,  ölkəmizin  mədəniy-

yətini,  beynəlxalq  təşkilatlarda  iştirakını 

əks  etdirən  fotoxronika  nümayiş  olun-

maqla yanaşı, Ulu öndər Heydər Əliyevin 

siyasi  kursunun  layiqli  davamçısı  olan 

Prezident İlham Əliyevin fəaliyyətini əks 

etdirən materiallar diqqəti cəlb edir. 

İstiqlal  Muzeyi  Muzey  Mərkəzində 

yerləşir.  Muzey  üçün  Bakıda  yeni  bina 

inşa edilir.

Ə d ə b i y y a t

 

Fariz. “Ümid yeri”: 

İstiqlal Muzeyi hərbi 

hissədə Milli Qur-

tuluş Günü ilə bağlı 

tədbir keçirib /Fariz                      

//Mədəniyyət.- 2014.-    

13 iyun.- S.14.

İstiqlalımızın muzeyi 

- Azərbaycan İstiqlal 

Muzeyi: İlk rəsmi dövlət 

muzeyi... //Azadlıq.- 

2012.- 9 may.- S.14.

Şəmsi, F. İstiqlal Mu-

zeyi: müstəqilliyimizin 

yaşıdı /F.Şəmsi                   

//Respublika.-2014.- 6 

dekabr.- S.6.

Şəmsi, F. “İstiqlal 

Muzeyinin fəaliyyətində 

Azərbaycan dövlətçili-

yinin təbliğatı böyük 

yer tutur” /F.Şəmsi             

//Palitra.- 2012.- 14 

sentyabr.- S.11.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.az.wikipedia.org

www.azadliq.info

www.citylife.az

9

30

Tarixdə bu gün

Ümumxalq Hüzn Günü

1990 

YANV

AR

20  Yanvar  faciəsi  Azərbaycan  xal-

qının hüzn və şərəf günüdür. Xalqımız 

bu faciədə həyatdan getmiş övladlarına 

matəm  saxlamaqla  bərabər,  eyni  za-

manda onların şəhidlik zirvəsinə baxa-

raq başını dik tutmalıdır. Çünki Vətən 

və torpaq şəhidləri ilə ucalır. 26 il öncə 

Azərbaycan xalqının taleyində də nəhs 

və qorxunc günlər yaşanırdı. Xalqımız 

qırmızı imperiyanın “Qızıl ordusu”nun, 

sovet hərb maşınının hücumuna məruz 

qalmış,  təcavüzə  uğramış,  günah-

sız  insanlar  gülləbaran  edilmiş,  milli 

heysiyyətimız  tankların  tırtılları  altına 

atılmışdı.

20 Yanvar faciəsi Azərbaycan xalqı-

nı qorxutmaq, onun milli oyanışını, tor-

paq  (Qarabağ)  uğrunda  mübarizliyini 

məhv edib sındırmaq məqsədi daşıyan 

mənfur planın tərkib hissəsi idi. Unut-

mamalıyıq  ki,  20  Yanvar  Azərbaycan 

xalqının tarixində, sadəcə, ağı və acı ilə 

xatırlanacaq  gün  deyil,  həm  də  xalqı-

mızın şan və şərəf günüdür. 1990-cı ilin 

20  yanvarı  Azərbaycanın  istiqlaliyyət 

yolunun  ilk  şəhidlik  zirvəsi  idi.  Ötən 

illər  ərzində  “Qanlı  Yanvar”ın  tarixi, 

mənəvi,  siyasi  və  s.  aspektləri  təhlil 

edilmiş,  hadisəyə  Azərbaycan  dövləti 

tərəfindən hüquqi qiymət verilmişdir.

...Həmin  gün  Azərbaycanın  o 

vaxtkı  rəhbərliyinin  istəyi  və  SSRİ 

rəhbərliyinin  əmri  ilə  Azərbaycanda 

kommunist rejimini saxlamaq və milli 

azadlıq  hərəkatını  boğmaq  məqsədilə 

Bakıya  böyük  bir  ordu  (rəsmi  rəqəm 

35  mini  göstərir)  yeridilmişdir.  SSRİ 

Müdafiə Nazirliyi, Daxili İşlər Nazirli-

yi və Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin 

hazırlayıb həyata keçirdiyi “Udar” adlı 

əməliyyatda  əsas  rolu  xüsusi  təyinatlı 

“ALFA” və SSRİ DTK-nın “A” təxribat 

qrupları  oynayırdı.  Sovet  qoşunlarının 

təcavüzü  nəticəsində  Bakıda  faciə  za-

manı 137 insan öldürülmüş, 744 nəfər 

ağır  xəsarət  almış,  841  nəfər  isə  qa-

nunsuz  olaraq  həbs  edilmişdir.  Sovet 

ordusunun  əməliyyatları  nəticəsində 

200 mənzil, ev, şəxsi və dövlət əmlakı 

dağıdılmışdır.  Öldürülənlər  arasında 

beş  millətin  nümayəndələri,  qadın-

lar  və  uşaqlar  var  idi.  Qara  Yanvarın 

indiyədək özündə saxladığı sirlər çox-

dur. 100 cildlik istintaq materialının 69 

cildi Bakıdan Moskvaya, keçmiş SSRİ 

Prokurorluğuna  aparılmış  və  bir  daha 

geri qaytarılmamışdır. 

XX əsrdə totalitarizmin törətdiyi ən 

qanlı terror aktları sırasında 20 Yanvar 

cinayəti də var. Bu, bəşəriyyət və insan-

lıq əleyhinə törədilmiş dəhşətli əməl idi. 

Dinc əhaliyə qarşı həyata keçirilən cəza 

tədbirləri zamanı 1949-cu ilin Cenevrə 

Konvensiyasının,  Beynəlxalq  Hərbi 

Tribunalın Əsasnaməsinin, Beynəlxalq 

İnsan  haqları  Bəyannaməsinin,  insan 

haqlarına  dair  digər  beynəlxalq  aktla-

rın  çoxsaylı  müddəaları  pozulmuşdu. 

Bu məqamlar 20 Yanvar hadisələri ilə 

bağlı  aparılmış  ən  səthi  tədqiqatlarda 

da təsdiqlənir. 

O  gün  Moskvada  matəm  saxlayan 

Heydər Əliyevin etiraz səsi bütün dün-

yaya  yayılmışdı.  O  gün  heç  kəs  ba-

şını  aşağı  əymədi,  “Azadlıq!”  sədası 

göylərə qalxdı. Biz o azadlığı qanımız 

bahasına əldə etdik... İndi nəyin baha-

sına olursa-olsun biz hamımız azadlığı-

mızı qorumalıyıq. Budur bizim şəhidlər 

qarşısında müqəddəs borcumuz!

Ə d ə b i y y a t

Ağla, qərənfil, ağla...: 

Bakı. Fəlakətin gerçək 

məqamları /M. A. Qasımo-

va, O. B. Qasımov ; red. Ə. 

Ə. Qasımov.-Bakı: [s. n.], 

2014.-244 s.

Məhərrəmov, V.M. 

Qanlı gecə, qanlı tarix 

/V.M.Məhərrəmov.- Bakı: 

Hərbi Nəşriyyat, 2011.- 95 

s.

20 yanvar. Tariximizin qan-

lı və şanlı səhifəsi /layih. 

rəh. Ə.Həsənov, A.Aslanov; 

tərt., red. Ə.Mehdiyev, 

V.Əliyev, D.İsmayılov, 

E.Qədirli; tərc.: 

N.İsmayılov, N.Xıdırov, 

Ş.Əliyev [və b.].- Bakı: 

AzərTAc, 2014.- 353 s.

Tariximizin qanlı yad-

daşları  Xalqımızın 

hüquq və azadlıqlarının 

tapdandığı 20 Yanvar, 

Xocalı faciələri və 31 Mart 

azərbaycanlıların soyqırı-

mı günü hər il ümumxalq 

hüzn günü kimi geniş qeyd 

edilir /Məmmədhəsən        

//Azad Azərbaycan .-2015.- 

18 yanvar.- S. 5.

Sarıyeva, İ. Gənc nəslin 

vətənpərvərlik tərbiyəsində 

20 Yanvar ibrətləri... 

/İ.Sarıyeva //Bakı xəbər.- 

2014.- 17-19 yanvar.- S.15.

www.20 january.az