Kimyoviy texnologiyalar

Yarim quruq usulda shakllash
Tabiatda tuproq namligi 1 5 -20% atrofida b o ‘ladi. Yarim quruq usulda shakllashda m assa namligi 8 - 1 2 % b o 'lish i kerak. Bundan tashqari tuproq zarrachalari bir xilda namlikka eg a b o ‘lishlari zarur (6-rasm). Yarim quruq usulda shakllash o ddiy holatda bir tomonlama bir po g 'o na li statik presslashda press-kukun (2 ) pastki puasson yuzasi ( 1 ) ga o ‘matilgan press-qolip (3 ) ga joylanadi. Yuqori Puasson pastga tushishi va bosim berilishi tufayli kukun hajmi, yuklangan kukun hajmidagi yirik b o 'shliqla r granulalar h iso b ig a t o ‘ladi. Bo sim 1 - 10 MPa bo'lganida ayrim-ayrim granulalar deformatsiyaga uchrashi h iso b ig a kukunlar yu za si kontaktlari kuchayadi. B o sim 10 MPa dan yuqori b o ‘lganda granulalar va qattiq fazaning yirik b o ‘lakchalari parchalanadi. N atijada qaytmas deformatsiyalar bilan bir qatorda qaytuvchi deformatsiyalar ham paydo b o 'la d i. U la m in g so ni bosim osh ish i bilan oshib boradi, bunday deformatsiyalar b o sim olinishi bilan y o 'q o la d i v a natijada (yarim tayyor mahsulot) o 'lcham larining o 'sishi so d ir b o 'la d i. Yarim tayyor mahsulotlar hajmini o 'sish i o'rtacha olg a n da 9% gacha b o 'lish i mumkin. Bu faktor presslash jarayoni am alga oshirilayotganda h iso bg a o lin ish i zarur. Xom- ashyoni presslashda asosiy ishlab chiqarish parametrlari donadorlik tarkibi, massa namligi, shuningdek, presslash bosimi hisoblanadi.
Shlikerli massadan quyish usuli a so sida oquvchan holdagi massaning o ‘z suvini g ‘ovak holdagi gips qo lip ig a berib, uning sirtida qoliplanayotgan buyumning zich holdagi qatlamini hosil qila o lish qobiliyati yotadi. Shlikerli massadan quyish usulida plastik m assa asosida shakllanish mumkin bo'lmagan, y a ’ni aylanuvchi jism shakliga eg a bo'lm agan buyumlar olinadi. Ularga haykalchalar, skulptura buyumlari, ko'zachalar, chuqur tovoqlar, salat solinadigan idishlar v a boshqalar kiradi. Bu usul bo 'y ich a yana yupqa devorli qahva va choy servizlarining buyumlari hamda suyakli chinni buyumlar ham shakllanadi. Plastik massadan qoliplangan choynak, chashka, ko'za cha la m in g bandlari, qopqoqlari v a jo'mraklari ham shliker massadan quyish usuli b o 'y ich a olinadi. Shlikerli massadan quyish usulining plastik usulda shakllashdan k o 'ra quyidagi afzalliklari mavjud: - massani suvsizlantirish va tiniqtirish jarayonlarining bo'lmasliklari tufayli ishlab chiqarish sikli ancha qisqaradi;
- shlikem i ixtiyoriy m asofaga tashib o lib borish imkoniyati tug'iladi;
- yupqa devorli buyumlami shakllashning mumkinligi;
- buyumlam ing yuqori darajada shaffoflikka, oqlikka, turli murakkab shakllarga eg a b o 'lish i, u la m in g yen g il va yuqori estetik ko'rinishga eg a bo'lishi;
- kam qovushqoqlikka eg a b o 'lg a n m assalam i ishlatish mumkinligi.
Shlikerli massadan quyish usulining kamchiliklari:
- mehnat sharoitining og'irligi;
- elektrolitlami ishlatish zarurligi;
- katta ishlab chiqarish m aydonining kerak bo'lishi;
- gips q o liplam ing tez ishdan chiqishi;
- qaytadan ishlatish mumkin b o 'lg a n chiqitlar miqdorining yuqoriligi;
- y u q o r i unumdorlikka eg a b o 'lg a n j ih o zla m in g kamligi.