Kirish Analitik qism

1.2.2.Suzish va tindirish

Suzish usuli sanoat oqova suvlarini samarali tozalashdan oldin, kanal va quvurlarni to‘lib qolmasligi, shuningdek, oqova suvlar tarkibidagi yirik aralashmalami ajratib olish maqsadida qo'llaniladi. Bu jarayonni amalga oshirishda odatda panjara yoki elaklardan foydalaniladi. Panjaralar qo‘zg‘aluvchan, qo‘zg‘almas, shuningdek, maydalagichlar bilan biriktirilgan turlarga bo‘linadi. Panjaralar metal naychadan tayyorlanadi va oqova suvning harakatlanish yo‘nalishiga 60—75° burchak ostida o‘rnatiladi. Doira kesimli naychalarning qarshiligi kam bo'ladi, ammo tez ifloslanadi, shuning uchun ko‘pincha to‘g‘ri burchakli naychadan foydalaniladi. Panjaralar oqova suvni turli xilda o'rnatilgan xaskashlar yordamida tozalaydi.

2.1-rasm. Oqova siivni tozalashda ishlatiladigan
xaskashli panjara turlari (a—d).
7— panjara; 2— zanjir; 3— xaskash.

Panjaralarda oraliq kengligi 16—19 mm, naychalar orasida oqova suvning harakatlanish tezligi 0,8—1 m/s deb qabul qilinadi. Panjaralarda yo‘qotilgan bosim (hp) quyidagi formula orqali topiladi:

bu yerda, шк — panjaraga kirguniga qadar suvning kanaldagi harakatlanish tezligi, m/s; P — panjara to ‘lib qolishi natijasida bosim yo‘qotilishining oshishini hisobga oluvchi koeffitsiyent { P —3 deb qabul qilinadi); ^ — panjaraning mahalliy qarshilik koeffitsiyenti; g — erkin tushish tezlanishi, m2/s; a — panjaraning egilish burchagi, grad; s — steijen qalinligi, m; b — sterjenlar orasidagi oraliq kenglik, m; p — koeffitsiyent (to‘g£ri burchakli steijen uchun, 2,42, egilgan sterjen uchun — 1,83, yumaloq sterjen uchun — 1,79). Panjaralar yordamida ushlab qolingan iflos aralashmalar ajratib olinib, qayta ishlashga yuboriladi. Bunda m aydalagichlar, mexanizatsiyalangan xaskashlar va transportyorlar ishlatiladi. Bu ishlarni bajarish uchun sarf boMadigan energiya sarfi 1000 m 3 oqova suvga taxm inan 1 kVt ni tashkil etadi. Ba’zi inshootlarda panjara-maydalagichlar o‘rnatilgan bo‘ladi. Panjara maydalagichlar bir vaqtning o‘zida ham panjara, ham maydalagich vazifasini bajaruvchi agregatdan iborat bo‘lib, maydalagich chiqindilarni suv tarkibidan ajratib olmasdan maydalaydi. Oqova suvlar tarkibidagi o ‘ta mayda muallaq zarrachalarni, shuningdek, qimm atbaho xomashyolarni ajratib olish uchun elaklardan foydalaniladi. Elaklar 2 xil bo‘lishi mumkin: barabanli va diskli. Barabanli elak yoriqlari 0,5—1,0 mm bo‘lib, to'rsimon shaklda. Baraban aylanish jarayonida oqova suv uning ichki yoki tashqi tomonidan filtrlanib, tozalanadi. Filtrlash jarayoni suvni ichkaridan yoki tashqi tom onidan berilishiga bog‘liq. Ushlab qolingan aralashmalar to ‘rdan suv yordamida yuvilib tarnovga uzatiladi. To‘rli barabansimon elaklarning ishlash quw ati barabanning diametri va uning uzunligiga, shuningdek, iflos aralashmalaming

xususiyatiga bog‘liq. Bunday elaklar ko‘pinchato‘qimachilik, selluloza-qog‘oz va teri oshlash sanoatlarida ishlatiladi. Cho‘kmaga tushmaydigan muallaq zarrachalarning diametric har xilligi sababli ularni fraksiyalarga bo‘lish maqsadga muvofiqdir.
Buning uchun maxsus fraksionatorlardan foydalaniladi. Fraksionatorlar 2 qismli kameradan iborat bo‘lib, o‘rtada vertikal holatda turuvchi to ‘rsimon metalldan tayyorlangan devor bilan ajratilgan. To‘rsimon dpvor tuynukchalarining diametri 60—100 mkm ga teng. Oqova suv soplo orqali fraksionatorning ichiga kelib tushadi
va dag‘al hamda mayda fraksiyalarga ajratiladi. Ajratishda 50—80% muallaq zarrachalar dag‘al fraksiyada qoladi (2.2-rasm).