Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. -fayllar.org
To‘ldirgichlarni tayyorlash, tashish va saqlash. To‘ldirgichlar qazib
olingach yirik, mayda va o‘ta mayda (gil) fraksiyalarga ajratiladi. Zarurat bo‘lsa
turli aralashmalardan maxsus usullarda tozalanadi. To‘ldirgichlarni boyitish
jarayoni qazib olingan karerlarda amalga oshiriladi. Daryo shag‘alqum aralashmasi
ekskavatorlar yoki gidromexanizatsiya moslamalari yordamida qazib olinadi,
vibratsion yoki sortirovka apparatlari vositasida suvli muhitda yuviladi va
fraksiyalarga ajratiladi. SHag‘al yirik fraksiyalari maydalanib chaqiq tosh
tayyorlanadi.
CHaqiq tosh yassi vibratsion groxotlar (g‘alvir mashinalar) vositasida
fraksiyalarga ajratiladi. To‘ldirgichlar iste’molchilarga temir yo‘l transporti
(platformalarda, yarim vagonlarda), avtosamosvallarda, suv transporti (barjalarda)
vositalarida tashiladi.
To‘ldirgichlar ochiq maydonlarda, estakadalar va er osti galereyalari bilan
jixozlangan omborxonalarda fraksiyalarga ajratilgan holda alohida-alohida
shtabellarda saqlanadi.
Suv. Beton qorishmasi tayyorlashda ichimlik suv yoki tarkibi zararli
aralashmalardan tozalangan, betonning normal quyuqlanishi va keyinchalik
qotishiga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan tabiiy suv ishlatiladi. Suvning vodorod
ko‘rsatkichi 4 kam bo‘lmasligi, tarkibida mineral tuzlar 5000 mg l, shu jumladan
sulfat tuzlari 2700 mg l dan (SO
3
ga hisoblanganda) ko‘p bo‘lmasligi kerak.
Sanoat, maishiy chiqindi suvlar, botqoq va sizot suvlarni tozalanmagan holda
beton qorishmasi tayyorlash uchun ishlatish mumkin emas.
Suvning beton tayyorlash uchun yaroqliligi kimyoviy analiz usulida
aniqlanadi. Agar suvni kimyoviy analiz qilish imkoniyati bo‘lmasa, ichimlik suvi
va beton uchun tavsiya etilgan suvdan tayyorlangan namunalarning 28 sutkadan
keyingi mustahkamlik chegarasidagi tafovut aniqlanadi. Namunalar mustahkamligi
farq qilmasa beton qorishmasiga tavsiya etilgan suv yaroqli hisoblanadi.
