bilik səviyyəsi və gündəlik yaşayış şəraitinin fərdi qaydada dəqiqliklə
öyrənilməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Fərdi məsləhətlər davranışın
dəyişdirilməsinə motivasiyanın və sadiqliyin gücləndirilməsinə və
qorunub saxlanılmasına yönəlir. Optimal nəticələrin əldə edilməsi
məqsədi ilə bütün qərarlar yalnız həkimlə xəstə tərəfindən (həyat
yoldaşının və ailə üzvlərinin iştirakı ilə) birgə qəbul edilməlidir.
Xəstənin həyat tərzinin dəyişdirilməsi və tibbi tövsiyələrin yerinə
yetirilməsi prosesinə ailə üzvlərinin cəlb olunması uğurun əldə
edilməsi üçün zəruridir. Bu prinsiplərə riayət edilməsi ÜDX-nin
müalicəsini və profilaktikasını gücləndirməyə imkan verir (Əlavə5).
Əvvəlki mənfi təcrübə, uğursuz cəhdlər gələcəkdə dəyişikliklərin
əldə edilməsinin mümkün olmasına mane olur və mənfi nəticələrə
gətirib çıxarır. Xəstənin mənfi yönümlülüyünün müsbətə
çevrilməsində əsas məqam onun qarşısında real məqsədin
qoyulmasından ibarətdir. Seçilmiş davranış tərzinə xəstənin özünün
daim nəzarət etməsi müsbət nəticənin əldə edilməsində başlıca
tələbdir. Yalnız bundan sonra yeni məqsədlər müəyyən edilə bilər.
Kiçik, dəqiq ardıcıllığı olan addımlarla hərəkət etmək lazımdır ki, bu
da uzunmüddətli dəyişikliklərin əldə edilməsi üçün əsas amillərdən
biridir. Xəstəyə məlumat onun əhval-ruhiyyəsindən və hislərindən
asılı olaraq çatdırılmalıdır.
Əlavə 4-də həyat tərzinin dəyişdirilməsi məsləhətlərini daha
effektiv edən “10 strateji addım” verilmişdir.
Davranışla bağlı risk amillərinin dəyişdirilməsi prosesində həkim,
tibb bacısı, psixoloq, diyetoloq, kardio-reabilitasiya və idman
təbabəti üzrə ayrı-ayrı mütəxəssislərin bilik və bacarıqlarından birgə
və hərtərəfli istifadə edilməsi yüksək ÜDX riskli və ya ÜDX olan
xəstələr üçün xüsusilə vacibdir. Sağlam həyat tərzinə nail olmaq
məqsədi ilə ənənəvi qidalanmanın dəyişdirilməsi, fiziki və
relaksasiyaedici məşğələlər, bədən çəkisinə nəzarət, tütünçəkənlər
üçün siqaretdən imtina proqramının tərtib edilməsi kimi davranışın
dəyişdirilməsinə
yönəldilmiş təsirlər göstərilməlidir
17
. Bunlar
xəstəliklərlə mübarizəni
gücləndirir, xəstənin təyin edilmiş müalicəyə
sadiqliyini artırır, həyat tərzinin dəyişdirilməsinə və xəstəliyin
nəticələrinə töhfə vermiş olur
32,53
. Davranışla bağlı risk amillərinə
qarşı daha uzunmüddətli və intensiv müdaxilələrinin xəstəliyin
sonrakı nəticələrinin yaxşılaşdırılmasına olan təsiri sübut
olunmuşdur
53
.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.