Kokanduni uz

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

398
www.
kokanduni.uz 
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA TA`LIM SIFATINI OSHIRISHDA JISMONIY 
MADANIYATINING VAZIFALARI 
 
H.I.Pozilov 
Qo
ʻ
qon universiteti Ta`lim fakulteti 
Boshlang`ich ta`lim yo`nalishi 3-kurs talabasi, 
A.Yu.Maxkamov 
Qo
ʻ
qon universiteti Ta`lim kafedrasi dotsenti, 
pedagogika bo`yicha falsafa doktori (PhD) 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada yurtimizda maktabgacha bolalarni jismoniy 
madaniyatining vazifalari ya’ni bolalarni ham jismoniy, ham aqliy, ham odob
-axloqiy qilib 
tarbiyalash muhimligi, ma’naviy merosimiz, buyuk ajdodlarimiz fikrlaridan oʻ
sha davrlarda 
ham bolalar jismoniy madaniyati muhim hisoblangani ahamiyatli ekanligi xususida yoritilgan. 
Kalit so
ʻ
zlar
: maktabgacha yoshdagilar, oila, jismoniy madaniyat, moddiy boylik, 
ma’naviy boylik, amaliy jismoniy madaniyat, umumiy jismoniy tayyorgar
lik.
Mamlakatimiz jismoniy madaniyati tizimining boshlang
ʻ
ich bosqichi hisoblangan inson 
umrining tug
ʻ
ilgan kunidan boshlab 6-7 yoshigacha bo
ʻlgan davrini “maktabgacha yoshdagilar” 
davri deb qarash qabul qilingan. Mamlakatimizda bir yoshdan boshlab ularni maktabgacha 
yoshdagi bolalar o
ʻ
quv muassalarining o
ʻ
quv tarbiya jarayoniga jalb qilinadi. Chunki bolalarning 
aynan shu yosh davrida ularning organizmi o
ʻ
sishi va rivojlanishida nisbatan o
ʻ
ta intensivligi 
kuzatiladi, muhim organlari va tuzilmalarining xizmat faoliyati yaxshilanadi, jismoniy va ruhiy 
qobiliyatlari har tomonlama tarbiyasiga tag zamin yaratiladi.
 
Milliy istiqlol fidoyilaridan Abdurauf 
Fitrat o
ʻzining «Oila» asarida ota, onalarga qarata: «Inshoolloh, oqilona tarbiyangiz soyasida 
farzandingiz sog
ʻ
lom aql va sog
ʻ
lom badanga sohib bo
ʻ
lib, yaxshi kamol topib, yetti yoshni 
to
ʻ
ldiradi. Yetti yoshgacha bolalarni ham jismoniy, ham aqliy, ham odob-ahloqli qilib 
tarbiyalash juda muhimdir. Bola yetti yoshgacha jismonan sog
ʻ
lom va aqlan yoshiga yarasha 
odil bo
ʻ
lsa, kelgusidagi kamolotiga ham imkoniyatlar, yo
ʻllar ochiladi»deb yozgan.
Bu yoshdagilar jismoniy madaniyatini nazariy, tashkiliy asoslariga oid bilimlar o
ʻ
zining 
mukammal asosi va mavjud tizimini takomillashtirilishini taqazo etilishining o
ʻ
zi mazkur o
ʻ
quv 
qo
ʻ
llanmasiga zaruriyat mavjudligini ko
ʻ
rsatdi. 
 
O
ʻzbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi qoshidagi maktabgacha yoshdagilar oʻ
quv 
muassalari rahbarlarini qayta tayyorlash malakasini oshirish Respublika o
ʻ
quv - uslubiy markazi 
tashabbusi va Respublika Oliy va o
ʻ
r
ta maxsus ta’lim vazirligining ITD
-4- 157 raqamli davlat 
granti(2009-2011 yillar)ning tadqiqotlari natijali tarzida yaratilgan adabiyotlardan tashqari 
mustaqillik yillari davomida mavzuga oid o
ʻ
tkazilgan ilmiy tadqiqotlarning natijalari 
e’lon qilingan 
adab
iyotlarni taqchilligini nazarda tutib soha mutaxasislarini tayyorlashning ta’lim va tarbiyasi 
jarayonida qo
ʻ
llashni maqsad qilib, ushbu muammo masalalari yechimiga qo
ʻ
l urdik.
Bolalarning maktabgacha yoshdalik davrining jismi tarbiyasi tarkibidagi sog
ʻ
lom 
turmush tarzi(STT) jismoniy madaniyati mashg
ʻ
ulotlari zo
ʻ
r berib, gurkirab o
ʻ
sayotgan bola 
organizmiga suv, havo, oziq-ovqatdek eng zarurligini hisobga olsak, maktabgacha yoshdagilar 
jismoniy madaniyatini takomillashtirish muammosi dolzarb. 
“Harakatni –
h
ayot” deb atash ham sharq faylasuf
lari tomonidan 
bejiz aytilmaganligini e’tirof 
etmay ilojimiz yo
ʻ
q. 
Ma’naviy merosimizga taa
lluqli Sharq mutafakkirlarining konseptual-
metodologik tarixiy asarlari, 
xalq pedagogikasi an’analarida,
diniy adabiyot manbaalarida, Abu 
Nasr Forobiy, Abu Rayxon Beruniy, Firdavsiy, Alisher Navoiy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo 
Ulug
ʻ
bek, Zahiriddin Bobur va boshqa allomalarimizning tan tarbiyasi, inson jismining 
jismoniy quvvati haqidagi fikrlari biz o
ʻ
rganishni maqsad qilgan muammoni ajdodlarimiz 
davrida ham muhim ekanligini ko
ʻ
rsatadi. 

---

399