Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz obyektiv bo‘libgina qolmasdan, faol mavjudod hisoblanadi. Shuning uch un insonlarning holatlarini tashqi hayot sharoiti, tashqi ta’sirlar insonlarning psixikasini belgilamaydi. Insonlarning muhit bilan bo‘lgan o‘zaro ta’siri natijasida uning atrof muhitid agi faoliyati orqali belgilanadi.Shuning uchun ham muhitning ta’siri ha qida emas, baliki insonlarning boshqa insonlar oldidagi muhiti bilan faol o‘zao ta’siri haqida gapirish maqsadga muvofiq bo‘ladi deb hisoblaymiz. Ikkinchidan bunday olib qaradigan bo‘l sak psixikaning rivojlanishi tashqi muhit sharoitlariga va albatta tash qi ta’surotlarga ham bog‘liqdir. Buning bir tomondan lekinni ham mavjud bo‘lib bu rivojlanishni bevosita tashqi sharoitdan va tashqi vaziyatdan keltirib chiqarib bo‘lmaydi. Bunday shar oitlarda hamisha insonlarning hayotiy tajribasi uning shaxsiy individua l psixologik hususiyatlari va albatta psixologik qiyofasi oraqali barchaga ta’sir qiladi. Shunday qilib tashqi muhut individining o‘ziga hos bo‘lgan psixikasi va shaxsiy tajribasini o‘z ichiga olgan ichki sharoiti orqali tas’sir qila boshlaydi. Insonlartni ng faol mavjudod sifatida o‘zi ham ongli ravishda albatta o‘z shaxsini o‘zgartirishi, o‘z - o‘znini tarbiyalash bilan bog‘liq bo‘lishi munkin bo‘lgan jarayonlar qatoriga kiradi. Bunday jarayonlarda atrof-muhitdan ajralgan holda emas balki, yashab turgan mu hitiga moslashgan holda va muhit bilan o‘zaro munosabatda sodir bo‘ladi. Yuqoridagi fikrlardan shuni hulosa qilib, ta’limni ijtimoiy -madaniy hodisa va shaxs va jamiyatlarni shakllantir ishda muhim rol o‘ynaydigan pedagogik jarayon sifatida ko‘rishimiz mumk in. Mana bu hodisalar orqali ta‘lim qanday tushunilishi haqida bir qator ma’lumotlarni olamiz. Ta’lim ijtimoiy - madaniy hodisa sifatida: Ta’lim ijtimoiy hodisadir, chunki u jamiyat konte kstida yuzaga keladi va madaniy qadriyatlar, me’yorlar va e’tiqodlar bi lan shakllanadi. Ta’lim nafaqat bilimlarni uzatish, balki ijtimoiy normalar, qadriyatlar va e’tiqodlarni yaratish va mustahkamlashdan iborat. Bu odamlarga jamiyatda qanday ishlashni o‘rganishga va o‘zlik va tegishlilik tuyg‘usini rivojlantirishga yordam beradi. Bundan tashqari, ta‘lim ijtimoiy - madaniy hodisa sifatida jamiyatlarning qanday rivojlanishi, taraqqiyoti va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishini ham shakllantiradi. Oila va din kabi boshqa ijtimoiy institutlar bilan bir qatorda, jamiyatning jinsi, irqi, etnik kelib chiqishi va sinfi kabi masalalarga munosabati va qadriyatlarini shakllantirishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Pedagogik jarayon sifatida ta’lim o‘quvchilarga bilim, ko‘ nikma va qadriyatlarni yekazish uchun ishlatiladigan usullarga qaratilg an yo‘nalish hisoblanadi. Bu o‘qituvchilarning talabalar o‘rganishini osonlashtirish uchun darslarni qanday loyihalashi va o‘tkazishi bilan bog‘liq. Pedagogik jarayon o‘rganish uchun qulay bo‘lgan, tanqidiy fikrlash, ijodkorlik va muammolarni hal qilish ko ‘nikmalarini tarbiyalovchi o‘quv muhitini yaratishdan iborat. U oʻ quvchilarni jalb qilish va ularning ta ʼ lim natijalarini ilgari surish uchun ma ʼ ruzalar, muhokamalar, guruh loyihalari va onlayn ta ʼ lim kabi bir qator o ʻ qitish usullarini o ʻ z ichiga oladi. X ulosa qilib aytganda, ta’limni ijtimoiy -madaniy hodisa va pedagogik jarayon sifatida tushunish mumkin. Sababi ta’lim doimo inson taraqqiyotida muhim rol o‘ynaydi. Ta’limning bu ikki jihati o‘zaro bog‘liq va bir - birini mustahkamlaydi. Shu sababli, ta’lim o‘ quvchilarni yangi bilim, ko‘nikma va qadriyatlar bilan boyitish orqali o‘zgartiruvchi tajribalarni yaratish, shu bilan birga kengroq ijtimoiy- madaniy kontekstda o‘ziga hoslik va tegishlilik tuyg‘usini rivojlantirish uchun asosiy mas’uliyatga ega hisoblanadi. Turli yo‘nalishlarga ega bo‘lgan psixologlar bir tomondan ta’ lim-tarbiya sohasidan, ikkinchi tomondan esa rjvojlanish o‘rtasidagi o‘zaro munosabat muommolarini keng doirada muhokama qiladilar. Ta’lim ijtimoiy madaniy fenomen va pedagogik jarayon sifat ida har bir shaxsning rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. A ynana ta’lim va peadagogik jarayonlarda insonlar butun hayoti davomida o‘zi uchun kerakli bo‘lgan bilim va ko‘nikmalarni egallab, rivojlantirib borishadi.shuning uchun ham ta’lim jarayonini m urakkab psixik rivojlanish davri deb hisoblanadi. Natijada bilim jihatdan ta’lim olish jarayonida yanada yuksakroq darajaga ko‘tarilish yuzaga keladi. Bu davrda ehtiyojlar qondiriladi va ziddiyatlar bartaraf etiladi. |