Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz 3-guruh: salbiy xulq – kattalar, ota- onalar va tarbiyachilarning noto‘g‘ri xulqiga o‘smirning ko‘r - ko‘rona ergashishini ifodalaydi. Uning asosini o‘smirning har qanday tashqi munosabatni ochiq, tahlilsiz qabul qilishi, maksimalizmi, haqqoniyatga nisbatan ishonchsizlik hissini tuyishi, xafaqonlik, o‘ch olishga intilishi tashkil etadi. Buning asosiy sababi – kattalarda o‘smirlar xulqi, yosh xususiyatlari haqidagi bilimning yetishmasligidadir. 4- guruh: o‘smirning o‘zligini noto‘g‘ri anglashi va ongli deviant xulq tufaylidir. Ular noan’anaviy xususiy qadriyatlar, me’yorlar, qonun -qoidalar tizimiga ega. Mahalla, oiladagi nomuvofiqli klarga qaramay, ular o‘zini haq hisoblaydilar. Ko‘pgina psixologlar bunday xulqning asosini atrofdagilarning an’anaviy ijobiy bahosidan qoniqmaslik tashki l etishini ta’kidlaydilar (“Meni yaxshi ko‘rishlarini hohlayman”). 5- guruh: o‘smirlarning noan’anaviy xulqi – bu yoshdagilarga tabiiy ravishda xos bo‘lgan jihat hisoblanadi. O‘zini ko‘rsatib qo‘yish, guruhiy xulqda agressiv tajriba – bularning bari jilovla b bo‘lmaydigan yosh xususiyatlaridir. Bunday vaziyatda buzg‘unchilik, buzg‘unchi g‘oya ta’sirida yo‘naltirilgan kuchni ma’naviy - ma’rifiy maqbul xulq shakliga aylantirish yagona chora hisoblanadi. Psixologiyada bu asosda vujudga keladigan ehtiyojlarni belgilash uchun turli nomlar mavjud. Bu kattalarning bahosini olishga qaratilgan ijtimoiy ahamiyatli faoliyatga va turli qaltis ishlarni bajarish, turli hissiyotlarga berilishga bo‘lgan ehtiyojlardir. Bolani buzg‘unchi g‘oyalarga asoslangan ijtimoiy xavfli xulq dan asrash, uni ijtimoiy foydali faoliyatga jalb etish – mafkuraviy profilaktikaning bosh vazifasi hisoblanadi. Ayniqsa yaxshi xulqni guruhiy shaklda tashkil etish katta ahamiyatga ega. Buzg‘unchi g‘oyalar ta’siriga qarshi turishga ojiz guruhni aniqlash (x uquqbuzarlik va jinoyatga moyil o‘smirlar, psixologik rivojdan ortda qolganlar, o‘zini ko‘rsatishga intiluvchilar, nobop oilada o‘sgan bolalar, tan olinmagan “buyuklar”, kamsitilgan o‘smirlar kabilar) – maqsadga yo‘naltirilgan profilaktika ishlarining ob’e ktlaridir. Insoniyat katta orzu- umidlar bilan qadam qo‘ygan XXI asr yuksak taraqqiyot bilan bir qatord a diniy ekstremizm, xalqaro terrorizmning hurujlari bilan boshlandi. Ma’lumki, bugungi murakkab globallashuv davrida ma’naviyat, ma’naviy tarbiya sohasida vujudga kelayotgan dolzarb muammolar, xalqimiz ma’naviyatini asrash va uni yuksaltirish, ayniqsa yosh avlodning qalbi va ongini turli zararli g‘oya, mafkuralar ta’siridan saqlash va himoya qilish, ularda yuksak ma’naviy xislatlarni tarkib toptirish muhim ijtimoiy- pedagogik, muammolardan biri hisoblanadi. Zero, xalqimiz o‘z oldiga ezgu va ulug‘ maqsadlar qo‘yib, tinch- osoyishta hayot kechirayotgan, o‘z kuch va imkoniyatlariga tayanib, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo‘lida, azaliy qadriyatl arimizga tayanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar tajribasini hisobga olgan holda ozod, erkin va farovon hayotni barpo etayotgan sharoitda bu masalaning yanada dolzarbligi hammaga ma’lum bo‘lib qolmoqda. Shu sababli tarbiya masalasiga bugun Abdu lla Avloniyning mashhur “Tarbiya biz uchun yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo saodat, yo fal okat masalasidir” iborasini ishlatishda mafkuraviy poligonlarda davom etayotgan ko‘rinmas g‘oyaviy kurash ruhini ko‘zda tutmoq kerak. Buyuk ma’rifatparvarning bu so‘zlari asrimiz boshida millatimiz uchun qanchalar muhim va dolzarb bo‘lsa, hozirgi kunda biz uchun ham shunchalik, balki undan ham ko‘ra muhimdir. Bugun O‘zbekiston oilalari yoshlarimiz ongi va qalbida milliy g‘oya va mafkurasini singdirish uchun kurashning dastlabki asosiy maskani oila bo‘lsa ta’lim muassasalari ularning davomchilaridir. Zamonam izning g‘oyaviy tahdidlaridan biri – terrorizm mafkurasiga qarshi bir yoqadan bosh chiqarib kurashish ham mafkuraviy profilaktikaning dolzarb vazifasidir. Davlatimiz birinchi rahbari bu masalaga alohida e’tibor bilan qarab, ekstremistlar va qo‘poruvchilar yoshlar ongini zaharlab, noo‘rin yo‘llarga boshlaganligini aytib: “Bolalarimizning ongini va hayotini buzadigan, ertangi kuniga mutlaqo ishonchini yo‘qotadigan mana shunday g‘oyalarga qarshi biz qurol bilan emas, g‘oya bilan kurashishimiz zarur. Bizning g‘oyamiz kuchli bo‘lishi |