Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz natijada bu O‘zbekiston iqtisodiyotining yana - da o‘sishiga katta turtki bo‘ladi. Islom moliyasi xizmat turlarini O‘zbekistonda keng joriy qi linishining asosiy mezonlaridan biri bu O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki, banklar va banklar faoliyati to‘g‘risidagi qonunlarga, soliq va fuqarolik kodekslariga va boshqa qonun osti hujjatlarga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish yoki alohida qon un qabul qilish orqali amalga oshirilishi mumkin. Bundan tashqari, O‘zbekistonda bu sohada kadrlarni tayyorlash bo‘yicha amaliy ishlarni yana - da kuchaytirish lozim. Shuningdek, bu borada aholining savodxonligini oshirish ham muhim sanaladi, chunki islomiy moliyalashtirish bo‘yicha yetarli bilimga ega bo‘lmagan aholi, uni an ʼ anaviy moliyalashtirishdan farqini tushunib yetmasligi yoki noto‘g‘ri talqin qilinishiga olib keladi. Islom moliyasi xizmat turlari ichida “ijara” xizmat turi anaʼ anaviy lizing xizmatiga juda yaqin, lekin bunda ayrim shartlar asosida ishlash kerak bo‘ladi , ya ʼ ni: 1) Lizingga sotib olinayotgan uskuna yoki jihoz ta ʼqiqlangan yo‘nalishlarda bo‘lmasligi kerak (spirtli ichimliklar yoki sigaret uskunasi, cho‘chqa go‘shtidan mahsulotlar ishlab chiqarish va boshqalar). 2) Penya undirilmasligi kerak, undirilgan taqdirda ham faqat mas ʼ uliyatni oshirish uchun bo‘lishi kerak, bunda undirilgan penya summasi hayriyaga yo‘naltirilishi kerak. 3) Lizing to‘lovlari lizing oluvchi tomonidan lizing obyektini qabul qilib olgandan keyin boshlanishi kerak. 4) Agar sotish va keyin qayta ijaraga olish kabi ikki xil operatsiya alohida shartnomalarda aks etishi kerak. Jarima masalasining juda ko‘p bahs - munozaralarga sabab bo‘ladigan muhim masalalardan biri ekanligini inobatga olib bugungi kunda islom moliyasi sohasida eng obro‘li tashkilotlardan bo‘lgan “Kuwait Finance House” Fatvo qo‘mitasining islom moliyasiga aloqador shartnomalardan kelib chiquvchi qarz majburiyatlari bilan bog‘liq bo‘lgan to‘lovlarni kechiktirganlik uchun jarima hisoblash bo‘yicha fatvolaridan quyidagicha xulosala r qilish mumkin: Har qanday to‘lanmagan qarz sababli jarima hisoblash “ribo” hisoblanadi va islom huquqshunosligi qoidalariga ziddir. Ammo, islom moliyasi muassasalari (IMM) amaliyotlari ko‘lamini inobatga olib, o‘z vaqtida to‘lovlarni amalga oshirmayotgan jismoniy va yuridik shaxslardan jarima undirmaslik katta miqdorda to‘lovlar qilinmasligiga yoki hech bo‘lmaganda to‘lovlarning o‘z vaqtida amalga oshirilmasligiga sabab bo‘lmasligi va ataylab to‘lovlarni kechiktirish tufayli paydo bo‘ladigan kattaroq zara rning oldini olish maqsadida jarima undirishga ruxsat beradi. Undirilgan jarimalar faqat xayriya maqsadlarida sarf qilinishi kerak va IMM daromadlari tarkibiga kiritilishi, moliyaviy, investitsiyaviy yoki boshqa maqsadlarda ishlatishi mumkin emas. Jarima hisobidan oli ngan mablag‘larni muddati o‘tgan qarzdorlikni undirish uchun qilingan bevosita xarajatlarni (masalan sud, advokat xarajatlari, garovni undirish xarajatlari) qoplash uchun ishlatishga haqli. Ammo, ushbu xarajatlar qo‘ldan boy berilgan manfaatni (ya ʼ ni olinm ay qolgan foydani) qo‘lga kiritishni o‘z ichiga olishi qatiʼ yan taqiqlanadi. Lekin, agar mijoz to‘lovni iqtisodiy -moliyaviy holati yomonlashgani uchun, ya ʼ ni obyektiv sabablarga ko‘ra o‘z vaqtida amalga oshirilmaganligini isbotlab bersa, bunday mijozga |