Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
far
zand munosabatlarining insonparvarligi, ziddiyatlardan yiroqlik, oila a’zolar o‘rtasidagi 
ruhiy yaqinlik, ota-
onalarning tarbiyali shaxs etaloni bo‘yicha qarashlari, oila farovonligini 
ta’minlashdagi o‘zaro do‘stona munosabat muhim ahamiyaga
ega. Shuningdek, ota-
onalarning, o‘qituvchi
-tarbiyachilarning ijtimoiy-
sog‘lom fuqarolik, huquqiy, kasbiy, axloqiy
-
ma’naviy, ijtimoiy
-psixologik, ijtimoiy-pedagogik, tibbiy-
gigienik, jismoniy, xo‘jalik
-iqtisodiy
kompetentligi, kasbiy savodxonligi muhim 
rol o‘ynaydi.
Bo‘lajak ota
-
onalarning sog‘lom farzandni dunyoga keltirishdagi ijtimoiy
-tibbiy bilim, 
malaka va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari nogironlikning oldini olish omillaridan hisoblanadi. 
Nogironligi bo‘lgan o‘smir bolalarning ijtimoiy hayotga ruhan tayyor bo‘lis
h mezonlari 
talablariga, avvalo, ota-
onalar tayyor bo‘lishlari muhimdir. Chunki, ularning ko‘p psixologik 
bilim va tajribaga egaligi o‘smir kar bolalar rivojlanishi uchun zarur manbalardan biri 
hisoblanadi.
Sanab o‘tilgan omillarning barchasi
o‘smir kar v
a 
zaif eshituvchi o‘smir bolalarda nafaqat 
muloqot ko‘nikmalarini, balki hayotiy bilim va tajribalar: o‘z
-
o‘zini baholash, kuchini namoyon 
qilish, oz va ko‘p vaqtga maqsad qo‘yish, o‘z an’analarini anglash, vaziyatni o‘rgangan holda 
baho berish, imijga ega 
bo‘lish, axborot vositalari bilan ishlash, o‘zgalarga ta’sir etish va 
jamiyatning turli boshqa munosabatlarida faol bo‘lish ko‘nikmalarini shakllantirishda hamda 
ularning valeologik, huquqiy va iqtisodiy savodxonligini rivojlantirishda ham be
vosita ta’sir
va hal qiluvchi ahamiyatga egadir. 
- korreksion-
rivojlantiruvchi ta’limni tashkil etishning huquqiy
-
me’yoriy asoslariga 
adolatli yondashuv;
- 
ta’limga kompleks yondashuv;
- 
ta’limni tashkil etishda hamkorlik;
- 
ta’limda ijtimoiy
-ijodiy yondashuv; 
- nogiro
nligi bo‘lgan bolalarga individual yondashuv;
- 
nogironligi bo‘lgan o‘smir bolalarga insoniylikning yetuk ko‘rinishlarida muomalaga 
kirishish; 
- 
zarur bo‘lgan kasb
-hunarga tayyorlash; 
- 
bo‘sh vaqtlarini foydali mashg‘ulotlarga sarflash;
- 
ta’lim va tarbiy
ani tashkil etish jarayonlarida ruhiy jihatdan yondashuv;
- 
bolaning erkin faoliyatida uni muntazam rag‘batlantirib borish;
- 
oila, maktab, mahallaning hamkorlik texnologiyalari asosida ta’
lim-tarbiyaviy, 
targ‘ibot
-tashviqot, ijtimoiy-tashkiliy, ilmiy-metodik materiallardan foydalanishlari; 
- 
nuqsoni bor bolalarni hayotiy muhitga yo‘naltirishda nazoratning kuchliligi, 
monitoring tizimiga amal qilish; 
- kelajak farovon hayotga ishonch hissini 
o‘yg‘otish va boshqalar.
Kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarnin
g shaxs sifatida shakllanishi uchun zarur shart- 
sharoitlar mavjud bo‘lib, ular qo‘yidagilardan iborat: 
Kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarning emotsional
-
hissiy sohasiga ta’sir etish. Bu
ning 
uchun ularning ichki olamiga kira olish yo‘llarini topishga e
h
tiyoj tug‘iladi. Eng samarali yo‘l 
bu oila qurshovida bo‘lish, yaqinlarning ochiq muloqotidir. Oilalarda bolalarning qiziqishlarini 
anglash va ularning rivojlanishi uchun sharoitlar yaratish lozim.
Kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarning mustaqilligi v
a faolligini yuzaga keltirish. 
Bolalarda o‘z
-
o‘ziga xizmat qilish, atrofdagilarga o‘z fikrini tushuntira olish, o‘zini namoyon 
qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish lozim. 
Kar va zaif eshitu
vchi o‘smir bolalarning faoliyati turli yo‘nalishlari, ya’ni o‘yin
, kreativ 
ta’lim, ijodkorlik kabi qobiliyatlarni shakllantiruvchi ma’lum mo‘ljalga qaratilgan tamoyillarni 
hosil qilish: dunyoqarashni kengaytiruvchi turli tashkiliy ishlar, nutq ravonligi, tarbiyaviy 

---

475