Kokanduni uz

Adabiyotlar tahlili va metodologiya: 
Inson farzandi ota-onadan genetik meros oladi. 
Unga ajdodlari genofonidan ham ulush tegadi, albatta. Buni hayotshunoslar irsiyat, deyishadi. 
Yorug
ʻ
olamga ko
ʻ
z ochgan dilbandlar dastlab oliy darajadagi moddiy qadriyatlar 
hisoblanmish havo, ona suti, suvdan bahramand bo
ʻ
ladilar. So
ʻ
ngra shaxs kamolotini ro
ʻ
yobga 
chiqishiga asos bo
ʻ
ladigan hamda uni ta
ʼ
minlaydigan muhim omillardan biri oilaviy tarbiya 
omili boshlanadi. 
Oila va oilaviy munosabatlarda shaxsning umummadaniy dunyoqarashini ilmiy tadqiq 
etishni uning jamiyat taraqqiyoti qonunlariga muvofiq rivojlanishini ifodalashdan 
boshlamog
ʻ
imiz lozim. Oilaning rivojlanishi jamiyatning moddiy ishlab chiqarishi va ma
ʼ
naviy 
hayoti bilan bog
ʻ
liqdir. Oila shakllarining o
ʻ
zgarishi, ibtidoiy jamiyat davridan boshlab barcha 
tarixiy bosqichlarda moddiy ishlab chiqarish ma
ʼ
naviyatidagi o
ʻ
zgarishlar bilan bog
ʻ
liq 
ekanligi ilmiy adabiyotlarda keng tahlil etilgan. 
Lekin jamiyatning, oilaning moddiy hayot sharoitlari o
ʻ
zgarishi o
ʻ
z-o
ʻ
zidan ma
ʼ
naviy 
kamolotga olib kelmaydi. Madaniy qashshoq bo
ʻ
lgan odam boy bo
ʻ
lib qolsa, birdaniga 
ma
ʼ
naviy kamolot darajasiga ko
ʻ
tarilib qolmaydi. Pedagog-olimlar mazkur mavzuning ta
ʼ
lim-
tarbiyaviy jihatlarini tadqiq etib, oilaning shaxs tarbiyasida tutgan o
ʻ
rniga alohida e
ʼ
tibor 
berib, oilaviy tarbiyani umumiy tarbiyaning bir qismi sifatidagi jihatini yoritishmoqda; 
psixolog olimlar oila va oilaviy munosabatlarga etno-psixologik jihatdan yondoshmoqdalar. 
Etnograf-tarixchilar ham oilaning kelib chiqishi va oilaviy munosabatlar madaniyatining 
shakllanishi bilan bog
ʻ
liq masalalarga to
ʻ
xtalib, oilaviy urf-odatlar, an
ʼ
analar, marosimlarning 
yoshlar tarbiyasiga ta
ʼ
sirini o
ʻ
rganganlar. 
Natijalar: 
Avlodlar o‘rtasidagi, ayniqsa, oi
lada turli avlod vakillari, ota-ona va bolalar 
o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar masalasi insoniyat jamiyati taraqqiyotining ilk davrlaridan 
buyon eng dolzarb muammolardan biri bo‘lib kelgan. Chunki odamzod erishgan hayotiy 
t
ajriba, bilim, malaka, ko‘nikmala
r, shuningdek, insoniylik alomatlari avloddan avlodga aynan 
shu munosabatlar tizimi 
–
ona va bola munosabatlari orqali uzatiladi va bu meros boyitib 
boriladi. U yoki bu xalqning milliy qadriyatlariga aylanib qolgan urf-odatlar, xulq-atvor 
me’yorlari aynan 
shu avlodlararo munosabatlar orqali asrlar davomida saqlanib, sayqallanib 
boradi yoki aksincha. Agar avlodlararo munosabatlar maqsadga muvofiq tarzda tashkil 

---

565