www. kokanduni.uz omillarining o‘zaro ta’sirlashuvi mavjud. Yuqorida sanab o‘tilgan muhit individua
l reaktivlik,
yosh va jins omillarining o‘zaro ta’siri Moskavaning ikkita tumanidagi 14 yoshgacha guruhlari
farqlarning
ishonchlilik
kofitsiyenti
,
ekstensiv
ko‘rsatgichlarni
hisoblash
metodikasi,metodikalaridan foydalanib hisoblab chiqildi. Nevrotik kasalliklar va xulq-atvor
buzilishlari tarqalganligini tadqiq etish yosh va jins bilan bog‘liqligini ko‘rsatdi. Eng ko‘p
kasalliklar kichik maktab yoshi, davrlarida aniqlandi. Bundan tashqari, patoxarakterologik va
nevrotik buzilishlar asosan maktabgacha yosh d
avriga nisbatan kichik maktab yoshida ko‘p
uchrashi to‘g‘risida ma’lumotlar olindi. Maktabgacha va ayniqsa kichik maktab yosh davrida
motorika
ning nevrotik va nevrozga o‘xshash kasalliklarning o‘sish chastotasi –
45 %, bu esa
harakat analizatori tizimi
ning shakillanishi bilan bog‘liq. Xulq
-atvor buzilishlari ham, kasallik
klinik xususiyatlarini ham yosh darajasi bilan bogliqligini aks ettirdi. Maktabgacha va
ayniqsa, kichik maktab yosh davridagi psixopatiyaga o‘xshash kasalliklar yuqori affektiv
qo‘zg‘
aluvchanlik sindromi 32 %, isterik shakildagi sindromi
–
18 % va ketib qolishlar
sindromi- 16 %ga ega edi. Pubertat davrida asosan yuqori affekt
iv qo‘zg‘aluvchanlik –
42 %,
beqarorlik-
27 %, jinsiy yetilish suratining buzilishi bilan bog‘liq xulq atvor
buzilishlari va
mayllari tormozlanishi
–
12 % sindromlari aniqlandi.
Pedagog va psixologlarning olib borgan tadqiqotlari o‘qishga bo‘lgan qizi
qishlaming
paydo bo‘lishi va rivojlanishining asosiy sharoitini ajratish imkonini beradi. Jumladan o‘quv
faoliyatni shunday tashkil etilish kerakki, bola unda faol ishtirok etshi, yangi bilimlarni
mustaqil tarzda qidirish: va “topishi”ga intilishi, muammoli xarakterga ega bo‘lgan savollarni
yechishda o‘quv faoliyati turli xil bo‘lishi kerak. Bir xillikka ega bo‘
lgan materiallar va bir xil
usullar bolani tez zeriktirib qo‘yadi Bola berilayotgan materiallarning kerakliligi va
ahamiyatliligini tushunishi ker
ak.Yangi berilayotgan material ilgari o‘zlashtirilgani bilan
yaxshi bog‘langan bo‘lishi kerak. Yengil bo‘lgan
va o‘ta murakkab material qiziqishni
uyg‘otmaydi. O‘quv topshiriqlar bog‘cha yoshidagi bolalar uchun qiyin, lekin imkoniyati
yetadigan darajada
bo‘lishi kerak. Bolaning barcha yutuqlarini ijobiy baholash lozim. Ijobiy
baho bilishga nisbatan faollikni st
imullashtiradi. O‘quv materiallari yorqin va emotsional
bo‘lishi kerak. A.P.Usovaning ta’kidlashicha, o‘qitilayotgan materialni idrok qila olmasli
k
hodisasi harakatning usul va vositalarida o‘ta osonlik usuliga asoslangan, ilgari ko‘rsatilgan
noto‘g‘ri tarbiyaviy ta’sirning asorati natijasidir.