Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot
Yüklə 1,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
XULOSA “Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida banklarning kredit portfelini boshqarish va uni takomillashtirish masalalari” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi yuzasidan quyidagi xulosalarga kelindi: - tijorat banklarining kredit portfelini boshqarishni mohiyati hamda kredit portfelini boshqarishda qanday mezonlardan foydalanish va qonunchilik mexanizmi keltirib o‘tilgan; - kredit portfelini sifat jihatdan boshqarish va mijozlarning reytingini baholash kabi nazariy ma’lumotlar hamda xorij tajribasida ushbu jarayon qanday amalga oshirilishi yoritilgan.Muammoli kreditlarni bartaraf etish yo'llari turli mamlakatlarda ularning xususiyatidan kelib chiqib belgilanadi. Bizda muammoli kreditlarni bartaraf etishnig bir qancha yo'llari ishlab chiqilgan va amaliyotga joriy etilgan. Xorij amaliyotidan ham foydalanilgan. Lekin xorij tajribasi har doim ham ideal bo'lavermasligini bugun jahonda yuz berayotgan moliyaviy inqirozning o'zi isbotlab turibdi. Shuni hisobga olib, banklarimiz mahalliy bozor xususiyatlarini, fuqarolar saviyasini va boshqa qator xususiyatlarni hisobga olgan holda tijorat banklarining muammoli kreditlar bilan ishlash jarayonlarini takomillashtirishlari lozim; - respublikamiz tijorat banklarida kredit ajratish jarayoni yaxshi tashkil qilingan, ammo kredit portfeli diversifikatsiyasiga yetarli darajada e’tibor qaratilmagan va kreditlar bir tarmoqga yig‘ilib qolgan. Respublika miqyosida kredit sanoat va boshqa yirik tarmoqlarda to‘planib qolgan. Bu albatta, juda yomon holat emas, ammo ushbu tarmoqlarda pasayish holati kuzatilsa, bu tijorat banklariga ham salbiy ta’sir qiladi. Yana shuni ham aytib o‘tishimiz kerakki, kredit portfeli tarkibida muammoli kreditlarning oshib ketishi muomaladan pul mablag‘larining rezervga to‘planib qolishiga olib keladi. - Biz tahlil qilgan tijorat bankida ham kredit portfeli tarkibida bir tarmoqga yo‘naltirilgan kreditlar miqdori yuqori. Mazkur tijorat bankida kredit portfeli diversifikatsiyasiyetarli darajada tashkil qilinsa, bank faoliyatida muammolar bo‘lmaydi va kredit portfeli tarkibida muammoli kreditlar miqdori kamayadi; - kredit portfelini boshqarishda xorij tajribasi muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki rivojlangan mamlakatlarning bank tizimi o‘ziga xos hisoblanadi. Shuni inobatga olgan holda bizning bank faoliyatiga xorij tajribasini qo‘llashdan oldin mamlakatimiz bank tizimi va xorij mamlakatlari bank tizimini o‘xshash jihatlarini o‘rganib chiqish masqadga muvofiq jarayon bo‘ladi. Chunki xorij tajribasini to‘laligicha qo‘llash salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkinligi haqida o‘rganilgan; - xorij banklarini faoliyatiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, ular turli xildagi aktiv opertasiyalarni amalga oshiradi. Bizda esa tubdan farq qiladi. Farqi shundaki, banklarimizning asosiy aktiv operatsiyasi – bu kredit operatsiyasi hisoblanadi. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, banklarning aktivlari tarkibida mijozlarga ajratilgan kreditlar hajmi 60 %ga yaqin tashkil qilmoqda. Banklarimizning asosiy daromad keltiradigan faoliyati kredit bo‘lib qolmoqda. Bu degani banklar faqat kreditga bog‘lanib qolganini isbotlab turibdi. Banklar uchun kredit hajmining oshishi unchalik yomon holat emas, lekin kredit portfelini diversifikatsiyasi yetarli darajada tashkil qilinmagan. Bu albatta, ichki va tashqi omillar natijasida hamda bizning bank tizimimiz hali juda yosh ekanligidadir. Kelajakda banklarimiz, albatta, jahon banklari bilan raqobatlasha oladigan yetakchi tashkilot sifatida e’tirof etiladi. Qilingan xulosalar asosida bitiruv malakaviy ish obyekti va predmeti bo‘yicha quyidagi takliflar berildi: 1. Tijorat banklarining kredit portfelini, birinchi navbatda mijozlarning tarmoq xususiyatiga ko'ra diversifikatsiyalashning lozimligi asoslab berildi. 2. Respublikamizning barcha banklarida kreditlash shakllaridan to'laqonli tarzda foydalanishni yo'lga qo'yish lozim. 3. Mamlakatimizning yirik tijorat banklaning yirik kreditlar berish imkoniyatini oshirish lozimligi asoslab berildi. 4. Tijorat bankining ta'minlanmagan, ya'ni ishonchli kreditlari miqdorini oshirish lozim. Hozirgi kunda garovli kreditlar berish banklarning kredit siyosatidagi ustuvor yo'nalish hisoblanadi. Garovli kreditlar berish xalqaro bank amaliyotida qoloq, eskirgan usul hisoblanadi. Chunki garovli baholash, rasmiylashtirish, saqlash sezilarli miqdordagi xarajatlarni va ortiqcha tashvishni yuzaga keltiradi. Bundan tashqari, bank kreditlarining foiz stavkalarini pastroq darajada belgilashga asos bo'ladi. 5. Balans shaffofligini ta'minlash maqsadida muddati o'tgan kreditlarning brutto kreditlar hajmidagi salmog‘ini kamaytirib borish kerak. Xalqaro bank amaliyotida ushbu ko'rsatkichning yo'l qo'yish mumkin bo'lgan chegaraviy darajasi 5 foizni tashkil etadi. Shuning uchun ham Germaniya va Frantsiyaning yirik tijorat banklarida muddati o'tgan kreditlarning brutto kreditlar hajmidagi salmog‘i 5 foizga yetishi bilan, ularning 2,5-3 foizi bankning balansidan chiqariladi. O‘ylaymizki, bu takliflar tijorat banklari kredit portfelini boshqarishni yo‘lga qo‘yish va takomillashtirishda hamda kredit portfeli tarkibidagi muammoli kreditlarni kamaytirish va oldini olishga xizmat qiladi. |