Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Tovush qattiqligi 
(«gromkost») -
“fon” bilan o‘lchanadi. Bir fon – 1000 Gs chastotada va 1dB 
tovush intensivligidagi tovush qattiqligidir.
Shovqinni tovush chastotasi bilan bog‘lanishini harakerlovchi miqdor shovqinning chastota 
spektri deb ataladi. Shovqinni insonga fiziologik ta’sirini baholash maqsadida u tovush 
chastotasiga ko‘ra uch turga bo‘linadi: past chastotali (300 Gs.gacha), o‘rta chastotali (300…800 
Gs) va yuqori chastotali (800 Gs dan yuqori).
Shovqinning inson organizmiga zararli ta’siri.
Shovqin inson organizmiga salbiy ta’sir etib, 
turli xil xastaliklarni kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Shovqinning ta’siri birdan sezilmaydi, balki 
vaqt o‘tishi bilan doimiy shovqin ta’sirida ishlash natijasida hosil bo‘ladi, ya’ni turli xil 
ko‘rinishdagi asab va ruhiy xastaliklarni keltirib chiqaradi. Ayrim hollarda asab tizimiga ta’sir 
eish orqali yurak, bosh miya va jigarga ta’sir etadi, gipertonik kasalliklarni keltirib chiqarishi 
mumkin. Yuqori chastotadagi shovqin ta’sirida ish unumdorligi 10-15 % ga kamayishi, kishining 
eshitish a’zosi faoliyatini ishdan chiqishiga va umumiy sog‘ligini yomonlashguviga olib keladi.
Inson qulog‘i orqali qabul qiladigan minimal tovush bosimi eshitishni boshlanish diapazoni deb 
yuritiladi va u 2

10
-5 
Pa. ga tengdir. Inson qulog‘i tomonidan qabul qilinadigan maksimal tovush 
bosimi boshlanish diapozonidan 10 mln. marta katta bo‘lib, 2

10
2
Pa.ga tengdir. Tovush bosimi 

---

ushbu miqdordan oshgach (2

10
2
Pa) bosh aylanishi, qayd qilish, ko‘ngil aynishi, quloq 
pardasini yirtilishi va quloqdan qon kelish holatlari ruy berishi mumkin.
Sovqinning zararli ta’sirini hisobga olgan holda u quyidagicha tasniflanadi:

chastota takibiga ko‘ra: past chastotali, o‘rta chastotali va yuqori chastotali.

chastota spektri kengligiga qarab: qisqa yo‘lli, keng yo‘lli.

spektr xarakteriga ko‘ra: impulsli; tonal, stabil va vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchan shovqin.