|
ELASTIKLIK NAZARIYASI FANIDAN USLUBIY ko\'rsatma
3.3-Masala.
Jismning elementar hajmiga ta’sir qiluvchi kuchlar 3.5-
rasmda berilgan. Bosh normal va urinma kuchlanishlarni nisbiy bosh
deformasiyalarni, nisbiy hajm o‘zgarishi, oktaedrik kuchlanishlarni
aniqlang. Materialning elastiklik moduli
5
10
1
E
MPa va Puasson
koeffitsiyenti
4
,
0
v
.
3.5 – rasm.
Yechish
.
1.
Berilganlarga ko‘ra kuchlanishlarni quyidagicha ifodalaymiz:
11
x
MPa,
13
y
MPa,
9
z
MPa,
12
xy
MPa,
14
xz
MPa,
1
yz
MPa.
2. Kuchlanish tenzori invariantlarini quyidagicha topamiz:
9
33
13
11
)
(
1
z
y
x
J
MPa,
990
2
2
2
2
yz
zx
xy
z
x
y
x
J
MPa
2
,
2190
2
2
2
3
xz
yx
yz
z
y
x
yx
y
yz
x
J
MPa
3
.
3.
0
3
2
2
1
3
J
J
J
kubik tenglamani yechamiz.
22
Bu tenglamani yechishda Nyutonning iterasiya metodi (Maple
sistemasida
.)
2190
*
.
990
2
*
*
*
.
9
3
*
*
(
sigma
sigma
sigma
fsolve
opera-
torini kiritish yetarli)dan foydalanamiz; qavs ichidagi
)
,...,
2
,
1
,
0
(
n
k
nomerlar iterasiya nomerlari
2
)
(
1
2
3
)
(
2
2
)
(
1
3
)
(
)
1
(
2
)
(
3
)
(
J
J
k
J
J
J
k
k
k
k
k
k
.
Boshlang‘ich yaqinlashish
3
3
/
)
(
0
z
y
x
MPa ekanligini
beradi.
127
,
2
1268
,
5
3
990
3
18
)
3
(
3
2190
3
990
)
3
(
9
)
3
(
3
2
2
3
)
1
(
MPa,
127
,
2
990
127
,
2
18
)
127
,
2
(
3
2190
127
,
2
990
)
127
,
2
(
9
)
127
,
2
(
127
,
2
2
2
3
)
2
(
MPa,
271
,
2
990
271
,
32
18
)
271
,
2
(
3
2190
271
,
2
990
)
271
,
2
(
9
)
271
,
2
(
271
,
2
2
2
3
)
3
(
MPa.
Oxirgi ikki iterasiyadan
27
,
2
MPa ekanligini topish mumkin.
Demak
kubik
tenglama
birinchi
yechimi
27
,
2
MPa,
0
2190
990
9
2
3
kubik tenglamani
)
27
,
2
(
ga bo‘lamiz:
2190
4
,
964
2190
4
,
964
6
,
25
27
,
11
2190
990
27
,
11
4
,
964
27
,
11
27
,
2
27
,
2
2190
990
9
2
2
2
2
3
2
3
Birinchi ildiz to‘g‘ri topilsa, bo‘lishda qoldiq hosil bo‘lmaydi.
Olingan
0
4
,
964
27
,
11
2
kvadrat
tenglamani
yechib
93
,
25
*
1
MPa,
20
,
37
*
2
MPa
ekanligini
tartib
bo‘yicha
93
,
25
1
MPa,
27
,
2
2
MPa,
20
,
37
3
MPa.
4. Tekshirish. Invariantni topamiz :
23
9
20
,
37
27
,
2
93
,
25
)
(
3
2
1
1
J
MPa,
990
2
,
37
27
,
2
27
,
2
93
,
25
3
1
3
2
2
1
2
J
MPa,
2190
3
2
1
3
J
MPa.
Yuqoridagi natijalar bilan natijalar bir xil.
5. Bosh o‘qlarning yo‘naltiruvchi kosinuslarini topamiz.
.
0
)
(
/
/
,
0
/
/
)
(
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
y
xz
xy
xy
yz
y
l
n
l
m
l
n
l
m
1
1
1
l
m
x
,
1
1
2
m
l
x
belgilashlar kiritamiz. U holda bu tenglama
quyidagi ko‘rinishga keladi.
.
0
97
,
14
14
12
,
0
12
1
97
,
12
2
1
2
1
x
x
x
x
Hosil bo‘lgan sistemani yechib,
95
,
0
1
x
,
25
,
0
2
x
ekanligini
aniqlaymiz. Bundan esa yo‘naltiruvchi kosinus
71
,
0
)
25
,
0
(
)
95
,
0
(
1
/
1
1
/
1
2
2
2
2
2
1
1
x
x
l
.
Bu orqali boshqalarini ham quyidagicha topamiz
68
,
0
71
,
0
95
,
0
1
1
1
l
x
m
,
18
,
0
71
,
0
25
,
0
1
2
1
l
x
n
.
6. Yechimni tekshiramiz:
1
51
,
0
03
,
0
46
,
0
)
71
,
0
(
)
68
,
0
(
2
2
2
1
2
1
2
1
l
n
m
.
7. Guk qonuniga ko‘ra nisbiy bosh differensiallar quyidagicha topi-
ladi:
4
5
3
2
1
1
10
99
,
3
10
0
,
1
93
,
34
4
,
0
93
,
25
)
(
E
v
,
4
5
1
3
2
2
10
68
,
0
10
0
,
1
27
,
11
4
,
0
27
,
2
)
(
E
v
,
4
5
2
1
3
3
10
85
,
4
10
0
,
1
2
,
28
4
,
0
2
,
37
)
(
E
v
.
8. Hajmning nisbiy o‘zgarishini hisoblaymiz
4
4
3
2
1
0
0
1
10
18
,
0
10
)
85
,
4
68
,
0
99
,
3
(
/
)
(
V
V
V
.
9. Bosh urinma kuchlanishlarni topamiz:
24
73
,
19
2
/
)
20
,
37
27
,
2
(
2
/
)
(
3
2
1
MPa,
56
,
31
2
/
)
93
,
25
20
,
37
(
2
/
)
(
1
3
2
MPa,
83
,
11
2
/
)
27
,
2
93
,
25
(
2
/
)
(
2
1
3
MPa.
10. Oktoedrik kuchlanishini topamiz
04
,
26
83
,
11
56
,
31
73
,
19
3
2
3
2
2
2
2
2
3
2
2
2
1
oct
MPa.
Mustaqil yechish uchun topshiriqlar
Kuchlanishlarning qiymatlalari quyidagicha berilgan (1-jadval).
Quyidagilarni aniqlang:
1.
Berilgan kuchlanishlar ishorasini hisobga olgan holda yo‘nalishlarini
rasmda tasvirlang.
2.
Bosh kuchlanishlarni aniqlang va to‘g‘iriligini tekshiring.
3.
Bosh tekislik holatini (bu tekislik normali yo‘naltiruvchi kosinuslarini)
aniqlang.
4.
Rasmda normal va bosh tekisliklarni tasvirlang.
1-jadval
MPa
x
y
z
xy
yz
zx
1
80
60
160
100
60
80
2
100
120
80
50
100
50
3
90
90
120
60
60
100
4
-90
-90
-120
80
60
100
5
100
100
100
60
80
100
6
160
80
60
100
-90
-60
7
100
80
120
120
50
-50
8
100
150
50
100
50
-100
9
150
70
80
-90
-80
60
10
-140
-60
-100
60
100
90
25
11
150
90
60
100
-50
-50
12
130
100
70
90
100
90
13
-70
-130
-100
120
60
90
14
40
30
80
50
30
40
15
50
60
40
25
50
25
16
45
45
60
30
30
50
17
-45
-45
-60
40
30
50
18
50
50
50
30
40
50
19
80
40
30
50
-45
-30
20
50
40
60
60
25
-25
21
50
80
30
50
30
-50
22
100
50
60
-70
-100
40
23
-150
-70
-80
60
90
90
24
100
80
70
90
-50
-50
25
150
100
80
90
100
100
Dostları ilə paylaş: |
|
|