Kurs ishi mavzu: Milliy hisoblar tizimida Yalpi ichki mahsulot ko`rsatkichini hisoblash shartlari va usullari Bajardi

Asosiy makroiqtisodiy ayniyatlar 
Milliy iqtisodiyot rivojlanishi jarayonlarida turli makroiqtisodiy
kо’rsatkichlar о’rtasida ma‘lum proporsiyalar yoki tenglik ta‘minlanishi
lozim. Proporsiya atamasi aynan tenglikni bildirmasdan bir butunga nisbatan
uning bо’laklarining nisbatini, yoki shu bо’laklar о’rtasidagi nisbatni
bildiradi. Bunga mavzuimizning YAMTDning yakuniy iste‘mol va milliy
jamg’arishga bо’linishini misol qilib keltirish mumkin.
Turli makroiqtisodiy ko’rsatkiclar yoki ko’rsatkiclar guruhlari
o’rtasidagi mavjud bo’ladigan yoki mavjud bo’lishi iqtisodiy qonuniyat
hisoblangan o’zaro tenglikka Makroiqtisodiy Ayniyat deyiladi
Xarajatlar va daromadlar kо’rinishida hisoblangan YAIM kо’rsatkichlarining
о’zaro
tengligi asosiy makroiqtisodiy ayniyat hisoblanadi.
C+ I + G + Xn = A + T + W + R1 + R2 + R1 + R2 
Ikkinchi bir makroiqtisodiy ayniyat investitsiyalar va jamg’armalar

---

---

о’rtasidagi tenglik hisoblanadi. Investitsiyalar miqdori mamlakatdagi

jamg’armalar miqdoriga bog’liq bо’ladi. Bu ikki kо’rsatkich о’rtasidagi
tenglikka erishish makroiqtisodiy barqarorlikka erishishning muhim shartidir.
Agarda, milliy iqtisodiyot tashqi dunyo bilan hech qanday aloqaga ega
emas (Xn = 0) va davlatning iqtisodiyotga aralashuvi nolga teng (G = O), deb
faraz qilinsa, unda YAIM orqali ifodalangan ishlab chiqarish hajmi SHTD ga
teng bо’ladi. Ya‘ni:
YAIM=SHTD=C+S YAIM= C+I 
Bu yerda makroiqtisodiy ayniyat quyidagi kо’rinishga ega bо’ladi:
C+I =C+S yoki I=S
Ushbu ayniyatdan kо’rinib turibdiki, uy xо’jaliklarining jamg’arishga
bо’lgan istaklari tadbirkorlikning qancha miqdorda investitsiyalash
xohishlariga mos tushsa, unda daromadlar hajmi (C+S) va yalpi xarajatlar
(S+I) hajmiga tengligiga yoki ishlab chiqarishning muvozanat darajasiga
erishish mumkin.
Aytaylik, mamlakat iqtisodiyoti ochiq, ya‘ni eksport-import aloqalari
yо’lga qо’yilgan, soliq solish va transfert tо’lovlari kо’rinishida davlat
aralashuvi mavjud bо’lsin. Bunday holatda jamg’arish tushunchasi
murakkablashib, quyidagi kо’rinishga ega bо’ladi:
S= Sp+Sg+Sx 
Bu yerda: Sp - xususiy jamg’armalar;
Sg - davlat jamg’armalari;
Sx - boshqa mamlakatlar jamg’armalari.
Bunda xususiy jamg’armalar daromadlar (Y), transfert tо’lovlari (TR),
davlat zayomlari bо’yicha foizlar yig’indisidan (N), soliqlar (T) va iste‘mol
(C) xarajatlari yig’indisini ayirish natijasiga teng bо’ladi: