Kursloyihas I

1.2 Xom ashyo materiallarining xususiyatlari

Tarkibida ikki molekula suvi bo‘lgan kalsiy sulfatli cho‘kindi tog‘-jinsi gipsni (CaSO₄∙2N₂O), suvsiz gips deb ataluvchi angidrid toshni (CaSO₄) va ayrim sanoat chiqindilarini pishirib gipsli bog‘lovchilar olinadi. Standartda ko‘rsatilishicha, birinchi nav gips ishlab chiqarish uchun tarkibida CaSO₄∙2H₂O ning miqdori 90%, ikkinchi nav uchun esa 65% dan kam bo‘lmagan tabiiy gips-tosh kerak.

Tabiiy gips-tosh oq rangli, qattiqligi 2 (Moos shkalasi bo‘yicha) zichligi 2200….2400 kg/m³ bo‘lgan jinsdir. Gipsli jinslar odatda ma’lum miqdorda gil, qum, ohaktosh, bitumsimon moddalar va boshqalardan tashkil topgan.
Gips toshining kimyoviy tarkibi 1-jadvalda ko‘rsatilgan.
1-jadval
Kogon koni tabiiy gips toshining kimyoviy tarkibi

Moddalar miqdori, %
CaO	SO4	SiO2	Al2O3	Fe2O3	MgO	H2O xim. bog‘langan	CaSO4·2H2O
30.84-32.69	38-44.79	0.84-5.78	0.21-1.48	0.16-0.45	0.47-2.39	17.7-19.8	82-96

GOST 4013-82 bo‘yicha gips bog‘lovchilar ishlab chiqarish uchun 1 - sinf xom ashyosi tarkibida CaSO₄·2H₂O miqdori kamida 95%, 2-sinf xom ashyosida kamida 90%, 3-va 4-sinflarda esa 80 - 70% dan kam bo‘lmasligi kerak.
Gips toshi jinslari tarkibida 12% gacha aralashmalar mavjud. Ushbu konning gips toshi tarkibidagi CaSO₄·2H₂O miqdoriga ko‘ra birinchi sinfga kiradi.
Tarkibidagi aralashmalarni turi va miqdoriga qarab gips toshining o‘rtacha zichligi 2,2-2,4 g/sm³ ga teng. Gips chaqaq toshining uyma zichligi 1200-1400 kg / m³, namligi 3-5% oraliqda o‘zgaruvchan. Gips toshining namligi turli partiyalarida o‘zgarib turadi va uning fizik xususiyatlariga, nisbiy namligiga, yil fasliga va saqlash sharoitlariga bog‘liq