Laqablar Og'abek

 2.1. Rang-tus bildiruvchi laqablar 
 
Bunday laqablar badiiy asarda ham ishlatiladi. Asosan, sariq, qora va malla 
laqablari ishlatiladi. 
S a r i q. Bu leksemaning o‘zbek tili leksikografik manbalarida somon, 
zarchuvoq, oltin kabi narsalarning rangidagi mallarang, tuxumning oqsil moddasi 
o‘rtasidagi sarg‘ish qismi, jigarning yallig‘lantiradigan yuqumli kasallik kabi 
ma’nolari bor bo‘lib mallarang kishiga nisbatan ishlatiladi.
Masalan:Ayniqsa, Mirzo s a r i q qo‘shilgan ulfatdan tezda qochib, qutulib 
bo‘lmaydi. Bir gapga tushganda chakagi tinmasdi, shuning uchun unga «ikki yoqli 
plastinka» degan laqab qo‘yilgan edi.
30
Q o r a. Qora so‘zi juda ko‘p ma’nolarga ega bo‘lib. badiiy asarda ham u 
turli ma’nolarda ishlatiladi. Lekin, laqab sifatida qora so‘zi rang-tusi mavjud 
ranglarning barchasidan to‘q ma’nosida ishlatiladi.
Saraton kunlaridan birida tanishlarim Mirzo s a r i q, Yo‘ldosh sichqon, 
Ahmad q o r a yana kimlardir anhor yoqasidagi tollar soyasiga sholcha tashlab, 
gurunglashib o‘tirishardi. 
M a l l a laqabi. M a l l a so‘zi laqab bo‘lib. och-sariq kishilarga nisbatan 
ishlatiladi.
Malla kassir. sap-sariq Po‘latov.
31
Q o r a b o y - badani qora rangdagi bolaga yosh vaqtida erkalatib, avvallari 
ota-onasi atashadi. Keyinchalik yaqin qorindoshlari nomlashadi. 
Qoraqolpog‘istondagi o‘zbek shevalarida ham sariq, qora, malla, jolli 
laqablari juda faol ishlatiladi Siytchan sari, Mirat qora, Lumiyaz Malla va b. 
Xulosa qilib aytganda, rang-tus bildiruvchi laqablar badiiy asarda obrazning 
portretini tasvirlash va formani ixchamlashtirish uchun ishlatiladi. 
 
2.2. Professional laqablar 
30
SHuкrullо. «J.S». 79 b.
31
Àhmàd S. «Làmpà shishà» Sàylànmà. I-jild.221-b. 

---

27 
Bunday laqablar, asosan, badiiy asarlarda obrazlarga xarakteristika berishda 
keng qo‘llaniladi: 
Tsigan - fizonomiyasi tsiganga o‘xshash bolaga dastlab o‘rtoqlari tomonidan 
hazillashib atashadi. Borib-borib o‘zining haqiqiy ismi qolib ketadi. Badiiy 
asarlarda keng qo‘llanadi. 
Sotti - Sayid Ahmadning “Kelinlar qo‘zg‘oloni” komediyasida Sotti rolini 
qoyilmaqom qilib o‘ynagan aktrisaning ismi qolib, tamoshabinlar ko‘rganda
bir-birlariga Sottini qara deb atashgan.