Lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
57 9.TOKSIKOKINETIKA ASOSLARI 9.1. Toksikokinetika haqida tushuncha Organizmga tushgan zahar retseptor (ta’sirlashish nuqtalari) bilan ta’sirlashgandagina zaharlanishga olib kelishi mumkin. Turli zaharlar turli retseptorlar bilan ta’sirlashadi. Retseptorlar fyermentlar (toksinlar ularning ta’sirini blokirovka qilib qo‘yadi), nyerv impulslari o‘tgan yo‘llar, hujayra membranalarining zararli modda molekulalari ta’sir qiladigan uchastkalari bo‘lishi mumkin. Ba’zi bir zaharlarning bir nechta ta’sir nuqtalari bo‘lishi mumkin, ya’ni ular bir nechta retseptorlar turlari bilan ta’sirlashadi, shuning uchun asosiy ta’sirdan tashqari, qo‘shimcha ta’sir ham kuzatiladi. Zaharning organizmdagi miqdori yetarli bo‘lgandagina toksik samara yuzaga keladi. Agar u kam bo‘lsa, organizm zaharlanmaydi yoki zaharlanish sezilarsiz kechadi (bir dona tamaki chekilganda qonga SO kelib tushadi, biroq uning miqdori karboksi-gemoglobin hosil qilib, organizmni zaharlashi uchun juda kam). Zaharlanishning paydo bo‘lishi yoki bo‘lmasligi, uning og‘irligi qay darajada bo‘lishi va qachon namoyon bo‘lishi zaharning organizm bilan qanday tezlikda ta’sirlashuviga bog‘liq. Ko‘pincha bu jarayonlar “zaharning organizmdagi taqdiri” deb ataladi. Sanoat toksikologiyasi tashqi muhitdan ko‘proq o‘pka orqali, kamroq hollarda tyeri va og‘iz orqali organizmga kelib tushadigan zaharlar ta’sirini o‘rganadi. Zaharlarning organizmga ingalyatsion yo‘l bilan tushishi uzoq vaqt davom etadigan bo‘lsa, toksik samara rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun sanoat zaharlari toksikokinetikasi moddalarning organizmga kelib tushishini, shuningdek zaharlarning retseptorlar bilan ta’sirlashuvini o‘rganadi. Toksikokinetikaning katta qismi zaharlarning vaqt jihatdan toksik samara byerishi qonuniyatlarini o‘rganishdan iborat. Yod kimyoviy birikmalarning organizmga kelib tushishi, ularning organlar va to‘qimalar o‘rtasida taqsimlanishi hamda ajralib chiqishi asosan diffuziya qonunlariga bo‘ysungan holda kechadi. Diffuziya – bitta modda molekulalarining ularning konsentratsiya gradiyenti pasaygan yo‘nalishda issiqlik harakati tufayli boshqa moddaga sekin-asta ko‘chishi. Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|