Lizing-agror sohada ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirish uslubi
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3.1-rasm
Bevosita lizing jarayoni 3 4 5 2 1 Bu yerda: 1 - lizing kontrakti tuzilishi; 2 - muntazam lizing to’lovlari; 3 – oldi-sotdi kontrakti; 4 - uskuna to’liq qiymatining to’lovi; 5 - uskunani yetkazib berish. Endi bevosita qaytariladigan lizingga to’xtalib o’tsak. «Qaytariladigan lizing» lizing bitimlarining bir turi hisoblanadi. Mohiyati bo’yicha u ikki taraflama lizing bitimidir. Lizing shartnomalarining bunday lizingga oluvchi bir vaqtning o’zida lizingga olinadigan mol-mulkning «yetkazib beruvchisi» bo’lib hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, uskunaning egasi uni lizing kompaniyasiga sotadi va bir vaqtning o’zida lizingga oluvchi sifatida u bilan ushbu uskuna bo’yicha lizing shartnomasini tuzadi. Bitim quyidagi ketma- ketlikda amalga oshiriladi: 1- ijaraga beruvchi va ijaraga oluvchi o’rtasida lizing kelishuvi tuziladi; 2- lizing firmasi ijaraga oluvchi-uskuna egasidan uskunani sotib oladi; 3- ijaraga oluvi lizing kontraktining shartlariga muvofiq muntazam ravishda ijara to’lovlarini amalga oshiradi. Bunday bitimning dastlabki mulkdor, keyinchalik esa uskunani lizingga oluvchi afzalliklari quyidagilardan iborat: • uskuna sotib olinib, ushbu uskunani sotib olish uchun ahamiyatli mablag’lar jalb qilinishi uning moliyaviy ahvoli yomonlashishiga olib kelganligi Ishlab chiqaruvchi Lizingga oluvchi Lizingga beruvchi 35 yoki olib kelishi mumkinligi ayon bo’lgandan keyingi holatlarda u lizing kompaniyasining xizmatlaridan foydalanishi mumkin; • u lizing kompaniyasidan uskunaning to’liq qiymatini oladi, Ushbu uskunaga egalik qilish va foydalanish huquqini saqlab qolgan holda uni sotib olish uchun sarflangan mablag’larni qaytaradi; • u o’ziga kerakli bo’lgan uskunaga ega bo’lgan va undan foydalangan holda lizing kompaniyasi bilan muzokaralarni olib borishi mumkin (ushbu muzokaralar ayrim hollarda uzoq muddatli cho’zilishi mumkin). • ijara to’lovlari korxonaning soliqqa tortiladigan foydasidan chegiriladi va joriy tezkor xarajatlar kabi hisobga olinadi; • ijaraga oluvchidan bank kreditini olishdan kamroq qo’shimcha kafolatli ta’minot taqdim etilishi talab qilinadi (aksiyalar, obligatsiyalar, bank kafolati yoki kafolatlarning qandaydir boshqa shakllari). Shunday qilib, uskuna sotib olish paytida qandaydir sabablarga ko’ra lizing imkoniyatlari to’g’risida bilishni xohlamagan, bilishga imkoniyati bo’lmagan yoki umuman bilmagan kompaniyalar uskuna sotib olingandan keyin uning barcha afzalliklaridan (jumladan jadallashtirilgan amortizatsiya, lizing to’lovlarini tannarxga o’tkazish va boshqalardan) to’liq foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Lizingning ushbu chizmasi ko’pchilik holatlarda aynan moliyaviy ijara shartnomasi uchun nazarda tutilgan soliq imtiyozlarini olish uchun foydalaniladi. Nihoyat, qaytariladigan lizing ko’pchilik holatlarda korxona moliyaviy holatini yaxshilash uchun samarali va nisbatan arzon usul bo’lib hisoblanadi. Lizingning ushbu turida ijara to’lovlarining miqdori asosan kreditning joriy qiymatiga va amortizatsiya chegirilgan ijaraga olingan uskunaning qiymatiga bog’liq bo’ladi. Uskunani sotib olish va uni lizingga oluvchiga sotish bahosi o’rtasidagi farq odatda ijaraga oluvchiga to’lanmasdan, amortizatsiya hisobga olinadi yoxud ijara to’lovlari orqali mutanosib ravishda taqsimlanadi. Agar bitim tuzish paytida uskunaning bozor qiymati uning amortizatsiyalanmagan qoldiq 36 qiymatidan kam bo’lgan taqdirda, farq ijaraga oluvchining balansida zarar kabi aks ettiriladi. Ishlatishda bo’lgan uskunadan yangi qurilayotgan obyektlarni moliyalashtirish manbai sifatida foydalanish qaytariladigan lizingning muhim afzalligi hisoblanadi. Qaytariladigan lizing, bunda mol-mulk egasi uni bo’lg’usi lizingga beruvchiga sotadi, ko’pchilik holatlarda uning o’rnida tijorat banki chiqadi va bir vaqtning o’zida, ushbu mulkdan foydalanuvchi sifatida u bilan munosabatlarga kiradi va ushbu jarayonni quyidagi 1.3.2-chizma orqali ko’rib chiqishimiz mumkin: Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|