M Ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 1 5 0 MƏHƏMMƏd tagi siDQİ Ə s ə r L ə r I

tənbəllİK 
in san ın   v ü cu d u n d a b ir böyüK  m ərəzdir.  X asiy y ətlər  için- 
də 
tənbəllİKdən  və 
beKarlıqdan pis  xasiyy ət yoxdur.
M əsəli-m əşhurdur 
Kİ;

Tənbəl  adam  badam   у е т э к   is tə r,  am m a  sındxrmağı- 
n in   zəhm ətindən  qaçar.
Tənbəl  arm u d   ağacının  altın d a  uzam b,  -  ey  arm ud, 
gəl  ağzım a  düş  -  deyər.
B əziləri  bağçanı  suvarm aq  dərdindən  A llahdan 
yağış  is tə r.
M əlum unuz  olsun  Kİ,  in san ın   ə w ə lin c i  vəzifəsi  səy 
və  q n y rə td ir.  ÇünKİ  insan   çalışm aq ü çü n   y aran ıb d ır.  Pəs 
b u n a   görə  gərəK dir  о  qədər  him m ət  və  q eyrət  göstərəsi- 
niz  Kİ,  adınız  tənbəllər  cərgəsində  və Ьекаг1аг  d əftərin d ə 
adınxz 
zİKr 
olunm asın.
Tənbəl  və  qeyrətsiz  uşaq  necə  olur?  Tənbəl  uşaq 
səh ərlər  yerindən  gec  d u ra r.  ÇünKİ  çox  yeməyə  adət 
edibdir.  Necə 
k
İ, 
tənbəl  deyər:
-  V er  yeyim ,  ö rt y atım .  Gözlə  canım   çıxm asm .
Tənbəl  u şaq la r  y uxudan  oyanıb,  heç  b ir  iş  görməK 
fiK rin ə 
düşm əyib,  yenə  təzədən  y a ta r.  Elə  kİ,  g ü n   çıxıb, 
məKtəb 
v a x tı  Keçəndən  sonra  anası  gəlib  oyadanda  d u ­
m b   acıqlanıb,  yenə  heyvan  Kİmi  y a ta r.  Y uxudan  oya- 
n an d a  y e rin in   içində  b ir  gərnəşib  və  b ir  neçə  dəfə  əsnər. 
0   halətd ə 
məKtəb 
yadına  düşüb,  c ın lm ış 
və 
dağılm ış 
kİ- 
ta b la rın ı,  q aralanm ış  d ə ftə rlə rin i  və  q ey rətli  u şaq larm  
oxum ağını,  yazm ağını,  təzə 
Kİtablarmı, 
gözəl-gözəl  dəf- 
tə rlə rin i  xəyalm a  g ətirib   b ir  sa a ta  
Kİmi 
y e rin in   içində 
b aşın ı  və  can ın ı  qaşıyar.  TainKİ  d u ru b   əsnəyə-əsnəyə, 
gözlərin  o v uşd u ra-o v u şd u ra 
eşiyə  çıx ar.  Qayıdıb  evə 
d ax il  olanda  çayın  h azır  olm ağını  nəzərdə  tu tu b ,  salam  
verməK 
y ad ın d an   çıxar.  B unlardan  əlavə,  p a lta r  geyməyi 
b ir  sa a t  çəKər.  ÇüıiKİ 
Kəmərin 
açanda  a tıb   b ir  tərəfə, 
şalv ari'b örK Ü  
b ir  tərəfd ə,  corabı b ir  tərəfdə.
Belə  u şa q la rın   biqayda  işləri  və  b ifayda  əm əlləri 
deməK  ilə 
tÜKənməz, 
yazm aq  ilə  tam am   olm az.  Q eyrətli 
u şaq la r bu  azacıq sözlərdən  çox  m əlum at  h asil  edər.
O n  beşinci  i m l a  
ƏDƏBLİ  VƏ  TƏ RBİY Ə Lİ  U ŞA Q
İn s a n la   h e y v a n ın   tə f a v ü tü   y aln ız  sÖz  söyləmƏK  və 
n itq   c ə h ə tin d ə n   d ey il. 
ÇünKİ 
h ey v an   d a   in s a n  
Kİmi 
yey- 
ə r,  iç ə r,  y a ta r ,  d u r a r ,  y e riy ə r,  g əzər 
və 
y a ra n m a q d a   da

h ə r  İKİsi  b ərab ərd ir.  A ncaq  in san la   heyvanın  fə rq i  elm 
və  ədəb  ilə b ilin ir.
D oğrudan-doğruya,  in san iy y ətin   n işan əsi  tərb iy ə və 
ədəbdir.  Necə 
Kİ, 
elm siz  alim   meyvəsiz  ağaca  bənzər. 
Habelə  ədəbsiz  adam   d a  ru h su z  cism   Kİmidir.
Əlhəqq,  d ü n y a  və  ax irətd ə  in sa n ı  xöşbəxt  və  səa- 
dətm ənd  edən  və  zülm ət,  cəhalətdən  q u rta rıb ,  n u ri- 
m ərifətə  y e tirə n   elm və  ədəbdir.
O dur 
Kİ, 
ədəbli  və  tərbiyəli  u şaq la r 
h ə r   K ə sin  
ya- 
n ın d a  əziz  və  m əqbul  olur.
K eçən  günlərdə  mən  b ir  evdə  Əhməd  n am ın d a  b ir 
ədəbli  şa g ird   gördüm .  Q apıdan  d ax il  olub,  ədəblə  salam  
verib,  evin  aşağı  tərəfin d ən   ayaq  ü stə   d u rd u .  İzn   hasil 
edəndən  so n ra  əyləşib,  danışdığım ız  sözlərə  diqqətlə  qu- 
laq  a sırd ı.  Söhbət  tam am   olandan  sonra  b ir  neçə  m ətləb 
su al  eylədim .  H am ısına  m üvafiq  qayda  cavab  v erd i  və 
sual-cavab  əsnasında  «bəli-xeyir,  b u y u ru rsu n u z ,  ərz  edi- 
rəm , 
təşəKKÜrlərim 
v a r  Kİmi»  ədəbli 
Kəlmələr 
ilə  m ətlə- 
b in i  əda  ed ird i.  Sonra 
K İtabın 
açıb  M öhsünün  çu x asın m  
ə h v a la tın ı  elə  b ir  gözəl  su rə td ə   oxudu 
k İ, 
qulaq  a sa n la rı 
xoşnud  və  h ey ran   elədi.
Soruşdum :  -  M öhsün  nədir?
Dedi:  -  M öhsün  addır.
Dedim:  -  M öhsün 
Kİmdir?
Dedi:  -  M öhsün  oğlandır.
Dedim:  -  M öhsünün çuxası  nədəndir?
Dedi:  -  M ahutdan.
Dedim:  -  M ahutu  nədən  to x u y u rlar?
Dedi:  -  Y undan.
S oruşdum :  -  D ərzi 
K im d ir?
Cavab  verdi:  -  U stad d ır.
-  Necə  ustad ?
-  Libas 
(paltar)  tiKəndir.
Ə lhasil,  h ə r  b ir  sualım a  necə 
k
İ,  lazım d ır  cavab  ve- 
rəndən  so n ra  ona  m ərhəbalar  oxuyub,  a fə rin lə r  dedim . 
O ndan  so n ra  ayağa  d u ru b ,  gedib  о  b iri  otaqda  sabahKi 
d ə rslə rin i  h azırlam ağ a  və  vəzifələrin i  cabəca  etm əyə 
m əşğul  oldu.
In d i  belə  ədəbli  və  tərb iy əli  u şaq lard an   olm ağm ızı 
təm ən na və  arzu   eyləyirəm ,  oğlanlarım l

O n  a l t i n c i   i m l a
Ə D Ə B SİZ  VƏ  T Ə R B İY Ə SİZ  U Ş A Q
Ey  m ənim   ədəbli  və  tərbiyəli  şagirdlərim !  Bu  gün 
sizlərə 
t ə K İ d  
ilə  ta p şırıb   vəsiyyət 
e d i r ə m   K İ , 
həm işə biə- 
dəb  və  b itərb iy ə  u şaq lard an  
Kənar 
olasınız. 
ÇünKİ 
tər- 
biyəsiz  u şağ ın   m üsalıibəti  KÖmürə  bənzər.  H ərg ah   insa- 
n m   lib asın ı  y an d ırm asa  da,  q arald ır.
Biədəb  u şaq lard a  əsla  a r  və  nam us  olmaz.  BöyÜK 
və  KİçiK  tanım az. 
A ta  
və  anasım n  eh tiram ın ı  saxlam az. 
U stad   və  m üəllim inin  qədr  və  qiym ətini  bilm əz.  Elm  və 
tərb iy ən in   ləzzətini  anlam az.  G
ə
I
əcək
  g ü n lərin i  əsla  xəy- 
ala  gətirm əz. 
A v ara  və 
sərgərdan  adam lar 
K im i  K Üçələr- 
də  boş  və  Ьекаг  dolanıb,  əziz  öm rünü  qəflət  və  cəhalətlə 
sə rf  edər.  Böyüyəndən  sonra  öz-özünə  düşünüb,  -  ey 
vay,  zam anım   bühudə  yerə  tələf  olub 
Keçdi 
və  öm rüm  
nadanlıqla  zaye  oldu,  özümə  b ir  elm,  b ir  sənət  hasil  et- 
m ədim ,  -  deyib  peşm an  olur.  01  v a x t  peşm anlıq  da  fay- 
dasız  olduğundan  öm rünün bağisini  (qalam nı)  zəhm ət və 
m əşəqqət  ilə  Keçirir  və  xalq  içində  etib arı  olmayıb,  axır- 
da  çörəK  m öhtacı  olur.  B
ə
I
kə
,  elmsizlİKdən  və  sənətsiz- 
lİKdən  o ğ u rlu ğ a  və  yol  Kəsməyə  alışıb,  növ-növ  m əzəllət 
və  məzəmnıətə  və  cürbəcür  m ərarət  və  həlaKətə  düçar
olub,  ax ırd a  həbsxanalarda qahb  çü rüy ü r.
Belə  ədəbsiz  və  tərbiyəsiz  uşaqlar  ilə  heç 
k ə s  
müsa-
h ib ət  etm əz.  O nunla oyun  oynam aq istəm əz.
H an sı  m üəllim dir  Kİ,  tərbiyəsiz  u şağ ı  tə h sin   etsin? 
H an sı  a ta  və  an ad ır  Kİ,  biədəb  övladdan  ra z ı olsun? 
H an sı  x alq d ır  Kİ,  elm  və  tərbiyəsiz  u şağ ı  sevsin  və
m ədh  eləsin?
Ü m idvaram  
Kİ, 
gün-gündən  elm  və  tərbiyənin  təh- 
silinə  səy  edəsiniz.  Ədəb  və  Kamalat  əxz  etnıəyə  him nıət 
və  qeyrət  göstərəsiniz.  TairiKİ  belə  u şaq lara  bənzəınəyə-
siniz.
O n  y e d d i n c i   i m l a  
K İB R L İ  U ŞA Q L A R
BugünKÜ  dərsim izdə  sizlərə  Kİbrdən  bəhs  edəcəy- 
əm.  0   naşayistə  sifətin   barəsində  b ir  m ü x təsər  m əlum at
verəcəyəm .

K ibr  b ir 
s i f ə t d i r  
Kİ, 
i n s a n ı   d ü n y a  
və 
a x ir ə t d ə   z ə lil 
v ə   h ə q ir   e d ə r . 
K ibr 
s i f ə t i   h ə r   K əsd ə  t a p ıls a ,  y ə q in   o lu n u r  
Kİ, 
o n u n   h ə r g iz   in s a n iy y ə t d ə n   v ə   a d ə m iy y ə t d ə n  
bəhrəsi 
y o x d u r .
K ib rli  adam   odur 
k
İ, 
özünü  ham ıdan  a rtıq   sayıb 
və 
h a m m ı 
özündən 
ə k s İ k   h e s a b  
edər.
X udavənda!  K ibr  dediyim iz 
nə  çirKİn 
s ifə td ir.  Bu 
çirKİn  s ifə t  nə  pis  x asiy y ətd ir.  Bu  pis  x asiy y ət həqiqətdə 
b ir  mühlİK  m ərəzidir,
K ib rli  şa g irlə r  hərgiz  tərəqqi  edə bilm əz.  ÇünKİ  heç 
b ir  şey  bilm ədiyi  halda  özünü  alim   hesab  edər.  Söz  yox­
d u r 
özünü  alim   hesab  edən  həm işə  cahil  qalacaqdır. 
K ib rli  şa g ird lə rin   y erişi  ədəbli  şa g ird lə rin   y erişin ə  bən- 
zəməz.  K üçədən  gedəndə 
heç 
b ir 
kəs
İ 
saym az.  A ta  
və 
an ası,  qohum   və  əğrabası  və  sa ir  rnöhtərəm   şəxsləri  gö- 
rəndə  ayaq  ü stə  d u ru b ,  təzim   etməK  istəm əz.  Özündən 
fa ğ ır  və  biçiz  u şaq ların   söhbətini  və  m ü sah ib ətiıü   əsla 
özünə  rəv a  görm əz.  MəKtəbdə və  KÜçədə  özünü  ham ıdan 
a rtıq   sayıb,  özündən  kİçİk  və  aciz  u şaq la rı  döym əyə  və 
incitm əyə  cəsarət  eylər.  MəKtəb  y o ld aşları  ilə  oyun  oy- 
nam ağa  və  gəzməyə  və  o n lar  ilə  oxuşub-yazışm ağa  əbəda 
e tin a  etm əz.
Heç  b ir 
Kəsə 
etin a   etm ədiyi  h ald a  d ərsləri  sərasər 
səhv  olub,  dərs  əsnasında  oxuya  bilm əyib,  rən g i  təğ y ir 
tap ıb   qzzarar.  B u nu n la  belə,  u şaq lard an   xəcalət  çəKməy- 
ib,  öz-özündən 
K ü sü b , 
yoldaşları  ilə  ədavət  eylər.  Əgər 
şag ird lərd ən   b irisi  onun  təlim   şeylərindən  b irisin ə   əl 
v u rsa ,  g u y a  Kİ,  qiyam ət  qopar.  H əm işə  y an ın d a  o tu ra n  
y o ld aşların ı  (o  yana  çəKİl,  bu  yana  g et,  qolum a  dəymə, 
m əni  dindirm ə)  belə  nam ülayim   sözlər  ilə  n a ra h a t  eylər.
M əlum unuz  olsun 
kİ, 
belə  m ütəK əbbir  u ş a q la n  
heç 
K əs 
do st  tu tm a z .  A x ırd a  özünü  xalqın  nəzərindən  salıb, 
heç b ir  dərəcəyə və  m ərtəbəyə  nayil  ola bilm əz.
tn d i  bu  nam əğbul  və  nalayiq  sifətd ən   uzaq  olmağı- 
n ızı  tövsiyə  edirəm .  N adan  u şaq lara  əsla  oxşam adığım - 
za ü m id v a r oluram ,  nuri-didələrim !

O n   səKKİzinci  i m l a
K İB R S İZ   U ŞA Q
Ey  m ənim   x ey irx ah   şagirdlərim !  M üddəti-öm rünüz- 
də  həm işə  Kİbrdən  Kənar  olm ağınızı  surəti-m əxsusədə
sizlərə  v əsiy y ət  edirəm .
A rtıq  
üm idvar  oluram 
k
İ,  əsla bu  sifə tin   dövrü  bə-
rinə 
d o la n m a y a c a q s ın ız .  K ib r d ə n   i c t i n a b   etm əK   b a r ə s in -
də b ir b u   sözüm   də  qalıbdır.  Onu  da  deyirəm :
-  Torpaqdan  yaradılınış  insana  Kİbr  etməK  lazım
deyil.
MəKtəbimizin  Kİbrsiz  və  xoşəxlaq  uşaq larm d an   nə 
qədər  razı  və  xoşnudam .  Hələ  məKtəbimizdə  bəzi  uşaq- 
la r  v a rd ır 
Kİ, 
atası 
n ə  
qədər  desən  dövlətli  və 
m Ü K n ətli 
və  özü  təzə  libas  geymiş  və  cəmi  ləvazim atı  cabəcadxr. 
B ununla  belə,  yenə  heç  b ir  v a x t  yoldaşlarına  təfaKÜr 
edib  təşəxxüs  satm az.  Əsla  onların  ürəyin  sıxıb,  qəlbin 
incitm əz.  F əğir  və 
misKİn 
şagirdlərə  həmişə  him ayət  ey- 
lər.  MəKtəb  yoldaşlarından  hər b irisi  olsun,  onunla  oyun 
oynam aqdan  və  m üsalıibət  etməKdən  hərgiz  çəKİnməz. 
B \ y '
  yerə  yığışanda və  ya b ir  məclisdə  əyləşəndə  aşağı  tə- 
rə f  oldu,  y u x a rı  tə rə f  oldu  heç  əhvalına  tə fa v ü t  etməz. 
F a ğ ır  və  biçiz  qohum larının  və  qonşularının  evlərindən
ay aq   çəKməz.
Ə ldən-ayaqdan  düşm üş  x əstələrin   və  gözdən  məh-
ru m   olan  b içarələrin   əhvalını  ria y ə t  eylər.  H əm işə  Özü- 
nd-ən 
ƏKSİK 
b u lu n an lara   baxıb,  A llah  taalay a  həm d  və 
onun v e rd iy i  nem ətlərin  
şÜKrünü 
əda  eylər.
M ərhəba  olsun  nem ətşünas  şagirdlərə!  A fərin   olsun
Kİbrsiz  uşaqlara!
Əlhəqq belə  u şaq la rı tə h sin   etm əlidir.
O n  d o q q u z u n c u   i m l a
DOĞRUÇUL  U ŞA Q
D ünyada  gözəl  sifə tlə rin   ə w ə lin c isi  səd aq ətd ir.  Sə- 
daqət  in sa n   ü ç ü n  
b ir  
m ayeyi-istirahət  və 
b i r  
sərm ayeyi- 
səad ətd ir.  D oğrudan-doğruya  in san ı  dü n y a  və  ax irətd ə 
əziz  və  m öhtərəm   edən  diyanət  və  istiq a m ə td ir.  Doğru- 
lu q   b ir   s i f ə td i r   Kİ,  in s a n ın   n ic a tın a   v ə  sə a d ə tin ə   səbəb

olur. 
O dur 
Kİ, 
peyğəm bərim iz  Məhəmməd  ül-M ustafa 
(səlallah) buyurubdur:
-  N icat  doğruluqdadır.
Həmişə  doğru  danışan  uşaqlar  ata-an asın ın  yanında 
əziz  və  mÜKərrəm  və  m üəllim lərinin  nəzərində  m əğbul 
və  m öhtərəm   olur.  Bu  səbəbdəndir 
kİ, 
məKtəbdə  bədəx- 
laq  şag ird lərd ən   b irisi  m üqəssir  olanda və  ya  h ər  Kəsdən 
b ir  qəbahət  naşi  olanda  m üəllim   həmən  saat  о  əhvalatı 
doğruçu  uşaqlardan  təhqiq  eylər.
M üəllim lər  üm um   məKtəblərdə  tən əffü s  v ax tların - 
da  şagirdlərə  nəzarət  etməK  üçün  və  qəbahətlilərin  adla- 
rın   yazm aq üçün  doğruçu u şaq ları  təyin  eylər.
D oğruluğun  dünya  və  axirətdə  in san a  о  qədər  fay- 
dası  v a rd ır 
kİ, 
yazm aqla  q u rtarm az.  DeməKİə 
tÜKənməz. 
Çox  v a x t  ittifa q   d ü şü b d ü r 
kİ, 
dövləti  d iv an x an alard a  öz 
təqsirinə  iq ra r  edən  m üqəssirlərin  və  doğru  dan ışan   gü- 
nahK arların  bilm ərrə  təq sirin i  əfv  edib  və  günahından 
Keçiblər.
Bəh-bəhl  Maşallah!  Doğruçu  şag ird lər  b u   im la  dər- 
sini  nə  gözəl  meyl  və  rəğbətlə  y azarlar.  Hələ  yazandan 
sonra  necə  şövq  ilə  və  həvəslə  oxuyacaqlar!  MəKtəbdə 
oxum aqlarından  əlavə,  aparıb  evlərində  an a-an aların ın  
da  h ü z u ru n d a   da  Kamali-ədəblə  oxuyacaqlar.  Doğruçu 
u şaq ları A llah  ta a la   hifz  eyləsin!
Gələn  im la  dərsim izdə  yalançı  uşağ ın   əhvalından 
ziKr 
və bəyan  olunacaqdır.
t y i r m i n c i   i m l a
Y A L A N Ç I  U ŞA Q
Ey  m ənim   doğruçu  şagirdlərim !  In sa n iy y ətin   ə w ə - 
linci  vəzifəsi  yalan  danışm aqdan  pəhriz  və  ictiriab  et- 
məKdir.  M əbada-m əbada  yalançılıq  edəsiniz.  ÇünKİ  ya- 
lançı  A llahın  d ü şm ənidir.  D ünyada  yalançılıq  səbəbin- 
dən  çəKİlən  ziyanın  həddü-hesabı  yoxdur.  Y alançı  şəxs- 
lə ri  dilsiz  və  n itq siz  adam lara  oxşadıblar.  Necə 
Kİ, 
lal 
ad am ların   x alq  arasm d a  sözü və  söhbəti  y o x d u r.  Habelə 
y alan çı 
Kİmsənələrin 
də  sözlərinin  qədr  və  qiym əti  ol- 
m ad ığ m a  görə  dilsiz  adam lardan  heç  b ir  tə fa v ü tü   yox­
d u r.

Y alan  söz  sahibini  u ta n d ırır.  B ir  v a x t  o lu r 
k
İ, 
ya- 
lan ı  m eydana  çıx ar.  Heç b ir  ü z r  və bəhanə  g ətirə bilm əz. 
O dur  Kİ,  deyiblər:
-  Y alan  söz  b ir  qısa  örtüyə  bənzər.  Əgər in san ın  b ir 
səm tin i  ö rtərsə,  yenə  b ir  səm tiıü  açıq qoyar.
Y əqiniz  oİsun 
k
İ ,  
h ər  uşaq  yalançılığı  özünə  şü ar 
etsə,  d ü n ad a  b ietib ar  olub  və  ax irətd ə  rə s tig a r  olmaz. 
B u n lard an   əlavə  ata-an asın ın ,  qohum -əğrabasının və  sair 
do st və  a şin a la rın ın ,  xüsusən m üəllim lərinin  nəzərindən 
düşüb,  heç b ir  e tib a rı  qalmaz.
M əlum dur  Kİ,  h ə r  uşaq  yalançılıqda  şö h rət  tapsa, 
a x ırd a   onun  d o ğ ru   sözü  də  inanılm az.  Necə 
k İ ,  
məsəli- 
m əşh u rd u r:
-  Y alançının  evi  yandı,  am m a heç b ir 
kəs
 
inanm adı.
M əgər  о  heKayət  yadm ızdan  çıxıbdır?  B ir  g ü n   b ir
Kəndin  y ax ın lığ ın d a  b ir  cavan  oğlan  qoyun  o ta rırd ı. 
B irdən-birə  yalandan vəhşətlə  səsləndi:
-  A y  aman!  Ay  dad!  Ey  cam aat,  qurd!  Gəlin,  qoy- 
m ayın,  q u rd   gəldi,  q u rd   gəldi.
K ənd  əhlindən  b ir  neçəsi  təcili  ilə  h ə r  b iri  b ir  dəy- 
ənəK  tap ıb ,  gəlib  görd ülər 
k
İ, 
heç b ir  şey  yoxdur.
İttifa q ə n   b ir  gün  həm in  yerdə  b ir  q u rd   heybət  ilə 
gəlib  s ü rü n ü n   içinə  g ird i.  Biçarə  oğlan vəhşətlə  səsləndi:
-  A y  h aray ,  ay  dad!  Qurd,  q u rd .  Ey  cam aat,  gəlin, 
qoymayın!
K ənd  əhli  belə  xəyal  elədilər 
k
İ, 
yenə 
Keçən 
gün 
Kİmi  y alan d an   ç a ğ ın r.  Heç  b irisi  onun  fəry ad   və  naləsi- 
nə  qulaq  verm əyib,  h aray ın a  getm ədilər.  Zalım   q u rd   bi- 
nəvanm   q o y u n ların ın   b ir  neçəsini  y aralad ı.  M əlum   deyil 
Kİ, 
o ^lan ı  da  tələf  etdi,  ya yox.
İn d i  ü m id v ar  oluram  
Kİ, 
bu  qissədən  b ir  hlssə 
g ö tü rü b ,  m ütənəbbeh  olasm ız.  Əlbəttə,  dün yad a  xöşbəxt 
və  səadətm ənd  və  üğbada  əziz  və  ərcüm ənd  olm aqdan 
ö trü   əsla  yalan  danışm ayıb  və  yalançı  ad am ların   dövrü 
b ərin ə  dolanm ayacaqsınız.  Çühkİ  in sam   dərəceyi-Kam ala 
və  payeyi-səadətə  y etirən   sədaqət və  ra stg u lu q d u r.

İ y i r m i   b ir in c i  i m l a
Z İR Ə K   VƏ  H U Ş Y A R   U ŞA Q
B ir  məKtəbin  üm um   şa g ird lə rin in   içində  ham ıdan 
a rtıq   zirəK  və  h u şy ar  olm aq  nə 
böyÜK 
səad ətd ir.  Öz 
fəhm   və  fə ra s ə ti  sayəsindən  x alq  arasm d a  zİK ri-xeyr  ilə 
yad  olunm aq  nə  gözəl  n em ətd ir.  H u şy ar  u şaq la r  sin n   he- 
siy y ətin d ən   nə  qədər 
kİçİk 
o lsalar  da,  yenə  aqilanə  hə- 
rəK ətlərinin  səbəbindən  və  pəsəndidə  x ü lq lə rin in   cəhə- 
tin d ən  
öz 
həm cinslərindən 
təm iz 
tapıb  və  həm sinnlərinin 
dərəcəsindən  tərəqqi  edib,  ali  m ərtəbələrə  y e tişirlə r.
tnd i 
m əK təbim izdə 
sizlərə  uşaqlar  nişan  verə  billəm  
Kİ,  onlar  ham ısı  bir  tarixdə  və  bir  m üəyyən  vaxtd a  məK- 
təbə  daxil  olub,  ol  vaxtdan  indiyə  Kİmi  həm işə 
dərsə 
ça- 
lışıb,  təh silə  davam  edirlər. 
O nlarm  
bəzilərinin 
sin n ləri 
nə 
qədər  az 
olm uş  olsa 
da,  amma  zirəK 
və 
huşyar  olmaq- 
larına  görə  İKİnci  sin ifin  
İKİnci 
şöbəsinə  Keçiblər. 
Am m a 
bəziləri  özləri  böyÜK  və 
sin n ləri 
artıq 
olm uş  olsa 
da, 
ye- 
nə  birinci  sin ifin   birinci  şöbəsində  tənbəUİK  və  Kəsalət 
ilə  va x tla rın ı  zaye  etməKdədirlər.
H u şy ar  u şaq lard a  həm işə  b ir  şövq  və  həvəs  və  b ir 
m əxsusi  zehn 
və 
zəKavət  v a rd ır 
k
İ,  o n u n  
v asitəsilə 
məK- 
təbə  getməKdən,  oxuyub-yazm aqdan,  təlim   və  tərbiyə 
h asil  etməKdən  b ir  sa a t  qafil  olm azlar.  O dur  kİ,  belə 
u şaq la r  Kamilən  bu  m ətləbi  anlayıblar  kİ,  məKtəbə  get- 
məKdən  m aqsud  n əd ir  və  elm ü  tərbiyə  nədən  ib a rə td ir.
D ünyada 
bİK am al 
və  bisavad  ad am lar  nəyə  lazım- 
d ır?  Hələ  b u n la rd a n   əlavə  a ta -a n a la rın m   ita ə tin i  və 
m ü əllim lərin in   e h tira m ım   və  alim lərin  və  m öhtərəm  
şəx slərin   h ö rm ətin i  vacib bilib,  o n lara  xidm ət  və  məhəb- 
b ət  etməKdən  heç  b ir  v a x t  g eri  d u rm azlar.  H uşy ar 
u şağ ın  
h a l 
və 
hərəK əti, 
zehn 
və 
zəKavəti,  x ü su sən  
ləhc- 
eyi-q iraəti 
v ə   bəİKƏ,  c ə m i 
xasiyyəti  sa ir  u şaq lara  bənzə- 
məz.
Ü m idvaram  
k
İ, 
bugünKÜ  dərsim izdə 
zirəK 
və 
h u şy a r  u şa q la rın   im lalarm d an   heç  b ir  səhv  və  y an lış  ta- 
pılm ayacaqdır.

l y i r m i   İKİnci  i m l a
K Ə LLƏ G IC  VƏ  BƏ D H A V A   U ŞA Q
Ф
Ey  m ənim  
z i r ə K  
və  h u şy ar  şagirdlərim !
H ərg ah   siz 
diqqət 
ilə  d ü rü s t  m ütəvəcceh  olasınız, 
bu  addan 
və  bu  Kəlmədən  m əlum unuz 
olacaqdır 
k İ ,  
k ə I -  
ləgic  və 
bədhava  uşaq  Kİmdir 
və  necə  olur. 
Ümidvaram 
K İ ,  
b u  
məKtəbdə 
belə  bihuş 
və  bədhava  uşaqlardan 
ta- 
pılm asın.  H ərg ah  b ir  nəfər  və 
İKİ 
n əfər  də  olsa. 
İnşaalah 
o n lar  da  yavaş-yavaş  bu  adəti  və 
b u  
x asiy y əti 
tərK  
edə- 
cəKİər.
B ədhava uşaq  necə  olur?
B ədhava  u şağ ın   yerişi  in san   yerişinə  oxşam az.  Ba- 
x ışı  və  sa ir 
hərəKat 
və 
səKənatı 
in san lıq   dairəsindən 
b ilm ərrə  x aricd ir.
B ədhava  uşaqda b ir  h alət  m ülahizə  o lu n u r 
k İ ,  
məa- 
zallah!  Bu  qism   u şaq lar  ax ırd a  ya  dam dan  və  ya  divar- 
dan  y ıx ılır  və  ya  suda  boğulur,  ya  odda  yan ar,  ya  quy- 
uya  d ü şər.  YainKİ  sa ir  b ir  m üx atirəy ə  r a s t  gəlib  həlaK 
olur.  Belə  u şaq ların   h alətlərin i  tə q rir  və  bəyan 
etməK- 
dən  dilim   acizd ir.  İndi  bilm irəm   aya  onun  corabı  tərs 
geym əyin  deyim , 
yainKİ 
başm ağı  dəyişİK  salm ağın,  ya 
şalv arsız 
məKtəbə 
gəlm əyin,  ya  gecə 
börKÜ 
başında 
qalm ağın  deyim ?
B u n lard an   əlavə  elmi-hesab  dərsində  «üçü  beşdən 
çıxanda  neçə  qalır?»  sual  olunanda  birdən-birə  vəhşətlə 
fİK İrsiz 
ayağa  d u ru b   «dörd  qalır»  deyib,  cavab  verm əyin 
deyim .
Hələ  bədhava  uşaqdan  növ-növ  qəribə  h a lə tlə r  gö- 
rü n ü r.  M əsələn:  Qələmdən,  qələm təraşdan  və  ya  sa ir  tə- 
lim  
şeylərindən  b irisin i  görərsən 
Kİ, 
şid d ət