M əsləhətçi: C. Q. Nuriyev. Elm V ə Təhsil Mərkəzi «Təfəkkür»

102 

---

III FƏSİL 
AZƏRBAYCANIN GÖMRÜK XİDMƏTİ BAZAR 
.. İQTİSADİYYATI ŞƏRAİTİNDƏ 
|0 
^\o %,
3.1. 
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ GÖMRÜK XİDMƏTİ 
VƏ FİSKAL VERGİLƏRDƏ ONLARIN ROLU 
Az
ərbaycan beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sisteminə aktiv 
daxil olmaq üçün geniş potensiallara malikdir. Ölkədə həyata 
keçirilən iqtisadi islahatlar, inzibati idarəetmə metodlarından 
bazar iqtisadiyyatına keçid, xarici iqtisadi əlaqələrin İiberallaş- 
dınlması sosial-iqtisadi inkişafın sürətlənməsində mühüm rol 
oynayır. 
Sovet 
hakimiyy
əti illərində Azərbaycan SSRİ-nin 
t
ərkibində olduğundan onun müstəqil gömrük xidməti 
olmamışdır. Bununla yanaşı, respublika ərazisində SSRİ-yə 
m
əxsus gömrük orqanları fəaliyyət göstərirdi, idxal-ixrac 
əməliyyatlarına nəzarət İttifaq orqanları tərəfindən yerinə 
yetirilirdi. 
Az
ərbaycanda dövlətimizin əsas atributlarından olan 
müstəqil gömrük xidmətinin yaradılması dövlət müstəqilliyi 
n
əticəsində mümkün olmuşdur. Gömrük orqanları ölkənin siyasi- 
iqtisadi müstəqilliyinin, daxili bazarın qorunmasında, iqtisadi 
t
əhlükəsizliyinin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. 
Az
ərbaycanın 
dünya 
iqtisadiyytına 
inteqrasiya 
olunmasında, 
idxal-ixrac 
əməliyyatlarının 
tənzimlənməsi 
say
əsində hüquqi baza yaranmış, bir sözlə, xarici iqtisadi 
f
əaliyyətin tənzimlənməsi üçün Milli Məclis tərəfindən müvafiq 
qanunlar q
əbul 
103 

---

/ 
edilmiş, prezident fərmanları imzalanmış, sərəncamlar verilmiş, 
Respublika Nazirl
ər Kabineti tərəfindən müvafiq normativ-hüquqi 
s
ənədlər qəbul olunmuşdur. 
İqtisadi tədqiqatlar göstərir ki, gələcəkdə Azərbaycanın 
iqtisadi inkişafı iqtisadi əlaqələrdən çox asılı olacaqdır. 
Az
ərbaycan coğrafi ərazisinə görə siyasi və iqtisadi münasibətlər 
m
ənafelərinin kəsişmə nöqtəsində yerləşir. Ona görə də, gömrük 
n
əinki iqtisadi, eyni zamanda siyasi əhəmiyyət kəsb edir. 
Respublikamızın 
daxili 
bazarını 
qorumaq, 
idxal-ixrac 
əməliyyatlarına nəzarət isə iqtisadi suverenlik və bu suverenliyin 
t
əhlükəsizliyinə təminat, ümumilikdə isə gömrük siyasətinin 
reallaş- dırılmasında Azərbaycanın gömrük orqanları üzərinə 
böyük məsuliyyət düşür. 
Göründüyü kimi, artıq milli gömrük orqanları sistemi 
formalaşmış və bu sistem Azərbaycan Respublikası Dövlət 
Gömrük Komitəsi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Gömrük 
Komit
əsi, Xəzər Dənizində Azərbaycan Respublikasının İqtisadi 
M
ənafeyinin Mühafizəsi İdarəsi, 2 ərazi Baş Gömrük İdarəsi, 12 
göm- rükxana, 1 xüsusi təmayüllü enerji gömrükxanası, 1 Aksiz 
Gömrük Postu, 47 gömrük postu, Tədris Mərkəzi, Mərkəzi 
Laboratoriya, «Azərterminalkompleks» Təsərrüfat Hesablı Xarici 
İqtisadi Birlik və s. struktur vahidlərdən ibarət olmaqla əsas 
funksiyalardan birini - 
fiskal funksiyaları yerinə yetirir. 
Gömrük Məcəlləsinə görə bu funksiyalara aşağıdakı 
gömrük ödənişləri, gömrük rüsumları, aksizlər, əlavə dəyər 
vergisi y
ə digər ödənişlərin alınması daxildir.”