M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

c p = X
S i c p i
v a c p = X
S i c v i •
1=1
i=l
A ra la sh m a n in g h ajm iy issiqlik sig'im i:
n 
n
cv = yL ri cv
va 4 =
cct- 
i = l
i = l
A ra la s h m a n in g m o ly a r issiqlik sig'im i:
и 
n
ЦСр = Xn ЦСр va ЦСУ = Xn
i = i
i = l
M asala. 
c=const d eb h iso b lab , k islo ro d n in g b o sim i va hajm i 
o 'z g a rm a g a n d a g i h a jm iy issiqlik sig 'im in i aniqlang.
Yechish: 
Ikki ato m li g a z la r uch u n : 
цСр=20,93 Kj/kmol • К 
цср-2 9 #31 k j/k m o l • К
D em ak , с ' = - ^ = ^
= 0,934 kj/m 3.
^ Р
29,31 
p " 22,4 ~ 22,4
c„ =
= 1,308 llj/m K.
17
2 0 1
^
А /
A lisher N avoiy 
nomidagi 
O ’zbekiston MK

---

7-§. T erm od in am ik jarayonda ish v a is s iq lik m iqd ori
T ash q i m u h itn in g o 'z a ro ta 's iri n a tija sid a jism n in g h o la tin i 
o 'z g a ris h i te rm o d in a m ik ja ra y o n d eb atalad i.
M u v o z a n a t h o la td a g i jism deb, u n in g h a r b ir n u q ta s id a b o si­
m i, h a ro ra ti va h ajm i (P, 
T, v)
v a b o sh q a fizik x u su siy a tla r b ir xilda 
b o 'la d ig a n h o la tg a aytiladi.
A g a r silin d rd a g i g az p o rsh e n y o rd a m id a siq ilg a n d a yoki 
k e n g a y tirilg a n d a , ishchi jism s ilin d r h a jm in in g h a r q a n d a y n u q ta ­
sid a h a ro ra t v a b o sim h a r xil b o 'la d i - b u h o la t n o m u v o z a n a t h o ­
la t d ey ilad i.
T e rm o d in a m ik jara y o n la rd a jism lar b ir-b irla ri b ila n e n e rg iy a
a lm a sh ad i, b u n in g n a tija sid a b ir jism n in g e n e rg iy asi k o 'p a y a d i, 
b o sh q a sid a k am ay ad i.
Ja ra y o n la rd a jism e n e rg iy asi ikki xil u s u ld a b ir jism d an ik­
kinchi jism g a o 'tis h i m u m k in .
Birinchi usul:
b u n d a issiq jis m d a n u n g a n isb a ta n so v u q b o 'lg a n
jism g a e n e rg iy a o 'ta d i. Bu u s u ld a g i e n e rg iy a n in g m iq d o ri issiqlik 
m iq d o ri d e y ila d i va o 'tis h u su li - e n e rg iy a n in g issiqlik fo rm a sid a
u z a tilish i d e b atalad i. Issiqlik Q b ila n b elg ilan ad i, / d a o 'lch a n a d i.
Ikkinchi usul:
ta sh q i b o sim ta 's irid a jism o 'z in in g h ajm in i 
o 'z g a rtira d i. Bu u s u l e n e rg iy a n in g ish fo rm a sid a u z a tilis h i d e y i­
la d i v a u z a tila d ig a n e n e rg iy a n in g m iq d o ri ish d e b ata lad i. Ish
L
b i­
la n b elg ilan ad i, / d a o 'lch a n a d i.
U m u m iy h o lla rd a e n e rg iy a b ir p a y td a h a m issiqlik fo rm a sid a
h a m ish fo rm a sid a u z a tila d i.
1
k g ishchi jism n in g ishi - so lish tirm a ish b o 'la d i va u L b ila n
kj
belg ilan ad i.
; issiqlik m iq d o ri esa - so lish tirm a issiqlik m iq-
м
d o ri b o 'la d i va u ^ b ila n b elg ilan ad i,
i > 8 j
G a z n in g b a ja rg a n ish in i hisoblash:
Ish n in g ifo d asin i k o 'rib ch iq ish u c h u n 1-2 ja ra y o n d a gaz 
hajm ini o 'z g a ris h in i k o 'rib chiqam iz.
18

---

H ajm n i cheksiz kichik o 'z g a ris h id a cheksiz kichik ish 1 
kg
gaz 
u c h u n :
dl = pdv
(25)
G a z n in g
V\
d a n
v2
g ach a hajm o 'z g a ris h id a b aja rilg a n ish:
v2
1=
J
pdv
*1
k]
Л .
(26)
2-rasm. 
P -V
diagramma.
P - V
d ia g ra m m a d a g i 1-2-3-4-1 y u z a b ajarilg an ishga te n g v a b u
d ia g ra m m a ishchi d ia g ra m m a d ey ilad i. G a z n in g b a ja rg a n ishi h o ­
lat fu n k siy a si b o 'la o lm ay d i. G a z n in g k e n g a y ish id a
dv >
0 b ajaril­
g a n ish / > 
0
m u sb a t, to ra y ish id a
dv <
0
b a ja rilg a n ish / < 
0
m anfiy, 
a g a r hajm o 'z g a rm a sa , 
1=0
ga te n g b o 'la d i, y a 'n i bajarilm ay d i.