M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

42-§. V=const bo'lg a n d a issiq lik k eltiru vch i sik l
Real p o rsh e n li d v ig a te lla rn in g ish in i tek sh irish n i s ilin d rn i 
ich idagi p o rsh e n n i h o latin i o 'z g a ris h in i k o 'rsa tu v c h i d ia g ra m m a ­
d a n fo y d ala n ila d i. Bu d ia g ra m m a in d ik a to r d eb a ta lu v c h i asbob 
y o rd a m id a o lin g a n i u c h u n u n i in d ik a to r d ia g ra m m a d eb atalad i. 
29-rasm d a o 'z g a rm a s h a jm d a y o q ilg 'in i tez y o n ib b o 'lu v c h i sikli 
k o 'rsatilg an .
H a jm o 'z g a rm a g a n d a issiqlik k eltiru v ch i d v ig a te ln in g ideal 
siklini d ia g ra m m a k o 'rin ish i q u y id a g ic h a b o 'la d i.
32-rasm . V =const b o 'lg a n id a is s iq lik k e ltiru v c h i lY D n in g in d ik a to r
d ia g ra m m a s i
3
92

---

Bu sikl ik kita izo x o ra v a ik kita a d ia b a ta d a n ta sh k il to p g a n
b o 'lib , ideal g az b o s h la n g 'ic h p a ra m e trla ri P lz 
Vi
v a 
b ila n 1-2 
chiziq o rq ali a d ia b a tik 2 n u q ta g a c h a siqiladi. S o 'n g ra 2-3 chiziq 
o rq a li ishchi jism g a issiqlik ^ k eltiriladi. 3 n u q ta d a n b o sh la b 3-4
c h iz ig 'i b o 'y la b ishchi jism k e n g a y ad i, s o 'n g ra 4-1 izo x o ra o rq ali 
q
2
issiqlik olib ketiladi.
Bu s ik ln in g x a ra k teristik asi b o 'lib , to ra y ish koeffitsiyent e = —
33-rasm . a - v = c o n s t b o 'lg a n id a is s iq lik k e ltiru v c h i s ik ln in g
P - v
d ia g ra m m a si; 
h - v -
c o n st b o 'lg a n id a is s iq lik k e ltiru v c h i 
s ik ln in g
T -s
d ia g ra m m a s i
93
p
v a b o sim n i o sh irish d a ra jasi X = — h iso b lan ad i.
a

---

S h u s i k l n i n g f o y d a li is h k o e f f its iy e n tin i a n iq la y m iz .
4 i '
(161)
b u y e rd a , 
c\\ -
k e ltirilg a n issiqlik m iq d o ri; 
cj
2
 -
olib k etilg a n issiqlik m iq d o ri.
K eltirilgan issiqlik m iq d o ri z:
“
cv
(T3 - T2) 
(162)
O lib k etilg an issiqlik m iq d o ri / esa:

2
 = cv ( T 4 - T l)
(163)
T erm ik FIK:
(164) te n g la m a d a g i Тг, T3i T4 h a ro ra tla m i an iq lay m iz. 1-2 adi- 
b a tik jara y o n b o 'lg a n i uchun:
Ji_
_ / 
q - i
Ta
(165)
b u n d a n ,
T2 = T, ek-i 
2 -3 izoxorik ja ra y o n b o 'lg a n i uch u n :
b u n d a n ,
(166)
(167)
T3 = T2 • X = TjE^-1 • X 
3 -4 a d ia b a tik jara y o n b o 'lg a n i uchun:
T4 
Уо l. 1 
У-i
(168)
1
(169)
T j 
y 4 
y l
£fc-1
b u n d a n ,
T4=T1 Ek- 1 . X - l r = T1 X
(170)
94

---

h a m m a to p ilg a n q iy m a tla m i FIK ifo d a sig a q u y ish b ila n q u y id a g i- 
n i hosil qilam iz.