M muxamedova


səhifə17/237
tarix13.12.2023
ölçüsü
#174868
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   237
Muxamedova M. Me\'morchilik asoslari

Kesimlar
32 
.


Faxverkli konstruksiyaiar
Zamonaviy yog'och qurilmalar karkas konstruksiyasiga ega. 
Tashqi devorlar bunda o‘zida karkasni mujassamlashtiradi, ular vertikal 
brus-stoykalardan, gorizontal aloqalardan tashkil topgan. Karkas 
elementlar oraligidagi bo‘shliq tashqi va ichki tomonlama isituvchi 
mato bilan qoplanishi kerak,
Faxverkli konstruksiyaiar. Karkas yog‘och konstruksiyalarda 
o‘rta asrdan boshlab foydalanila boshlangan. Ko‘pgina g‘arbiy 
Yevropaning davlatlarida haligacha eski qurilmalami kuzatish 
mumkin. Ular tashqaridan bruschatkali karkas gisht bilan to‘ldirilgan 
ko‘rinishda boigan. Bu sistema faxverk nomini oladi. Ayrim hollarda 
gisht bilan qoplanish ustidan shtukaturkalanadi. Angliyaning ko‘pgina 
eski uylarida yog‘ochli karkas yuqori sifatli dubdan ishlangan. 
Konstruktiv jihatidan tashqari dekorativ ahamiyatga ham ega boigan 
murakkab naqsh mavjud boigan.
Zamonaviy qurilish konstruksiyaiar. Ko‘p asrlar davomida 
qurilish amaliyotida uchraydigan gishtli va yog‘och konstruksiyaiar 
yuqori o‘rinda turgan. Gishtli texnikaning asosi o‘rta asrlardayoq 
ishlab chiqilgan. Hech qanday o‘zgarishlarsiz bizning davrimizgacha 
yetib kelgan. Ayni damda qurilish ishlarida haqiqiy inqilob boimoqda. 
Qurilishda jadal xom ashyolarning beton, temirbeton, alyumin, 
plastmas, shishaning yangi turi ishlab chiqarishda texnik tomonining 
o‘sishi,asosiy qurilish texnikasini qaytadan ko‘rib chiqishga olib keldi.


Yaqin davrlargacha ham qurilish kelib chiqishidan ibtidoiy 
xarakterga ega bo‘lgan bo‘lsada, barcha jarayonlar inson mehnatiga 
asoslangan. Hozir esa juda katta o‘zgarishlarga ega bo‘lib, ishlab 
chiqarishda o‘ziga xos turli tumanliklarga aylangan binolaming asosiy 
yirik qismlari maxsus zavodlarda va uy qurilish kombinatlarda ishlab 
chiqarish, qurilish joyining o‘zida qismlami montaj qilinadi.
Bino konstruksiyasini ko‘tarib turuvchi asosiy xomashyolar -
beton va asosan temirbeton bo‘lib, temir poMatlar bilan narxi jihatidan 
ham, uzoq saqlanishi va mustahkamligi bilan ham qolishmaydi. 
Zamonaviy qurilishda qoilaniladigan beton turli ko‘rinishlarga ega, 
ular - shlakobeton, gazobeton, penobeton, keramzitobeton va 
boshqalar bo‘lib, bir - biri bilan tarkibi, qanday xomashyolar 
ishlatilganligi bilan farq qiladi. Yirik ishlab chiqarish va ommaviy 
binolar qurilishida karkas sistemasi ko‘p qoilaniladi. Karkas metaidan 
yoki ko‘pincha temirbetonlardan yaratiladi.Vertikal tirgovuchlar va 
gorizontal balkalar ora!ig£idagi bo‘shliq binoni tashqi omillardan 
saqlovchi u yoki bu xomashyolar - beton bo‘ laklar, ko‘pincha g‘ ishtlar 
bilan to'ldiriladi.


Ayrim hollarda zamonaviy me’morchilikda binolarga butunligicha 
yoki boiak-bo‘lak qilib shisha “ko‘ylak” kiygiziladi - ulami shisha 
bilan qoplanib, qavatlari karkas bilan mustahkamlangan nozik qovur- 
g‘alarga qotiriladi. Agar bino tashqarisida turgan bo‘lsa, tekis shisha- 
ning yuza qismidagi qavatlararo, tomlar, zinalar, to‘sinlami ko‘rish 
mumkin.
Hozirgi paytda uy - joy qurilishida yirik elementli konstruksiya 
sistemasining to‘rttasi qoilaniladi: yirik blokli, yiriktoshli, karkas- 
panelli va hajmli bloklar sistemasidir.
Yirikblokli sistemada tashqi va ichki kapital devoriar yirik bloklar- 
dan taxlanadi, ular katta beton toshlaridan iboratdir. Har bir qavatga 5- 
4-3 va hatto 2 qator tosh to‘g‘ri keladi. Bunday taxlash usuli beshli- 
to‘rtli-uchli va ikki qatorli deb nomlanadi. Ayni paytda betonlar bilan 
birga alohida g‘ishtlardan zavodning o‘zidayoq tuzilgan g‘isht bloklar 
qoilaniladi.
Tabiiyki, yirik bloklaming qoilanilishi qurilishni mexanizatsi- 
yalashga, bino yaratilish muddatini qisqartirib, arzonlashishiga imkon


beradi. Yanada mukammal konstruktiv sistema panel va karkas paneii- 
dir. Yirik panel sistemasi kelib chiqishi yirik blokdandir.
U o‘zida xuddi bir qatorli yirikblokli konstruksiyani mujassam 
qiladi. Panel bu - butun bir oddiy xonaning balandligi bir qavat va 
kengligi hajmdagi devor “bo‘Iagi”dir, ayrimlarida esa oynali teshiklar 
mavjud. Panellar faqatgina tashqi va ichki devorlar uchun emas, balki 
panel tomlar uchun ham boiadi. Bunday panel taxminan bir xonani 
yoki yarmini yopishga qodir bo‘ladi. Bino qurilishida yirik panellar 
aniq element hisobiga ko'ra montaj qilinadi25.
Karkas - panel inshootlar yirik panellardan asosiy og‘irlik panelga 
tushishi bilan emas, bo‘shliq karkasga tushib, ular balka va ustunlardan 
iboratdir. Panellar ham shu karkasga mahkamlanadi va u ichki 
xonalami bir-biridan ajratadi, ulaming hammasini ko‘chadan ajratib 
turadi. Turli xildagi konstruksiyalardan yuqori deb nomlanuvchi 
variantlami qo‘llash mumkin. Masalan, ichki karkasli panel tomlar va 
monomentli tashqi devorlardan iborat. So‘nggi yillarda hajmli bloklar 
yordamida turar joy qurilishi boshlanadi. U o‘zida butun xona yoki 
oshxonani tashkil qilib, ular butunlay zavodda terib chiqilgan va 
qurilish maydonchasida kuchli kranlar yordamida o‘matilgan .
Bulaming barchasi qurilishni qisqartirib va arzonlashtiribgina 
qolmay, uni sanoatlashtirgan, ammo uning texnik qiymatini oshirishga 
sharoit yaratgan. Keyinchalik zavod asosida binolaming hatto miqdor- 
dagi qismlarini yaratishga erishiladi. Albatta bunday qurilish metodlari 
uning rejali metodlarini o‘zgarishiga olib keladi. Sanoatlashishda uylar 
qurilishida asosan induvidual emas, tipli proyektlarda asoslanadi. 
Bunday proyekt bir emas ko‘pgina binolar qurilishi uchun qoilaniladi. 
Hamma davrlarda me’moriy - konstruktiv elementlardan biri bostirma 
tom yopish boigan. Temirbetonlar me’moriy munosabatda favqulodda 
turli xil tom yopishdagi konstruksiyalar - yengil, mustahkam va 
tejamkorlikni yaratishga imkon beradi. Hozirgi davrda qovurg‘asimon 
temirbeton tomlar bilan bir qatorda - ikkinchi darajali ustun balkalar 
bilan, balkasiz temirbeton o‘zida ingichka balkasiz pilita - plastinkani 
aks ettiruvchi usuldan foydalanadi. Ular qo‘ziqorin ko‘rinishidagi 
kapitelli ustunlarga tayanadi. Ko‘p hollarda katta bo'shliqli binolar 
romli konstruksiya bilan yopiladi va “P” ko‘rinishidagi ravoq 
ko‘rinishida boiadi.


Zamonaviy me’morchiiikda ingichka devorli gumbaz qatlamlarini 
keng tarqalishiga ega bo‘lishadi. Uning qalinligi ayrim hollarda 8-10 
smdan oshgan. Bo‘shliq qobig‘ida turli xil kombinatsiyalar qoilaniladi. 
Oradagi bo‘shliqda turli usullar qo‘llaniladi. Ayrim hollarda zamonaviy 
binolarda tekis temirbetonli gumbaz tomlami uchratish mumkin. 
Diyametri 40 metrga ega bo‘Igan. Qiya chiziqli temirbeton paneldan 
tashkil topgan gumbazni misol qilish mumkin. Bu gumbaz og‘ma 
chiziqli temirbeton panellardan iborat. Qoplamalarning vantoviy 
kostruksiyalari juda qiziqarlidir. Bu konstruksiyada tomlar po‘lat 
troslarga ilinib, ular temirbeton arka tepasida joylashadi-Zamonaviy 
konstruksiyalardan foydalanish me’morlar uchun mardona va ifodali 
kompozitsion yechimlarga erishishga imkoniyat yaratadi26.
Glossariy
Роу -1. Poydevor. Eng quyi va eng keng devor qismi. Yarmi yer 
tagiga kirgan qatlam. 2. Devor pastidagi qalinlashtirilgan qism. 3. 
Ustunning eng pastki qismi. U asosiy qismdan kengroq bo‘ladi27
26
The popularity o f steel buildings has increased over the years. This type of construction has always beat popular 
for commercial and heavy use buildings, but now it is often found in homes, apartments and retail outlets. The benefits 
of steel construction include design, construction and durability factors. Here are scene specific ways in which steel
will provide a better choice for your next construction project. Buildings constructed o f steel are more cost effective 
in two ways. The initial cost of the steel is comparable to traditional framed buildings. Other building materials such 
as concrete, brick or stone can be even more expensive than steel. Another way that you save money with buildings
o f steel is in their durability. With steel framing, you never need to replace studs due to termite damage. Steel doesn’t 
get dry rot and doesn't warp or twist in the way that timber can. Steel framing is not subject to splitting and cracks that 
can affect buildings framed in the traditional way. Buildings o f steel usually don’t use conventional erection methods. 
The framework of the building is bolted or welded in place and a skin is placed over the framework. The insulation 
and interior finishing proceeds in much the same manner as would be done with traditional construction methods. 
Because many steel buildings are pre-engineered, they arrive at the building site as a complete package. Experienced 
builders can put up an engineered building quickly. Typically, the structure is designed to be in compliance with local 
building codes, so there is less downtime while waiting fa* building inspectors to 
arrive
and inspect completed portions 
of the building. Steel structures axe mors versatile than traditional buildings. They are often designed as units that can 
be adjusted as needs change. You can expand the size o f die building even after the structure is in place. Just add 
additional framework and mere panels to cover the increased wall space. ТЫ basic structure may be added to, shrunk 
and redesigned into a different floor plan if needed. A steel structure could be moved to a different location if 
necessary. Structurally, steel is stronger than timber. This makes it possible to create buildings that are larger or taller 
without additional structural support Steel construction is better able to withstand the forces o f nature. Steel will stand 
up to hurricane force winds, to heavy snowfall and to earthquakes in many instances. It can stand through conditions 
that would саше a wooden framed building to collapse. Every time steel is used in a building, a tree is saved. Whether 
the structure 
is
original construction or is a remodeling project, you can be sure that an engineered steel structure is 
easier on the environment Timber is a diminishing resource in the world, but steel is renewable. Steel buildings are 
attractive, with clean, modem designs that blend with fexistmg structures in the neighborhood. If you choose steel for 
farm or industrial buildings, they can spruce up the surroundings with attractive colors that blend into the surroundings 
Harmonious blends of window designs, roof colors and wall panels make this style o f building appropriate for almost 
eveiy application.
M .Curil. The illustrated dictionaiy of architecture. Nyu York, 2004. P.49



Yüklə

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   237




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin