M ü n d ə r I c a t
Müxtəlif torpaqarda qurğuĢunun mütəhərrik formasının miqdarı və torpağın
Yüklə 11,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Müxtəlif torpaqarda qurğuĢunun mütəhərrik formasının miqdarı və torpağın
qurğuĢunla müxtəlif dozada çirklənməsində belə torpaqlarda becərilən buğda bitkilərində bu elementin ümumi miqdarı, mq kq mütləq quru maddədə (Stepanova, 1980).
Təcrübə zamanı verilən qurğuşunun miqdarı, mq kq torpaqda 25 iyun 28 avqust Torpaqda Yarpaqda (kollanmada) Torpaqda Küləşdə (tam yetişmədə) Qələviləşmiş orta gillicəli qaratorpaqda 0 3.0 2.3 3.3
1.6 200
198.8 2.8
198.0 2.7
300 289.8
3.3 292.0
3.0 400
382.1 4.3
387.4 3.1
500 460.9
5.5 477.1
3.5 Çimli – podzol qumsal torpaqlarda 0 1.2
1.8 1.3
2.3 25
22.8 2.3
23.3 2.4
50 44.2
2.7 43.6
2.7 100
89.1 3.4
104.8 4.0
Toksikantların, o cümlədən ağır metalların miqrasiya qabiliyyəti torpağın turşuluğundan əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır (cədvəl 2.31).
154
pH-ın müxtəlif qiymətlərində təbii torpaq məhlullarında mikroelementlərin miqdarı, mkq l, (Kabata-Pendias, Pendias, 1989). Element Torpağın tipi və pH intervalı Turş-qumsal (2,5...4) Qumsal (4...4,5) Alevrit (5,5...6,5) Gillicəli (7...7,5) Əhəngli (7,5...7,8) Cd 107
- - - - Co
- - - 0.5 5 Cu 783 76
20 50
50 Fe
2223 1000
500 200
100 Mn
5965 8000
5000 100
700 Mo
- - - 5 3 Pb 5999 - - - - Zn 7137 1000
5000 100
300
Torpağın qranulometrik və mineral tərkibi kation mübadiləsi həcmini formalaşdırmaqla yanaşı ağır metalların miqrasiya qabiliyyətinə də təsir edir.
Ağır qarnulometrik tərkibli torpaqlarda toksikantların mütəhərrikliyi aza- lır. Torpağın kipləşməsi çirkləndirici maddələrin mütəhərrikliyini artırır. Torpaqda oksidləşdirici- bərpaedici şərait də toksikantların miqrasiya pro- seslərinə təsir edir. Kökü əhatə edən mühitdə torpağın makro və mikroele- ment tərkibindən asılı olaraq, bu və ya digər elementin toksikiliyi dəyişə bilər (cədvəl 2.32). Cədvəl 2.32 Bitkilərdə makro və mikroelementlər arasında qarĢılıqlı təsir (Kabata – Pendias, Pendias, 1989) Makroelement Miroelementlərlə antaqonizm Sinergizm Ca Al, B, Ba, Be, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, F, Fe Cu, Mn, Zn,Li, Mn, Ni, Bb, Zn
Mg Al, Ba, Be, Cr, Mn, F, Zn,Ni*, Co*, Cu*, Fe* Al, Zn,
P Al, As,B,Be, Cd, Cr, Cu, F, Fe, Hg, Mo, Al, B, Cu., F,Mn, Ni, Pb, Ro,ş Fe, Mo, Mn, Se, Si, Sr, Zn
K
- S As, Ba, Fe, Mo, Pb, Se F**, Fe N B, F, Cu, Fe, B, Cu,Mo * Mikroorqanizmlər üçün məlumatlar , ** Birgə çirklənmə bitkinin zədələnməsi ilə nəticələnir.
|