M ü n d ə r I c a t

mezafil,  termofil,  soyutma  və  yetişmə.  Birinci  üç  mərhələ  bir  neçə  həftə 

ərzində baş verir. Yetişmə mərhələsi isə 55-60

0

 C temperaturda və 60-70 % 

nəmlikdə bir neçə ay davam edir. Kompostasdırmanı müxtəlif qrupdan olan 

mikroorqanizmlər  həyata  keçirir:  mikroflora  -  bakteriyalar,  aktinomisetlər, 

göbələklər, maya göpbələkləri (ən böyük əhəmiyyəti termofillər kəsb edir), 

yosunlar,  viruslar  (sahibkar  orqanizmdə  yaşayırlar  -  bakteriyalarda  və  ya 

aktinomisetlərdə); mikrofauna - ibtidailər; makroflora - ali göbələklər, mak-

rofauna  -  cütdırnaqlılar,  çoxayaqlılar,  gənələr,  qurdlar  (peyinin  emalında 

Eisenia  foetida  yağışqurdu  çox  vacibdir),  eləcə  də  qarışqalar,  ―termitlər‖, 

hörümcəklər, böcəklər. Üzvi gübrə alınmasında kompostlaşdırma ən ekoloji 

və  qənaətli  texnologiya  hesab  olunur.  Peyinin  maye  fraksiyası  və  peyin 

axınları  toplayıcı  nohurlarda  yenidən  formalaşır.  Onların  çökdürülməsi  və 

havalandırılması zamanı natrium və kaliumun miqdarı azalır, az miqdarda - 

ammonyak və  fosforun.  Heyvandarlıq  tullantılarının utilizasiyasının müasir 

bioloji  texnologiyaları  (bakteriyalarla,  sinantrop  milçəklərin  sürfələriylə, 

metan  yaradan  mikro-orqanizmlərlə)  SiderenkoO.D.  və  Çerdantsev  E.B. 

monoqrafiyalarında şərh olunur (2001).    

Atmosfer,  çöküntülərindən  ferma  biogesenozu  ərazisindən  çıxan  çir-

kab suların həcmi (W

x 

, m

3

/il )  bu formula ilə tapılır: 

            W

x  

= δ 

.

 x

o

 . 

n 

.

 n

h 

 . 

f 

. 

k

x        

                                  (4.10) 

burada δ - göstəricilərin ölçüsünü korrektə edən parametr; x

o

 -  yağın-

tıların  illik  norması,  mm;  n  -  ferma  ərazisinin  qurulmasının  möhkəmliyi 

(sıxlığı) (tikinti altında olan ərazinin sahəsinin ümumi sahəyə olan nisbəti); 

n

h

 – fermada heyvanların sayı, baş; f – 1 heyvana düşən sahə norması, m

2 

;  

k

x

 -  yağıntıların axın əmsalı.