= 50 mq/l . ϑ = 10
418
2. (4.12) formuluna görə suvarma-yuma sularının illik miqdarını
hesablayırıq.
W
ω
= 100
.
70
.
0,84
.
0,5
.
1,5 = 4410 m
3
3. İl ərzində müəssisənin ərazisindən çirkab suların cəmi miqdarını
(4.13) formulu ilə hesablayırıq.
W
x ω
= 3329 + 4410 = 7739 m
3
4.Müəssisənin ərazisindən çirkləndirici maddələrin cəmi bərabərdir:
M
xwa
= 0,000001
.
7739
.
2100 = 16,252 t /il – asılı maddələr
M
xwn
= 0,000001
.
7739
.
300 = 2,322 t/il – neft məhsulları
M
BK
= 0,000001
.
7739
.
50 = 0,387 t/il – üzvi maddələr.
4.7. Tullantıların suvarma, gübrə və vermikultura üçün
istifadəsinin qiymətləndirilməsi
Çirkab suları mənşəcə təsərrüfat-məişət, istehsalat və yaşayış mən-
təqələri, kənd təsərrüfatı, filiz-şaxta sularına bölünür.
Təsərrüfat-məşiət sularında çirkləndirici maddələrin qatılığı su axını
normasından asılıdır və aşağıdakı formula ilə təyin olunur:
C
ç
=
1000
g
a
(4.15)
Burada a
ç
= çirklənmə norması q/gün; g
i
-1 insanın gün ərzində işlət-
diyi su norması, l/gün. Bu axınlar zəif qələvi reaksiyası ilə xarakterizə olu-
nurlar, tərkibində biogen və üzvi maddələr var.
Müəssisə və yaşayış məntəqələrinin çirkab sularında asılı (C = 130 –
11300 mq/l) və üzvi maddələr, neft məhsulları, biogen elementlər və ağır
metallar üstünlük təşkil edir. Bir çox hallarda axınların patogen mikroflora
ilə çirklənməsi mümkündür.
Kənd təsərrüfatı çirkab suları - bu heyvandarlıq komplekslərinin, tar-
laların, kollektor-drenaj sularının axınlarıdır. Əsas çirkləndiricilər üzvi mad-
419
dələr, azot, fosfor və bərk hissəciklərdir. Heyvandarlıq kompleksi tullantı-
larda 50 qr/l - ə qədər asılı maddələr olur, bikarbonatların miqdarı 1,5 – 5 q/l
- ə çatır, bu zaman kalsium ionları üstünlük təşkil edir.
Filiz-şaxta suları yüksək dərəcədə minerallaşmış olur (C=2600 - 2900
mq/l), turş mühit reaksiyalıdır, tərkibində çoxlu miqdarda filiz elementləri
(Mu, Fe, Co, Ni, Cu, Zu, Cd, Pb) olur.
Kimyəvi tərkibi cədvəl 4.29 - da verilmiş çirkab sularından suvarmada
daha çox istifadə olunur.
Cədvəl 4.29
Dostları ilə paylaş: