M ü n d ə r I c a t

Suvarma  üçün  çirkab  suyun  normasının  qiymətləndirilməsi.  Su-

varma  üçün  istifadə  olunan  çirkab  sular  mənşəyinə,  tərkibinə  və  çirkləndi-

ricinin  keyfiyyət  xarakterinə  görə  üç  əsas  kateqoriyaya  bölünür:  təsərrüfat-

məişət, istehsalat və heyvandarlıq çirkab suları. Çirkab suların suvarma ya-

rarlılığı 4.31 cədvəlində verilmiş göstəricilərinə əsasən qiymətləndirilir (su-

varma sorğu kitabı, 1990). 

---

422 

 

Cədvəl 4.31 

Çirkab suların suvarma üçün yararlığının qiymətləndirilməsi 

Göstərici 

Yol verilən 

parametrlər 

Çirkab suların şərti istifadə 

olunması 

p H 

6 – 8,5 

Bütün  növ  torpaqlar  üçün 

istifadə olunur. 









l

ekv

mq

Mg

Ca

K

Na

/

,

2

/







 

 

8 

Bütün  növ  torpaqlar  üçün 

istifadə olunur. 

8 – 10 

Qranulometrik tərkibinə görə 

orta və yüngül torpaqlarda  

10 – 12 

Yüngül torpaqlarda 

 

 Na+K+Ca+Mg,  mq ekv/l 

20 

Bütün torpaqlarda 

20 – 45 

Orta  və  yüngül  torpaqlarda. 

Ildə bir yuma suvarması  

45 – 75 

Yüngül  və  orta  torpaqlarda. 

Bütün  suvarmalar  və  ya  hər 

iki  suvarmadan  biri  –  yuma 

olmalıdır.  

75 – 100 

Yaxı  drenaj  olunan  yüngül 

torpaqlara. Bütün suvarmalar 

– yuma. 

Mg / Ca 

1 

Bütün hallarda  

Ümumi azot, mq/l   Fosfor, 

mq/l Kalium,            mq/l 

50 – 120 

10 – 30 

50 – 150 

Kifayət qədər nəmliyi olan 

zonalar üçün böyük qiymət-

lər, arid torpaqlar üçün kiçik 

qiymətlər  tətbiq olunur. 

Biogen elementlərin çatış-

mazlılığı, bitkinin tələbatı 

nəzərə alınmaqla, mineral 

gübrələrlə  doldurulur.  

 

Suvarma üçün istifadə ounan çirkab suyunda natriumum yüksək miq-

darı  torpaqın  duzlaşmasına  səbəb  ola  bilər.Bu  prosesin  yaranma  təhlükəsi 

natrium adsorbsiya münasibətinə görə (SAR) qiymətləndirilir: 

 

                      SAR = Na / [(Ca+Mg) / 2]                                (4.21) 

burada,  Na,Ca,  Mg-ionların  qatılıqı  mq.ekv/l.  SAR-ın  qiyməti  ağır 

qranulometrik tərkibli torpaqlarda 8-i keçməməlidir, 10 - gillicəli, 12 - qum-

---

423 

 

sal və qumlu torpaqlarda. Gübrə kimi dəyərinə görə çirkab suları üç kateqo-

riyaya bölünür: yüksək, orta və aşağı (cədvəl 4.32).      

 

Cədvəl 4.32