M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

va 
farmakopeya 
qo‘mitalarini 
tashkil 
etish
to‘g‘risidagi farmoyishi
SogMiqni saqlash vazirligi qoshida Dori vositalari
va tibbiy texnika sifatini nazorat qilish bosh
boshqarmasini 
tashkil 
etish 
to‘g‘risida
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi-
ning 181-sonli qarori
Farmakopeya 
qo‘mitasi 
“0 ‘zfarmsanoat”
tasarrufidan 
chiqarilib, 
Bosh 
boshqarma
tarkibiga kiritilishi
Bosh boshqarma qoshida tibbiy mahsulotlarni
sertifikatlashtirish idorasini tashkil etish
0 ‘zbekiston Respublikasi “Dori vositalari va
farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida”gi qonun
Nazorat-ruxsatnoma tizimining tashkil etilishi va rivojlanishini shartli 
ravishda 3 bosqichga bo‘lish mumkin. Birinchi bosqichda (1992-1995) 
davlat miqyosidagi dori vositalarining sifati va xavfsizligi nazorati 
0 ‘zbekiston Respublikasi SSV qoshidagi farmakologiya va farmakopeya 
qo‘mltalari zimmasiga yuklatilgan edi. Respublikamizda farmatsevtika 
sohasining rivojlanib borishi, xorijdan keltirilayotgan va mahalliy ishlab
94

---

chiqarilayotgan 
dori 
vositalari 
nomenklaturasinmg 
ko'payishi, 
farmatsevtika mahsulotlari va tibbiyot buyumlari sifatini nazorat qilish, 
standartlashtirish va sertifikatlashtirish tizimida yagona davlat siyosatini 
ta’minlash zaruratini belgiladi.
Shu davrda mustaqil 0 ‘zbekistonning farmatsevtika tizimida dori 
vositalari va tibbiy texnika sifatini reglamentlashtirish bo‘yicha quyidagi 
asosiy yo‘nalishlar belgilandi:
0 ‘zbekiston Respublikasining milliy dori siyosatini shakllantirish va 
rivojlanishini ta’minlash;
-dori vositalari muomalasi tartibining me’yoriy-huquqiy asoslarini 
xalqaro amaliyot tajribasiga tayangan holda yangilash;
-samaradorlik va xavfsizlikni ta’minlash maqsadida dori vositalari, 
tibbiy texnika va tibbiy buyumlar sifatini nazorat qilish va ro‘yxatdan 
o ‘tkazish yagona davlat tizimini tashkil etish;
-farmatsevtik va tibbiy mahsulotlarni yaratish, ishlab chiqarish, 
litsenziyalash va sertifikatlash tizimini takomillashtirish;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi farmatsevtika bozoriga nostandart, qalbaki 
va sifatsiz mahsulotlar kirib kelishining oldini olish. Shu maqsadda
- 0 ‘zbekiston Respublikasi SSV qoshida Dori vositalari va tibbiy texnika 
sifatini nazorat qilish bosh boshqarmasi tashkil etildi (1995 y.).
Birinchi milliy “Dori vositalari va tibbiyot buyumlarining Davlat 
reestri” (1995 yil) tuzildi va chop etildi. “Dori vositalari va tibbiyot 
buyumlarning Davlat reestri” 0 ‘zbekiston Respublikasining “Dori 
vositalari va farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida”gi qonuniga asosan SSV 
tomonidan har yili nashr etiladi va dori vositalarining muomalasi bilan 
shug‘ullanuvchi barcha muassasa va tashkilotlar uchun rasmiy hujjat 
bo‘lib hisoblanadi.
“Dori vositalari va tibbiyot buyumlarining Davlat reestri”ga 
0 ‘zbekiston Respublikasi SSV Dori vositalari va tibbiy texnika sifatini 
nazorat qilish bosh boshqarmasida rasmiy qayd etilgan chet el va mahalliy 
ishlab chiqaruvchi korxonalarning dori vositalari, tibbiy texnika va 
tibbiyot 
buyumlari, 
davolash-diagnostika 
vositalari 
hamda 
substansiyalarning 
to‘liq ro‘yxati kiritilgan. Reestrda savdo norm va 
ishlab chiqaruvchi firma nomining o ‘zgarishi va boshqa sabablar 
munosabati bilan qayta qayd etilgan dori vositalari hamda shu yillarda 
qayd etilganligi bekor qilingan dori vositalari va tibbiyot buyumlari ham 
aks ettiriladi.
Dori vositalarining nazorat-ruxsatnoma milliy xizmatining tashkil 
etilishi va rivojlanishida ikkinchi bosqich (1996-2000 y.) alohida o‘rin
95

---

tutadi. Xorijiy davlatlarning dori vositalarini ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi 
bo‘yicha amaliy tajribalarni umumlashtirib, dori vositalariga qo‘yiladigan 
mavjud talab va ekspertiza tizimlarini tahlil etib, mahalliy farmatsevtik 
ishlab chiqarishning o‘ziga xos tomonlarini hisobga olib, 0 ‘zbekiston 
Respublikasi SSV mamlakatimizda dori vositalarini ro‘yxatdan o‘tkazish 
(qayd etish) tizimini takomillashtirish uchun qator chora-tadbirlar ishlab 
chiqdi. Dori vositalari va tibbiy texnikani davlat ro‘yxatidan 
0
‘tkazish -
qayd etishning yangi qoidalari ishlab chiqildi va tasdiqlandi.
Qayd etish tartibida ro‘y bergan asosiy o‘zgarishlar 0 ‘zbekiston 
Respublikasi “Dori vositalari va farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida’’ (1997 
y.) va “Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar to‘g‘risida” (1999 
y.) gi kuchga kirgan qonunlariga muvofiq belgilandi. Qabul qilingan 
qonunlar yordamida dori, profilaktika va diagnostika vositalarining 
xavfsizligi, samaradorligi va sifatini ta’minlash uchun huquqiy asoslar 
belgilandi.
Milliy nazorat-ruxsatnoma tizimi rivojlanishining uchinchi bosqichi 
(2001-yildan. boshlab) ekspertiza o‘tkazish taktikasi, talab va muddatlari, 
klinik sinovlar tartibi o‘zgargan paytda ro‘y berdi, lekin uchta tamoyil 
o‘zgarmay qoldi:
- dori vositasi inson xavfsizligining barcha zamonaviy talablariga 
javob berishi lozim;
- dori vositasi kasallikni davolashda samarali bo‘lishi kerak;
Davlat nazorati ostidagi yangi dori vositalarining me’yoriy texnik 
hujjatlari, tahlili, klinik sinovlari va ekspertizasi bo‘yicha qabul qilingan 
hujjatlar tartibi xalqaro qoidalar va standartlar talabiga javob berishi lozim.
Shunday qilib, xalqaro farmatsevtik reglamentlashtirish talablariga 
muvofiq ravishda Respublikamizda dori vositalari va tibbiy buyumlar 
sifatini belgilovchi nazorat-ruxsatnoma tizimi faoliyatini takomillashtirish 
jarayoni uzluksiz ravishda olib borilmoqda.
Farmatsevtika mahsulotlari, davoli oziq-ovqatlar va tibbiy texnika 
sifatini nazorat qilish, standartlashtirish va sertifikatlashtirish sohasida 
yagona davlat siyosatini ta’minlash maqsadida 0 ‘zbekiston Vazirlar 
Mahkamasining 1995-yil 25-maydagi №181-sonii qaroriga muvofiq SSV 
tomonidan Dori vositalari va tibbiy texnika sifatini nazorat qilish Bosh 
boshqarmasi (DV va TTSNBB) tashkil etiidi.
DV va TTSN bosh boshqarmasi 0 ‘zbekiston Respublikasi SSV ning 
tashkiliy tuzilmasi hisoblanib, o'zining faoliyatida hukumat farmonlari, 
qonunlar, qarorlar, Jahon Sog‘liqni saqlash tashkilotining tavsiyanoma- 
lariga, vazirlik buyruq va yo‘riqnomalariga amal qiladi.
96

---

DV va TTSN bosh boshqarmasining vazifalari:
- dori vositalari, tibbiyot buyumlari va tibbiy texnika sifatining davlat 
nazoratini tashkil etish va standartlashtirish;
- dori, profilaktika va diagnostika vositalarining ekspertizasini, 
klinikagacha va klinik sinovlarini hamda tibbiy texnika va tibbiyot 
buyumlarining klinik va texnik sinovlarini tashkil etish;
- dori, profilaktika va diagnostika vositalari hamda buyumlariga oid 
me’yoriy-texnik hujjatlar - farmakopeya maqolalari (FM), vaqtincha 
farmakopeya maqolalari 
(VFM), spetsifikatsiyalar va boshqa 
hujjatlarni tasdiqlash va ekspertizasini tashkil etish;
- mahalliy va xorijiy dori, profilaktika, diagnostika vositalari, tibbiy 
texnika, tibbiyotda qo'llanadigan buyumlarni sertifikatlashtirish va 
davlat ro'yxatidan o‘tkazish;
- davlat farmakopeyasi, davlat reestri va boshqa me’yoriy hujjatlarni 
nashr etishga tayyorlash va chop etilishini tashkil etish;
- dori vositalarining muomalasi sohasida faoliyat yuritayotgan yuridik 
va jismoniy shaxslarga ilmiy-uslubiy xizmatlar ko'rsatish.
Bosh boshqarma oldiga dori vositalari bozoridagi vaziyatning 
sistematik tahlili, yangi dori vositalari, tibbiyot jihozlari va buyumlarini 
ro‘yxatdan o‘tkazish, ma’lum vositalarni qayta ro‘yxatdan o‘tkazish va 
tadqiqotlar o'tkazish tizimini qayta ishlash vazifalari turadi.
DV va TTSN bosh boshqarmasi tarkibiga: Farmakologiya va 
Farmakopeya 
qo'mitalari, 
Dori 
vositalarini 
ekspertizasi 
va
standartlashtirish 
Davlat 
markazi, 
farmatsevtik 
nazorat 
bo‘limi, 
giyohvandlik vositalari nazorati va yangi tibbiy texnika bo‘yicha 
qo‘mitalari dori vositalari, tibbiy texnika va tibbiy buyumlarni qayd etish 
byurosi kabi tarkibiy tuzilmalar kiradi.