151
3.
Prizma hereketlendirilip, göçme ekranda anyk ýagtylyk spektri
emele getirilýär. Ekrandaky spektriň giňligi ölçenýär.
4. Tejribe başga prizmany goýmak bilen gaýtalanýar.
5. Spektriň giňligi prizmanyň ýasalan çüýşesiniň görnüşine,
prizma-
nyň esasynyň giňligine baglydygy öwrenilýär. Netijeler tagta ýazylýar.
1. Prizmadan çykan şöhleleriň gyşarma burçy şöhläniň reňkine
nähili bagly?
2. Spektrdäki şöhleleriň ýerleşiş tertibi nähili?
3. Näme üçin spektriň giňligi prizmanyň esasynyň giňligine bagly?
Mesele çözmegiň nusgalary
121-nji surat.
1-nji mesele.
121-nji suratda oýuk
aýna düşen şöhle görkezilen. Aýnadan
serpilen şöhle haýsy aralykdan geçýär?
M
– aýnanyň merkezi,
F
– aýnanyň fokusy.
Çözülişi.
Oýuk aýnalarda baş optiki
oka parallel bolan şöhleler aýnadan
serpilip, fokusdan geçýär.
Eger şöhle
aýna merkezinden uzagrak aralykdan
gelse,
M
we
F
aralygyndan geçýär.
b
)
122-nji surat.
a
)
2-nji mesele.
Iki nokat şekilli ýagtylyk
çeşmesi, kiçi bir şarjagaz we ekran 122-nji
a
suratda görkezilişi ýaly ýerleşdirilen.
Ekranda
şarjagazyň kölegesi we ýarym kölegesi nähili
emele gelýändigini görkeziň.
Çözülişi.
Meseläniň çözülişini çyzgy arkaly
görkezmek aňsat. Ekrandaky
A
ugurda kölege,
B
ugurlarda ýarym kölege görünýär (122-nji surat).
3-nji mesele.
Fokus aralygy 20
sm bolan
oýuk aýnada şemiň şekli
f
= 30 sm aralykda
emele geldi. Şemiň aýnadan (
d
) uzaklygyny tapyň.
B e r l e n :
F o r m u l a s y :
Ç ö z ü l i ş i :
F
= 20 sm
f
= 30 sm
1
1
1
F
f
d
=
+
1
1
1
d
F
f
=
−
1
1
20
1
30
3 2
60
1
60
1
d
=
−
=
=
−
⋅
sm
.
d
= 60 sm.
Jogaby:
60 sm.
Tapmaly
d
= ?
