«маgistratura məRKƏZİ» Əlyazması hüququnda

 Schramm, W. (1973) Mass Communication. In G, A. Miller (ed.). 26
43
 Attali, J. (1985). Noise: The Political Economy of Music. Trans. Brian Massumi. Minneapolis: University of Min-
nesota Press, 1985. http:// eserver.org/theory/attali-noise.txt.1985 

---

52 
Təzyiqi qanuniləşdirmək: ünsiyyətin çökməsi. "Ünsiyyətin çökməsi" 
anlayışı “şayiə” - "səs-küy" anlayışının tamamlayıcısıdır: Normal xarakterizə edilən 
hallarda, göndərənin hər hansı bir şayiə səs-küy səbəbiylə məqsədini reallaşdıra 
bilməməsi ünsiyyətin qırılması/çökməsi deməkdir. 
Şayiə ünsiyyət nizamı pozur və ünsiyyətin vəzifəsini çətinləşdirir. Ünsiyyətin 
çökməsi ilə, ünsiyyət nizamına maneə törədilir və o, öz vəzifəsini yerinə yetirə 
bilməz hala gəlir. Bu anlayışa görə, tətil təhdidi, şayiədir. Tətilin olması, 
ünsiyyətinçökməsidir; amma, "işdən çıxararam" təhdidi, şayiə deyil, xəbərdarlıqdır; 
"Işdən çıxarmaq" ünsiyyət çökməsi deyil, həlldir. Çökmə əslində,mesaj göndərənin 
məqsədini reallaşdıra bilməməsi ilə ortaya çıxır. 
Ünsiyyətin çökməsini açıqlayanlara görə çökmə bu vəziyyətlərdə baş verir
44
:
 Göndərənin mesajı alıcıya şayiə, səs-küy, görmə və ya eşitmə pozuqluqlarıkimi 
səbəblərlə çatmazsa; 
 Alıcı göndərənin mesajını səhv anlayarsa; 
 Alıcı mesajı anlamadığı təqdirdə, göndərənlə onu aydınlaşdırmazsa; 
 Alıcı göndərənin mesajına diqqət etməzsə (önəmsəməzsə); 
 Göndərən özünü pis/zəif bir şəkildə ifadə etdiyi üçün, alıcı mesaja istənilən 
şəkildə fikir bildirməzsə; 
 Alıcı hər hansı bir səbəblə mesajı eşitmək istəmirsə, şitməyi/dinləməyi rədd 
edərsə; 
 Alıcı mesajı sonuna qədər dinləməkəvəzinə, mesaj tamamlanmamış,dərhal 
nəticə çıxarmağa cəhd ederkən mesajı yanlış şərh edərsə; 
 Mesajın hirsli və ya həddindən artıq qorxu verən bir şəkildə ifadə 
edilməsisəbəbiylə yanlış təfsiri; 
 Mesaj qapı pusanlar və ya üçüncü şəxslərdən tərəfindən təhrif edilərək 
çatdırılarsa; 
 Mesaj ünsiyyət zəncirindən keçdikdən sonra bu anda yanlış şərh olunarvə ya 
mənalandırılırsa. 
44
http://www.staff.vu.edu.au/fmiunit4/fmi2/workshop4.html 

---

53 
Yuxarıda olduqca normal və günahsız olan ünsiyyət çökməsi vəziyyətləri, bir 
çox razısalma mexanizmlərini qanuniləşdirənbir xarakterə malikdir. Bu növ anlayışda 
ən sıx rastlanan şərhə görə, ünsiyyət çökməsinin səbəbi empatiya yoxluğudur; səs-
küy, şayiə və ya uçurum səbəbiylə yanlış anlamaq, anlamamaq və ya kifayət qədər 
diqqət etməməkdir. Bunun həlli isə mesajın analşılması və ya tərəflərin bir-birini 
doğru anlamasıyla mümkündür. Ünsiyyətin çökməsi, ictimaiyyətdə pis-rəftar və 
"anormal" olaraq xarakterizə edilir və həll olaraq da "bərpa" və ya "yenisiylə 
əvəzləmə" təqdim edilir
45
.
Göndərən üçün bir problem var və bunun bərpa yolu ilə, yenisi hazırlanaraq 
"göndərən üçün məqbul olana"çevrilməsi üçün lazım ola bilər. "Normal" - “məqbul” 
konvertasiya isə,ən dinc və humanist formada, fərqli fikir və ya şərh səbəbiylə 
ortayaçıxan fərdi fərqliliklər arasında "körpü qurma" və "anlaşılmazlığıdanışaraq və 
razılaşaraq həll etmək"olaraq müəyyən edilir. 
Bərpa ediləcək ünsiyyət problemi bir çox dəfə anlama və mənalandırma, əsaslı 
dil problemi olaraqtəqdim edilir. Həll, problem yaradan tərəfi (ki, bu nadir olaraq 
göndərən tərəf olur) anlayışlı olmağa dəvət edən empatiya problemi əlavə olunur; 
mesajı daha aydın şəkildə təqdim etmək, empatiya, diqqətlə dinləmək, anlamağa 
çalışmaq və s. kimi "daha təsirli ünsiyyət" həll yolu olaraq təqdim edilir. 
"Ünsiyyət çökməsinə səbəb olan tərəf" güc strukturuna görəmüəyyən edilir. 
Yəni, problem yaradan tərəf, nadir hallarda "göndəriciləri"dir. Göndərici isə,səbəbi, 
“bədən dilinə, davranışa və söylədiyi sözə kifayət qədər diqqət edərək təsirli mesaj 
hazırlamamasıdır.” Lokavt vəziyyətində, ünsiyyət çökməsinə səbəb olaraq işçilər və 
onların tələbləri göstərilir. 
Təşkilatda 
yəni ünsiyyətin fəaliyyəti işçilərin müəyyən informasiya 
vasitələrindən istifadə etmələri ilə baş tutur. İşçilər təşkilat daxili ünsiyyətdə məlumat 
mübadiləsini təmin etmək üçün bəzi vasitələrə ehtiyac duyur. Təşkilat daxili 
ünsiyyətdə istifadə edilən ənənəvi vasitələr yazılı, şifahi və elektron vasitələr olaraq 
üçə ayrıldığı halda, son dövrdə inkişaf edən yeni kommunikasiya texnologiyaları, 
45
Mortensen, C. D. Communication: study of human interaction. New York: McGraw hill. 
1972: 7 

---

54 
təşkilat daxili ünsiyyətdə əhəmiyyətli bir rolu öz üzərinə götürmüşdür. Kompüter 
şəbəkəsi və internetə əsaslanan yeni kommunikasiya texnologiyalarının təşkilat daxili 
üsiyyətdəki yeri hər ötən gün daha da artmaqdadır. Əvvəlcə təşkilat daxili ünsiyyətdə 
istifadə edilən ənənəvi kommunikasiya vasitələrinə baxdıqda yazılı olanlar, yazılı 
təmimnamə və sənədlər, hesabatlar, yazılı nəşr orqanları (jurnal, qəzet və s.), broşura, 
kitabçalar, afişalar, plakatlar, divar tabloları, elanlar, illikləri, şikayət qutusu olaraq 
sıralana bilər. 
Şifahi ünsiyyət vasitələri deyildikdə isə ilk əvvəl ağla şifahi açıqlamalar 
konfranslar, telefon danışıqları, sözlə verilən əmrlər, elanlar, yığıncaqlar, mərasimlər, 
bayramlar, bir sıra dəvətlər gəlir. Ünsiyyət vasitəsi olaraq istifadə edilən elektron 
kommunikasiya vasitələri isə telefon, faks, teleks, video konfrans, bağlı dövrə TV 
kanalı və radiodur. Yeni ünsiyyət texnologiyalarının ortaya çıxmasıyla birlikdə 
bunlara elektron məlumat şəbəkəsi olan kompüter ilə internetə əsaslanan ünsiyyət 
vasitələri əlavə olunmuş; kompüter istifadəsi və internet təşkilat daxili ünsiyyətdə 
əhəmiyyətli bir funksiyanı öz öhdəsinə götürmüşdür. Kommunikasiya texnologiyaları 
kommunikasiya sahəsindəki bütün texnologiyaları əhatə edən bir anlayış olaraq 
istifadə edilir. 
Ünsiyyət texnologiyaları sahəsindəki ən əhəmiyyətli inkişaf radio, televiziya və 
telefonla yaşanmışdır. Ünsiyyət texnologiyasındakı ikinci böyük mərhələ isə 
kompüterin geniş kütlələr tərəfindən istifadə edilməsi və internetin yayılmasıyla 
qeydə alınmış və yeni ünsiyyət texnologiyaları ünsiyyətdə əhəmiyyətli bir anlayış 
halına gəlmişdir. Təşkilat daxili ünsiyyət baxımından dəyərləndirdikdə təşkilatlar və 
işçilər yeni ünsiyyət texnologiyalarını həm bir-birləriylə ünsiyyət qurmaq həm də 
fəaliyyətlərini, işlərini, təşkilatlarını, xidmətlərini, məhsullarını tanıtmaq, məlumat 
mübadiləsi həyata keçirmək və ictimailəşdirmək məqsədi ilə istifadə edir. 
Rogers təşkilati bir təsnifat ilə yeni ünsiyyət texnologiyalarının xüsusiyyətini 
belə təyin etmişdir.
46,47
46
Akt: Akar, Hüsamettin (2004). “Yeni İletişim Teknolojileri ve Bu Teknolojilerin Halkla İlişkiler Çalışmalarında