Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda


Qiymətləndirmə göstəriciləri



Yüklə 1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/42
tarix02.01.2022
ölçüsü1 Mb.
#44725
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   42
Cəmiyyət-təbiət münasibətlərinin müasir strategiyası və təbii mühitin

 

Qiymətləndirmə göstəriciləri 

İllər 

2001 

2005 

2012 

Milli  yoxsulluq  həddindən  aşağı  yaşayan  əhalinin 

xüsusi çəkisi, % 

49.0 

29.3 

6.0 

Məşğul əhalinin əmək qabiliyyətli yaşda əhaliyə olan 

nisbəti, % 

76.9 

71.9 

68.7 

 

Cədvəl 2.6 

Uşaq ölümü hallarını azaltmaq 

 

Qiymətləndirmə göstəriciləri 

İllər 

2001 

2005 

2012 

Körpə ölümü, hər 1000 diri doğulana 

Cəmi 

 

16.6 



 

12.7 

 

10.8 



Qızlar 

15.8 

11.6 

10.5 

Oğlanlar 

17.3 

13.6 

11.1 

Şəhər 

15.8 

13.5 

17.8 

Kənd 

17.3 

12.0 

4.1 

 

Cədvəl 2.7 

İİV/QİÇS, malyariya və digər xəstəliklərə qarşı mübarizə aparmaq 

 

Qiymətləndirmə göstəriciləri 

İllər 

2008 

2010 

2012 




 

54 


QİÇS xəstəliyi ilə bağlı ölənlərin sayı, nəfər 

43 

39 

49 

QİÇS səbəbindən yetim qalan uşaqların sayı, nəfər 

30 

71 

73 

İİV-lə yaşayan insanların sayı, faizlə 

0.02 

0.03 

0.04 

Malyariya xəstəliyinin yayılması və ölüm əmsalı, hər 

100 000 nəfərə 

0.8 (0) 

0.6 (0)  0,03 (0) 

Vərəm  xəstəliyinin  yayılması  və  ölüm  əmsalı,  hər 

100 000 nəfərə 

106.5 

(8.5) 



138.7 

(7.9) 

123.2 

(4.1) 



 

QİÇS-  Qazanılmış immun çatışmazlığı virusu 

İİV 



 İnsanda immun çatışmazlığı virusu 

 

Cədvəl 2.8 

Ətraf mühitin davamlılığını təmin etməli 

 

Qiymətləndirmə göstəriciləri 

İllər 

2000 

2005 

2012 

Meşə örtüyü olan torpaq sahəsi, % 

12 

12 

12 

Qorunan ərazilərin ümumi ərazilərə nisbəti, % 

5.0 

7.0 

10.3 

Bioloji  müxtəlifliyin  saxlanması  üçün  mühafizə 

olunan torpaq sahəsi, ha 

4.3 

6.0 

8.9 

Bərk yanacaq istifadə edən əhali, % 

- 

10.7 

- 

Karbon qazının emissiyası, adambaşına ton 

0.003 

0.003 

0.004 

Karbon qazının emissiyası, min ton 

- 

26.07 

34.92 

Təkmilləşdirilmiş  su  mənbələrindən  istitfadə  edən 

əhalinin nisbəti, % 

- 

78.4 

91.3 

Təkmilləşdirilmiş  sanitariya  sistemindən  istifadə 

edən əhalinin nisbəti, % 

- 

77.3 

89.3 

 

 




 

55 


2.3. Azərbaycan Respublikasında davamlı inkişafa keçid  

konsepsiyası 

 

Qeyd etmək lazımdır ki, davamlı inkişafa keçidin əsasını onun hüquqi bazası 



təşkil edir. Azərbaycanın  ətraf mühit üzrə qəbul etdiyi qanunlardan və qoşulduğu 

beynəlxalq  konvensiyalardan  görünür  ki,  hazırda  ölkəmizdə  davamlı  inkişafın 

təmin olunmasının möhkəm hüquqi bazası yaradılmışdır. 

Son dövrlərdə Azərbaycanda beynəlxalq qurumların çağırışına cavab olaraq 

əhalinin  sağlamlığı,  ətraf  mühitin  mühafizəsi,  ekoloji  təhlükəsizlik  və  təbii 

resurslardan rasional istifadə, alternativ və bərpaolunan enerji mənbələrinin sürətli 

inkişafı  ilə  bağlı  20-dən  çox  milli  qanun,  mühüm  sənədlər  qəbul  edilmişdir. 

Bunların ən əsasları «Bitki mühafizəsi haqqında» (1996), «Əhalinin sağlamlığının 

qorunması haqqında» (1997), «Balıqçılıq haqqında» (1998), «Yerin təki haqqında» 

(1998), «Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında» (1999), «Heyvanlar aləmi haqqında» 

(1999), «Ekoloji təhlükəsizlik haqqında» (1999), «Atmosfer havasının qorunması 

haqqında»  (2001),  «İcbari  ekoloji  sığorta  haqqında»  (2002),  «Əhalinin  ekoloji 

təhsili  və  maarifləndirilməsi  haqqında»  (2002),  «Ekoloji  təmiz  kənd  təsərrüfatı 

haqqında»  (2008)  və  s.  qanunlar,  «Azərbaycan  Respublikasında  ekoloji  cəhətdən 

dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair» və «Azərbaycan Respublikasında meşələrin 

bərpa  edilməsi  və  artırılmasına  dair»  Milli  Proqramlar,  «Hidrometeorologiyanın 

İnkişaf Proqrammı», «Yay-qış otlaqlarının, biçənəklərin səmərəli istifadə olunması 

və  səhralaşmanın  qarşısının  alınmasına  dair»,  «Abşeron  yarımadasında  təbii  daş 

yataqlarının  səmərəli  istifadəsi  və  inkişafı»  Dövlət  Proqramları,  «Azərbaycan 

Respublikasında  ekoloji  vəziyyətin  yaxşılaşdırılmasına  dair  2006-2010-cu  illər 

üçün  Kompleks  Tədbirlər  Planı»  və  «Azərbaycan  2020:  Gələcəyə  baxış»  İnkişaf 

Konsepsiyasıdır (2012). (19). 

Son  20  il  ərzində  ölkəmizdə  ətraf  mühitin  davamlı  inkişafı  və  insan 

sağlamlığı sahəsində görülmüş ən önəmli işlər bunlardır: 



  Əhalinin  keyfiyyətli  içməli  su  ilə  təminatlarının  yaxşılaşdırılması                                


 

56 


məqsədilə  272  rayon  yaşayış  məntəqəsində  440  min  əhalini    içməli  su  ilə  təmin 

edən modul tipli sutəmizliyici qurğular quraşdırılmışdır (2007-2014); 



 Abşeron yarımadası ərazisində magistral avtomobil yollarının kənarında 

300 ha, Bakı-Quba magistral yolunda 510 ha, Bakı-Qazax magistral yolu ətrafında 

562 ha, Bakı-Şamaxı magistral yolu ətrafında 263 şa, Bakı  Astara magistral yolu 

ətrafında 300 ha ərazidə ağac əkilmişdir



  Salyan  rayonu  ərazisində  Xəzər  dənizinin  suyunun  duzsuzlaşdırılması 

üçün infrastruktur imkanları 20 min m

3

 olan, sutkada 1000 m



3

 gücündə avadanlığa 

malik zavod inşa edilmişdir

  «Xəzər  dənizinin çirklənmədən qorunması  üzrə  tədbirlər haqqında»  Sə-

rəncama  uyğun  olaraq,  Abşeron  yarımadasının  Mərdəkan,  Buzovna,  Bilgəh, 

Nardaran, Pirşağı, Novxanı və Sumqayıtın 90 kilometrə yaxın sahilboyu ərazilərin-

də ümumilikdə gündə 6400 m

3

 çirkab  sutəmizləmə gücünə malik 17 stansiya istis-



mara verilmiş, «Xəzər dənizinin ekoloji mühitinin mühafizəsi sitemi» yaradılmış-

dır; 


  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  «Böyük  Qafqazın  Bazardüzü-

Şahdağ-Tufandağ ekosisteminin kompleks hidrometeoroloji və ekoloji tədqiqatı ilə 

bağlı  tədbirlər  haqqında»  (2008)  Sərəncamına  uyğun  olaraq  Qafqazda  ən  yüksək 

dağlıq «Kompleks hidrometeoroloji və ekoloji tədqiqat elm Mərkəzi» yaradılmış, 

Bazardüzü    Şahdağ    Tufandağ  ekosistemlərinin  tədqiqi  məqsədilə    Mərkəzdə 

alternativ enerji ilə işləyən 3 avtomat meteoroloji stansiya qurulmuşdur. 

Davamlı  inkişaf  üzrə  qəbul  edilmiş  vacib  sənədlərdən  biri  Azərbaycan 

Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş 

«Azərbaycan  2020;  Gələcəyə  baxış»  İnkişaf  Konsepsiyasıdır.  Həyatımızın  bütün 

sahələrini  əks  etdirən  bu  sənəddə  ekoloji  tarazlığın  qorunub  saxlanması,  davamlı 

inkişaf məsələləri diqqət mərkəzində durur, son dövrlərdə «sürətlənən sənayeləşmə 

nəticəsində  ekoloji  tarazlığın  pozulması»,  Ermənistan  tərəfindən  işğal  olunmuş 

Azərbaycan torpaqlarında aparılan ekosid siyasəti  bioloji müxtəlifliyin kütləvi 

surətdə məhv edilməsi, ərazilərdə irimiqyaslı yanğınların törədilməsi, Azərbayca-




 

57 


nın şirin  su  mənbələrinin  Ermənistan tərəfindən  kimyəvi,  radiaktiv  zəhərlənməyə 

məruz  qalması,  Metsamor  AES-in  nəinki  ölkəmiz  üçün,  həmçinin  bütün  Qafqaz 

üçün böyük təhlükə mənbəyi olması narahatlıq doğurur. 

Sənəddə,  həmçinin,  insan  faktoru,  ətraf  mühitin  menecmenti  sahəsində 

strateji  baxışlar  və  əsas  prioritetlər  (gender  məsələləri,  dayanıqlı  sosial-iqtisadi 

inkişaf,  biomüxtəlifliyin  mühafizəsi,  yanacaq  kompleksinin  zərərli  təsirlərinin 

yumşaldılması,  resusrlardan,  o  cümlədən  torpaq  resurslarından  rasional  istifadə, 

qənaətli,  tullantısız  və  təkrar  emal,  alternativ  və  tükənməz  enerji  mənbələrindən 

istifadə,  az  tullantılı  və  ya  tullantısız  texnologiyaların  tətbiqi  və  s.)  öz  əksini 

tapmışdır (18). 

 Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2008-ci  il  6  avqust  tarixli  «Bakı 

şəhərində  məişət  tullantıları  ilə  bağlı  idarəetmənin  təkmilləşdirilməsi  haqqında» 

Sərəncamına  uyğun  olaraq  yaradılmış  «Təmiz  Şəhər»  Açıq  Səhmdar  Cəmiyyəti 

Bakı  ərazisində  əmələ  gələn  bərk  məişət  tullantılarının  yerləşdirilməsi  və  zərər-

sizləşdirilməsi  sistemini  müasir  standartlara  uyğun  idarə  etməklə  şəhərin  ekoloji 

vəziyyətinin yaxşılaşdırılması işlərini həyata keçirir. Müəssisə 2009-cu ildə fəaliy-

yətə  başlamışdır.  Cəmiyyətin  yaradılmasında  əsas  məqsəd  tullantıları  yerləşdiril-

mək,  utilizasiyasını  müasir  standartlara  cavab  verən  şəkildə  qurmaq  və  idarə 

etmək, şəhərin ekoloji vəziyyətini yaxşılaşdırmaqdır. 

Bərk Məişət Tullantılarının Yandırılması Zavodu 19 dekabr 2012-ci il tarix-

dən  fəaliyyətə  başlamışdır.  Zavod  istehsalat  gücünə  görə  Şərqi  Avropa  və  MDB 

məkanında bu tipli ən iri zavod hesab olunur. Dördüncü nəsil (4G) texnologiyala-

rının tətbiqi ilə qurulmuş zavod 500 min ton məişət və 100 min ton tibbi tullantını 

zərərsizləşdirmək imkanına malikdir. Tullantıların yandırılması prosesin nəticəsin-

də  əldə  ediləcək  alternativ  enerji  kimi  elektrik  enerjisinin  miqdarı  ildə  231,5 

mln.kVt/saat enerjiyə bərabər olacaqdır kit, bu da 100 mindən çox evin enerji ilə 

təmin olunmasına imkan yaradacaq. 

Zavodun əsas ekoloji faydaları aşağıdakılardır: 



 yanma zamanı tullantı üzvi və ya bioloji təhlükəli maddələrdən təmizlənir 


 

58 


və bununla da onun həcmi 10 dəfə azalır; 

  emissiyaların  miqdarı  və  tərkibi  Azərbaycan  və  Avropa  Birliyinin  ətraf 

mühit sahəsindəki ən əsas tələblərinə cavab verir



  tullantılardan  yaranan  və  yanma  qazının  tərkibində  olan  bütün  çirklən-

diricilər  3  mərhələli effektiv  yanma  qazını  təmizləmə  sistemi  vasitəsilə tamamilə 

aradan qaldırılır; 


Yüklə 1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   42




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin