Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Qiymətləndirmə göstəriciləri
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. Azərbaycan Respublikasında davamlı inkişafa keçid konsepsiyası
|
Qiymətləndirmə göstəriciləri İllər 2001 2005 2012 Milli yoxsulluq həddindən aşağı yaşayan əhalinin xüsusi çəkisi, % 49.0 29.3 6.0 Məşğul əhalinin əmək qabiliyyətli yaşda əhaliyə olan nisbəti, % 76.9 71.9 68.7
Qiymətləndirmə göstəriciləri İllər 2001 2005 2012 Körpə ölümü, hər 1000 diri doğulana Cəmi
16.6 12.7
10.8 Qızlar 15.8 11.6 10.5 Oğlanlar 17.3 13.6 11.1 Şəhər 15.8 13.5 17.8 Kənd 17.3 12.0 4.1
Qiymətləndirmə göstəriciləri İllər 2008 2010 2012 54
QİÇS xəstəliyi ilə bağlı ölənlərin sayı, nəfər 43 39 49 QİÇS səbəbindən yetim qalan uşaqların sayı, nəfər 30 71 73 İİV-lə yaşayan insanların sayı, faizlə 0.02 0.03 0.04 Malyariya xəstəliyinin yayılması və ölüm əmsalı, hər 100 000 nəfərə 0.8 (0) 0.6 (0) 0,03 (0) Vərəm xəstəliyinin yayılması və ölüm əmsalı, hər 100 000 nəfərə 106.5 (8.5) 138.7 (7.9) 123.2 (4.1) QİÇS- Qazanılmış immun çatışmazlığı virusu İİV – İnsanda immun çatışmazlığı virusu Cədvəl 2.8 Ətraf mühitin davamlılığını təmin etməli Qiymətləndirmə göstəriciləri İllər 2000 2005 2012 Meşə örtüyü olan torpaq sahəsi, % 12 12 12 Qorunan ərazilərin ümumi ərazilərə nisbəti, % 5.0 7.0 10.3 Bioloji müxtəlifliyin saxlanması üçün mühafizə olunan torpaq sahəsi, ha 4.3 6.0 8.9 Bərk yanacaq istifadə edən əhali, % - 10.7 - Karbon qazının emissiyası, adambaşına ton 0.003 0.003 0.004 Karbon qazının emissiyası, min ton - 26.07 34.92 Təkmilləşdirilmiş su mənbələrindən istitfadə edən əhalinin nisbəti, % - 78.4 91.3 Təkmilləşdirilmiş sanitariya sistemindən istifadə edən əhalinin nisbəti, % - 77.3 89.3
55
2.3. Azərbaycan Respublikasında davamlı inkişafa keçid konsepsiyası
Qeyd etmək lazımdır ki, davamlı inkişafa keçidin əsasını onun hüquqi bazası təşkil edir. Azərbaycanın ətraf mühit üzrə qəbul etdiyi qanunlardan və qoşulduğu beynəlxalq konvensiyalardan görünür ki, hazırda ölkəmizdə davamlı inkişafın təmin olunmasının möhkəm hüquqi bazası yaradılmışdır. Son dövrlərdə Azərbaycanda beynəlxalq qurumların çağırışına cavab olaraq əhalinin sağlamlığı, ətraf mühitin mühafizəsi, ekoloji təhlükəsizlik və təbii resurslardan rasional istifadə, alternativ və bərpaolunan enerji mənbələrinin sürətli inkişafı ilə bağlı 20-dən çox milli qanun, mühüm sənədlər qəbul edilmişdir. Bunların ən əsasları «Bitki mühafizəsi haqqında» (1996), «Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında» (1997), «Balıqçılıq haqqında» (1998), «Yerin təki haqqında» (1998), «Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında» (1999), «Heyvanlar aləmi haqqında» (1999), «Ekoloji təhlükəsizlik haqqında» (1999), «Atmosfer havasının qorunması haqqında» (2001), «İcbari ekoloji sığorta haqqında» (2002), «Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında» (2002), «Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında» (2008) və s. qanunlar, «Azərbaycan Respublikasında ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair» və «Azərbaycan Respublikasında meşələrin bərpa edilməsi və artırılmasına dair» Milli Proqramlar, «Hidrometeorologiyanın İnkişaf Proqrammı», «Yay-qış otlaqlarının, biçənəklərin səmərəli istifadə olunması və səhralaşmanın qarşısının alınmasına dair», «Abşeron yarımadasında təbii daş yataqlarının səmərəli istifadəsi və inkişafı» Dövlət Proqramları, «Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün Kompleks Tədbirlər Planı» və «Azərbaycan 2020: Gələcəyə baxış» İnkişaf Konsepsiyasıdır (2012). (19). Son 20 il ərzində ölkəmizdə ətraf mühitin davamlı inkişafı və insan sağlamlığı sahəsində görülmüş ən önəmli işlər bunlardır: — Əhalinin keyfiyyətli içməli su ilə təminatlarının yaxşılaşdırılması 56
məqsədilə 272 rayon yaşayış məntəqəsində 440 min əhalini içməli su ilə təmin edən modul tipli sutəmizliyici qurğular quraşdırılmışdır (2007-2014); — Abşeron yarımadası ərazisində magistral avtomobil yollarının kənarında 300 ha, Bakı-Quba magistral yolunda 510 ha, Bakı-Qazax magistral yolu ətrafında 562 ha, Bakı-Şamaxı magistral yolu ətrafında 263 şa, Bakı – Astara magistral yolu ətrafında 300 ha ərazidə ağac əkilmişdir; — Salyan rayonu ərazisində Xəzər dənizinin suyunun duzsuzlaşdırılması üçün infrastruktur imkanları 20 min m 3 olan, sutkada 1000 m 3 gücündə avadanlığa malik zavod inşa edilmişdir;
rəncama uyğun olaraq, Abşeron yarımadasının Mərdəkan, Buzovna, Bilgəh, Nardaran, Pirşağı, Novxanı və Sumqayıtın 90 kilometrə yaxın sahilboyu ərazilərin- də ümumilikdə gündə 6400 m 3 çirkab sutəmizləmə gücünə malik 17 stansiya istis- mara verilmiş, «Xəzər dənizinin ekoloji mühitinin mühafizəsi sitemi» yaradılmış- dır;
— Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Böyük Qafqazın Bazardüzü- Şahdağ-Tufandağ ekosisteminin kompleks hidrometeoroloji və ekoloji tədqiqatı ilə bağlı tədbirlər haqqında» (2008) Sərəncamına uyğun olaraq Qafqazda ən yüksək dağlıq «Kompleks hidrometeoroloji və ekoloji tədqiqat elm Mərkəzi» yaradılmış, Bazardüzü – Şahdağ – Tufandağ ekosistemlərinin tədqiqi məqsədilə Mərkəzdə alternativ enerji ilə işləyən 3 avtomat meteoroloji stansiya qurulmuşdur. Davamlı inkişaf üzrə qəbul edilmiş vacib sənədlərdən biri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan 2020; Gələcəyə baxış» İnkişaf Konsepsiyasıdır. Həyatımızın bütün sahələrini əks etdirən bu sənəddə ekoloji tarazlığın qorunub saxlanması, davamlı inkişaf məsələləri diqqət mərkəzində durur, son dövrlərdə «sürətlənən sənayeləşmə nəticəsində ekoloji tarazlığın pozulması», Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında aparılan ekosid siyasəti — bioloji müxtəlifliyin kütləvi surətdə məhv edilməsi, ərazilərdə irimiqyaslı yanğınların törədilməsi, Azərbayca- 57
nın şirin su mənbələrinin Ermənistan tərəfindən kimyəvi, radiaktiv zəhərlənməyə məruz qalması, Metsamor AES-in nəinki ölkəmiz üçün, həmçinin bütün Qafqaz üçün böyük təhlükə mənbəyi olması narahatlıq doğurur. Sənəddə, həmçinin, insan faktoru, ətraf mühitin menecmenti sahəsində strateji baxışlar və əsas prioritetlər (gender məsələləri, dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişaf, biomüxtəlifliyin mühafizəsi, yanacaq kompleksinin zərərli təsirlərinin yumşaldılması, resusrlardan, o cümlədən torpaq resurslarından rasional istifadə, qənaətli, tullantısız və təkrar emal, alternativ və tükənməz enerji mənbələrindən istifadə, az tullantılı və ya tullantısız texnologiyaların tətbiqi və s.) öz əksini tapmışdır (18). Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 6 avqust tarixli «Bakı şəhərində məişət tullantıları ilə bağlı idarəetmənin təkmilləşdirilməsi haqqında» Sərəncamına uyğun olaraq yaradılmış «Təmiz Şəhər» Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Bakı ərazisində əmələ gələn bərk məişət tullantılarının yerləşdirilməsi və zərər- sizləşdirilməsi sistemini müasir standartlara uyğun idarə etməklə şəhərin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması işlərini həyata keçirir. Müəssisə 2009-cu ildə fəaliy- yətə başlamışdır. Cəmiyyətin yaradılmasında əsas məqsəd tullantıları yerləşdiril- mək, utilizasiyasını müasir standartlara cavab verən şəkildə qurmaq və idarə etmək, şəhərin ekoloji vəziyyətini yaxşılaşdırmaqdır. Bərk Məişət Tullantılarının Yandırılması Zavodu 19 dekabr 2012-ci il tarix- dən fəaliyyətə başlamışdır. Zavod istehsalat gücünə görə Şərqi Avropa və MDB məkanında bu tipli ən iri zavod hesab olunur. Dördüncü nəsil (4G) texnologiyala- rının tətbiqi ilə qurulmuş zavod 500 min ton məişət və 100 min ton tibbi tullantını zərərsizləşdirmək imkanına malikdir. Tullantıların yandırılması prosesin nəticəsin- də əldə ediləcək alternativ enerji kimi elektrik enerjisinin miqdarı ildə 231,5 mln.kVt/saat enerjiyə bərabər olacaqdır kit, bu da 100 mindən çox evin enerji ilə təmin olunmasına imkan yaradacaq. Zavodun əsas ekoloji faydaları aşağıdakılardır: — yanma zamanı tullantı üzvi və ya bioloji təhlükəli maddələrdən təmizlənir 58
və bununla da onun həcmi 10 dəfə azalır; — emissiyaların miqdarı və tərkibi Azərbaycan və Avropa Birliyinin ətraf mühit sahəsindəki ən əsas tələblərinə cavab verir; — tullantılardan yaranan və yanma qazının tərkibində olan bütün çirklən- diricilər 3 mərhələli effektiv yanma qazını təmizləmə sistemi vasitəsilə tamamilə aradan qaldırılır;
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|